Czesław Lechicki

Czesław Lechicki (ur. 30 marca 1906 we Lwowie, zm. 19 marca 2001) – religioznawca, prasoznawca.

Życiorys

Rodzina i wykształcenie

Był synem Franciszka Wacława (1872–1938; radca skarbowy) i Jadwigi z Kleiberów (1880–1919; nauczycielka muzyki ze śląskiego ziemiaństwa). Po śmierci matki wychowywali go ojciec i babka. Nie miał rodzeństwa. Po mieczu z pochodzenia był polskim Ormianinem.

Początkowo nauki pobierał w domu. Następnie kształcił się w Zakopanem i we Lwowie. W latach 1924–1929 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza. Promotorem jego pracy Mecenat Zygmunta III i życie umysłowe na jego dworze był Stanisław Łempicki. Problemy z zatrudnieniem na uczelni spowodowały, że zarzucił myśl o karierze uniwersyteckiej^[1].

Działalność publicystyczna

Lechicki pierwsze teksty opublikował już w 1924. Był niezwykle płodnym publicystą: do II wojny napisał dziesięć książek i kilkaset artykułów. Atakowany praktycznie przez wszystkich, a zwłaszcza przez środowiska katolickie z którymi współpracował, za książkę Przewodnik po beletrystyce (za autorem ujął się jedynie o. Marian Pirożyński) – zerwał z katolicyzmem i od połowy lat 30. XX w. stał się jednym z czołowych publicystów protestanckich^[2].

II wojna światowa

W 1940 we Lwowie zastępował wywiezionego przez bolszewików proboszcza ewangelickiego. Był także nauczycielem religii ewangelickiej (m.in. przygotowywał do chrztu 70 Żydów). W latach 1942–1944 był pomocnikiem pastora metodystycznego, a jednocześnie uczęszczał na spotkania baptystów i adwentystów. W czerwcu 1946 ostatnim transportem repatriacyjnym przybył do Krakowa^[3].

Lata powojenne

Przełom lat 40. i 50. XX w. to szeroka aktywność zawodowa i publicystyczna Lechickiego. Pracował w „Czytelniku”, następnie w „Książce i Wiedzy”, publikował w prasie protestanckiej. Od 1953 współpracował z Zakładem Historii Czasopiśmiennictwa PAN. Od tego momentu jego aktywność skupiała się wokół prasoznawstwa. Publikował też biogramy w Polskim Słowniku Biograficznym^[4]. Po pogrzebie w obrządku ewangelickim został pochowany 2 kwietnia 2001 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Współpraca z bezpieką

Do pozyskania doszło w 1953 przez podporucznika Adama Błażejczyka. Kontakty były utrzymywane do lat 80. (wykreślenie z ewidencji nastąpiło w 1988). Motywem nawiązania współpracy była nieustabilizowana sytuacja zawodowa i materialna Lechickiego. Przygotowywał on stojące na wysokim poziomie i merytoryczne analizy dotyczące Kościoła katolickiego, o charakterze personalnym (sylwetki arcybiskupów Wojtyły i Wyszyńskiego oraz osób związanych z „Tygodnikiem Powszechnym”)^[5].

Publikacje

Książki

• Kościół ormiański w Polsce, Lwów 1928
• Jezuici i Skarga na dworze Zygmunta III, Lwów 1929
• Mecenat Zygmunta III i życie umysłowe na jego dworze, Warszawa 1932
• W walce z demoralizacją, Miejsce Piastowe 1932
• Z dziejów satyry polskiej XVI wieku, Lwów 1933
• Prawda o Boyu-Żeleńskim, Warszawa 1933
• Dokoła mecenatu Zygmunta III, Lwów 1935
• M. Porcius Cato Starszy, Lwów 1935
• Przewodnik po beletrystyce, Poznań 1935
• Nauka religii chrześcijańskiej Kalwina i jej znaczenie, Warszawa 1937
• Krakowski "Kraj" (1869-1874), Wrocław 1975

Artykuły i artykuły recenzyjne

• „Prasa warszawska. 1661–1914”, Witold Giełżyński, Warszawa 1962, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 526 (recenzja), „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, 55, 1964, 2, s. 567–578.
• „W krainie groteski : problemy satyry galicyjskiej drugiej połowy XIX w.”, Stanisław Frybes, Wrocław 1979 (recenzja), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 19, 1980, 3, s. 142–145.
• Sprawa dziennika katolickiego w Warszawie, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 20, 1981, 2, s. 5–23.
• Polskie czasopiśmiennictwo katolickie w latach 1833–1914, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 22, 1983, 1, s. 19–42.
• Polska prasa katolicka 1945–1948, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 22, 1983, 2, s. 65–87.
• Prasa katolicka Drugiej Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 23, 1984, 2, s. 45–69.

Przypisy

Bibliografia

• S. Dziki, M. Glogier. Czesław Lechicki (1906–2001) – religioznawca, prasoznawca. „Rocznik Historii Prasy Polskiej”. Z. 2 (8). 4, s. 367–373, 2001. 
• S. Dziki, P. Dubiel. Czesław Lechicki (ur. 30.03.1906 we Lwowie, zm. 19.03.2001 w Krakowie). „Zeszyty Prasoznawcze”. Nr 1–2 (165–166). 44, s. 160–163, 2001. 
• R. Graczyk: Cena przetrwania? SB a „Tygodnik Powszechny”. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2011. ISBN 978-83-7700-015-1.

Linki zewnętrzne

• List abpa J. Teodorowicza do Cz. Lechickiego z dn. 09 listopada 1932 (pol.). Wirtualne Archiwum Polskich Ormian. [dostęp 2017-08-21].
• List abpa J. Teodorowicza do Cz. Lechickiego z dn. 22 marca 1933 (pol.). Wirtualne Archiwum Polskich Ormian. [dostęp 2017-08-21].
• Telegram Cz. Lechickiego do Ormiańskiej Kapituły Metropolitarnej we Lwowie z dn. 05 grudnia 1938 (pol.). Wirtualne Archiwum Polskich Ormian. [dostęp 2017-08-21].