Czesław Janczarski

Czesław Janczarski
Jan Antkiewicz
ilustracja
Czesław Stanisław Janczarski
Data i miejsce urodzenia

2 września 1911
Hruszwica

Data i miejsce śmierci

19 maja 1971
Warszawa

Dziedzina sztuki

literatura dla dzieci i młodzieży

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Nagrobek Czesława i Jacka Janczarskich na cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 14 maja 2008

Czesław Stanisław Janczarski, pseudonim Jan Antkiewicz (ur. 2 września 1911 w Hruszwicy, ukr. Грушвиця Перша, na Wołyniu, zm. 19 maja 1971 w Warszawie) – polski poeta piszący dla dzieci, a także tłumacz z języka rosyjskiego. Ojciec Jacka Janczarskiego.

Życiorys

W 1932 rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, od 1934 studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów nawiązał kontakt z Józefem Czechowiczem oraz autentystami z kręgu „Okolicy Poetów”.

W 1939 r. był autorem hasła "Silni - Zwarci - Gotowi"[1].

Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa. W latach 1944–1946 mieszkał w Kurowie (gdzie urodził się jego syn – Jacek) i uczył w jednej ze szkół na Lubelszczyźnie (Wolica, gmina Abramów, powiat lubartowski), od 1946 mieszkał w Warszawie.

Pracował kolejno jako organizator zespołów „Żywego Słowa” (zespołów recytatorskich wyjeżdżających w teren) w wydawnictwie „Czytelnik” (1946-1950), jako członek zespołów redakcyjnych „Iskierek”, a potem „Świerszczyka” (1950-1955). Z Tadeuszem Kubiakiem oraz Bogdanem Ostromęckim pracował w latach 1955–1957 w redakcji poezji Polskiego Radia.

Jest twórcą dwutygodnika dla najmłodszych „Miś”. Od początku powstania tego pisma (1957) do końca swojego życia był również jego redaktorem naczelnym, jednak nadal współpracował z innymi tytułami, publikując dalej swoje wiersze w „Świerszczyku” i „Płomyczku”.

Był postacią niezwykłą, zwracała uwagę jego wyjątkowa elegancja, a jednocześnie był obdarzony olbrzymim humorem. Pod jego rządami redakcja „Misia” była zdecydowanie najweselszym miejscem w wydawnictwie „Nasza Księgarnia”. W jego piśmie debiutowało wiele, sławnych później, nazwisk literatury dla dzieci i młodzieży.

Jest twórcą literackiej postaci Misia Uszatka („misia z klapniętym uszkiem”), której plastyczny kształt wymyślił Zbigniew Rychlicki (wspólnie mieli prawa do tej postaci). Miś Uszatek był bohaterem kilku książek Janczarskiego, oraz przeszło stu zrealizowanych w Se-ma-forze telewizyjnych dobranocek z niezapomnianym Mieczysławem Czechowiczem jako narratorem.

Zmarł w wyniku ataku serca, który miał miejsce w czasie spotkania autorskiego z młodzieżą w szkole podstawowej w Siedlcach, a kilka dni później nastąpił zgon w szpitalu w Warszawie. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera b-8-8)[2].

Kariera pisarska

Pierwszy zbiorek liryków „Akwarelą” wydał w 1933. W dwa lata później debiutował jako poeta dla dzieci w pisemku „Słonko”, redagowanym przez Janinę Porazińską. Od tej pory uprawiał równolegle obydwa nurty swojej twórczości. Dla dorosłych wydał 7 zbiorków poetyckich. Twórczość dla dzieci stanowiła jednak główny nurt jego pisarstwa. jest autorem około 75 książek dla dzieci i młodzieży, a także licznych przekładów i luźnych wierszy, publikowanych w większości w „Płomyczku”, „Świerszczyku” i „Misiu”. Tematyka książek Janczarskiego oscyluje wokół spraw najbliższych dziecku – jego codziennego życia i sytuacji w domu czy przedszkolu. Za twórczość dla dzieci otrzymał w 1957 Złoty Krzyż Zasługi, w 1958 – nagrodę miasta stołecznego Warszawy, a w 1960 nagrodę Prezesa Rady Ministrów.

Twórczość

  • 1950 – Jak Wojtek został strażakiem
  • 1952 – Przedszkole na Kole
  • 1953 – Ślady
  • 1956 – Wesoły Florek
  • 1957 – Świerszczykowe nutki
  • 1957 – Kopciuszek
  • 1958 – Kto w lesie mieszka
  • 1958 – Gdzie mieszka bajeczka
  • 1959 – O królewnie Śnieżce i siedmiu krasnoludkach
  • 1960 – Przygody i wędrówki Misia Uszatka
  • 1960 – Srebrnogrzywek
  • 1961 – Mieszkanie Hani
  • 1962 – Abecadło przyrodnicze
  • 1963 – Co się wkoło zieleni
  • 1963 – Tygrys o złotym sercu
  • 1963 – Nowi przyjaciele Misia Uszatka
  • 1964 – Listy, listy, listy
  • 1964 – Gromadka Misia Uszatka
  • 1967 – Bajki Misia Uszatka
  • 1968 – Przedszkole Krysi i Jurka
  • 1970 – Zaczarowane kółko Misia Uszatka

oraz pośmiertnie zbiór wierszy (w redakcji Elżbiety Brzozy)

  • 1972 – Nasza ziemia i słońce

W 1983 w Wydawnictwie Łódzkim ukazała się jego publikacja: O Lechu, Czechu i Rusie (30 ss.) ISBN 83-218-0292-3.

Odznaczenia

Przypisy

  1. Karol Estreicher jr, Dziennik wypadków, t. I (1939-1945), Kraków 2001, s. 408; D. Matelski, Karol Estreicher jr 1906-1984 – biografia wielkiego Polaka, t. II (1939-1945), Kraków 2017, (s. 513)
  2. Cmentarz Stare Powązki: CZESŁAW JANCZARSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-11-06].

Media użyte na tej stronie

Nagrobek janczarski czeslaw jacek.JPG
Nagrobek Czesława i Jacka Janczarskich na Cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 14 maja 2008. Czesław Janczarski, Jacek Janczarski.
Чеслав Янчарський.jpg
Czesław Janczarski. Fotografia portretowa.