Czesław Jarnuszkiewicz

Czesław Jarnuszkiewicz

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	27 sierpnia 1888 Kochoń, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	19 czerwca 1988 Londyn, Wielka Brytania
Przebieg służby
Lata służby	od 1914
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	66 Pułk Piechoty 16 Dywizja Piechoty Okręg Korpusu Nr I Okręg Korpusu Nr IX
Stanowiska	dowódca pułku piechoty dowódca piechoty dywizyjnej zastępca dowódcy okręgu dowódca okręgu korpusu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Czesław Jarnuszkiewicz podczas uroczystości poświęcenia sztandaru pow. Warszawa-Śródmieście Związku Strzeleckiego.

Czesław Jarnuszkiewicz herbu Lubicz (ur. 27 sierpnia 1888 w Kochoniu, zm. 19 czerwca 1988 w Londynie) – generał brygady Wojska Polskiego, prezes Zarządu Okręgu Brześć nad Bugiem Związku Legionistów Polskich w latach 1936-1938^[1].

Działalność niepodległościowa

Uczył się w szkole handlowej w Warszawie^[2]. Od 1906 działał w młodzieżowej Organizacji Bojowej PPS. Uczestnik strajku szkolnego 1905. Aresztowany przez władze carskie, skazany na 4 lata zesłania i zesłany na Syberię, skąd w 1910 zbiegł do Krakowa^[2]. Był członkiem polskich organizacji wojskowo–niepodległościowych. Studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych^[2]. Działał w Związku Strzeleckim^[2]. W czasie I wojny światowej w latach 1914–1917 służył w Legionach Polskich – oficer 5 pułku piechoty – kapitan z 1915 i dowódca batalionu, który wsławił się m.in. bitwą nad Stochodem. Poza tym był uczestnikiem walk pod Opatowem, w Ksanach, Budach Michałowskich, pod Urzędowem i Jastkowem. Ze służby liniowej został odwołany w listopadzie 1915 roku i skierowany do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego, w którym zajmował się m.in. projektami polskich mundurów, odznak i stopni wojskowych. Po kryzysie przysięgowym internowany w Beniaminowie^[2]. Po zwolnieniu wszedł do Polskiej Siły Zbrojnej^[2] jako dowódca batalionu – major z 1918, skąd automatycznie w Wojsku Polskim.

Służba w Wojsku Polskim

W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, dowódca batalionu w Grupie pułkownika Minkiewicza i Grupie pułkownika Serda-Teodorskiego w walkach na froncie ukraińskim i bolszewickim. Tam czasowo dowódca 8 pułku piechoty Legionów. Był w latach 1920–1927 dowódcą 66 pułku piechoty. 17 marca 1927 roku mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Grudziądzu.

24 grudnia 1929 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie^[3]. 13 lipca 1931 roku został dowódcą tego Okręgu Korpusu. W 1935 roku przeniesiony na równorzędne stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu. W 1939 roku został inspektorem Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Warszawie^[4]. Był członkiem Rady Głównej Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich w 1939 roku^[5].

We wrześniu 1939 roku, w czasie ewakuacji na wschód został zatrzymany przez NKWD i uwięziony w obozie w Starobielsku, skąd wywieziono go do więzienia na Łubiance w Moskwie. Po zwolnieniu w sierpniu 1941 formalnie w Armii Andersa, ale przydziału nie otrzymał i po ewakuacji na Bliski Wschód, od lutego 1942 w stanie nieczynnym w tzw. II grupie w Palestynie. Po zakończeniu II wojny światowej przeniesiony w stan spoczynku. Osiedlił się w Wielkiej Brytanii w Londynie, gdzie zmarł. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 293-2-8)^[6].

Był prezesem Towarzystwa Przyjaźni Polsko–Perskiej w Anglii. W 1986 ofiarował Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie cenną historyczną szablę. Opublikowano jego dwie książki: Wspomnienia gen. Czesława Jarnuszkiewicza. Od Sybiru do Łubianki (1996), oraz Szabla wschodnia i jej typy narodowe (Londyn 1973).

Orzełek legionowy - projekt Czesława Jarnuszkiewicza

W okresie międzywojennym był opiekunem grupy oficerów – emigrantów tzw. „kaukazczyków”. Był też kolekcjonerem militariów, miłośnikiem dawnej broni, znawcą białej broni oraz autorem projektu orła Związku Strzeleckiego, orła Legionów i odznaki pamiątkowej 66 pułku piechoty. Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum Wojska i komendant Związku Rezerwistów.

Był jednym z dwóch generałów (obok gen. Jerzego Wołkowickiego), który uniknął zagłady w czasie zbrodni katyńskiej.

Awanse

• porucznik – 29 września 1914^[7]
• kapitan – 5 lipca 1915^[7]
• pułkownik – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 15. lokatą
• generał brygady – 24 grudnia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 i 2. lokatą w korpusie generałów^[8]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1922)^[9][10] nr 2382
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (16 marca 1934)^[9][11]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (20 stycznia 1931)^[9][12]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[13][9]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[9]
• Złoty Krzyż Zasługi (16 marca 1928)^[14][9]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[9]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[9]
• Znak oficerski „Parasol”
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria)^[15][9]
• Krzyż Komandorski I Klasy Order Białej Róży Finlandii (Finlandia)^[16][9]
• Wielki Oficer Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa)^[9][17]
• Order Krzyża Orła II klasy (Estonia, 1935)^[15][18]
• Komandor z Gwiazdą Orderu Zasługi (Węgry, przed 1935)^[19][9]
• Komandor Orderu Legii Honorowej (Francja)^[9]
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)^[20]

Zobacz też

• Generałowie polscy
• Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
• Generałowie WP II RP w II wojnie światowej

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
• H.P. Kosk. Generalicja polska t. I Oficyna wydawnicza „Ajaks” Pruszków 1998.
• Narodowe Archiwum Cyfrowe [1]
• Encyklopedia Białych Plam, T.VIII