Czesław Petelenz
 | |
 komandor | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 18 lub 20 grudnia 1949 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1897–1931 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki | Kierownictwo Marynarki Wojennej |
| Stanowiska | szef sztabu KMW, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  _BAR.svg){kind=small}  | |
Czesław Karol Petelenz (ur. 1 czerwca 1879 w Sulistrowej, zm. 18 lub 20 grudnia 1949 w Brighton) – komandor Marynarki Wojennej, publicysta, działacz morski i żeglarski.
Życiorys
Urodził się 1 czerwca 1879 w Sulistrowej jako syn Karola (1847-1930, nauczyciel, radca szkolny) i Franciszki z domu Kobuzowskiej herbu Mora (zmarła 1 marca 1890 w wieku 33 lat[1])[2][3]. Miał siostrę Marię (po mężu Stobiecka). W 1890 ukończył I klasę w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie jego ojciec do tego roku był dyrektorem szkoły[4].
Po maturze wstąpił w 1897 do Szkoły Aspirantów Morskich w Poli w Austro-Węgierskiej Marynarce Wojennej. Otrzymał stopień Seekadett I klasy i został oficerem pokładowym. Był absolwentem Akademii Marynarki Wojennej w Fiume i jednym z twórców polskiej Marynarki Wojennej po 1918 (jego nazwisko zostało wymienione na tablicy pamiątkowej, ustanowionej w 2010 w siedzibie Dowództwa Marynarki Wojennej RP)[5]. Po awansie na kapitana został przeniesiony w stan nieczynny w 1914. Po wybuchu I wojny światowej powołany do armii i mianowany dowódcą baterii nadbrzeżnej, następnie oficerem łączności w bazie morskiej Pola. Mianowany komandorem porucznikiem. U kresu wojny w 1918 działał w Komitecie Polskim w Poli, po czym wstąpił do Armii Polskiej we Francji gen. Józefa Hallera[6].
30 lipca 1920 roku został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii gen. Hallera, z zatwierdzeniem nadanego mu przez generała Hallera stopnia majora marynarki[7].
Zweryfikowany do stopnia pułkownika marynarki; po zmianie nomenklatury komandor. Został nieetatowym wykładowcą Tymczasowego Kursu Instruktorskiego w Toruniu, otwartego 20 marca 1921[8]. W 1922 został szefem sztabu Kierownictwa Marynarki Wojennej[9]. 22 grudnia 1924 zasiadł w składzie „Komisji dla ustalenia typów łodzi podwodnych potrzebnych dla marynarki polskiej” (ustalającej podstawowe dane taktyczno-techniczne dla okrętów podwodnych)[10]. Odbył studia w Paryżu, po czym od 15 października 1925 do 10 listopada 1926 pełnił funkcją komendanta Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Gdyni[11]. Następnie był dowódcą transportowca ORP Wilia. 27 kwietnia 1929 został mianowany zastępcą Kierownictwa Marynarki Wojennej[12]. Pełniąc tę funkcję w 1927 uczestniczył w transporcie do brzegów Polski trumny z prochami Juliusza Słowackiego[13]. Od 25 października 1929 był przewodniczącym komisji do odbioru ORP Ryś[14]. Został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 31 sierpnia 1931[15].
Publikował w czasopismach „Sport Wodny”[16], „Przegląd Morski” (np. artykuły w 1930: Na marginesie procesu „Edgar Quinet”[17], Przed dziesięciu laty. Wspomnienia marynarza (1918-1919)[18]. 27 stycznia 1935 został prezesem Polskiego Związku Żeglarskiego[19].
Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Francji, potem do Wielkiej Brytanii, gdzie pozostał po zakończeniu wojny. Zmarł 18[20] lub 20 grudnia[21] 1949.
Odznaczenia
- Krzyż Niepodległości (4 listopada 1933, za pracę w dziele odzyskania niepodległości)[22]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[23]
- Krzyż Walecznych[9]
- Oficer Legii Honorowej – III Republika Francuska[9]
Przypisy
- ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”, s. 3, Nr 19 z 6 marca 1890.
- ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1889/1890 (zespół 7, sygn. 9). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 25.
- ↑ Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 354.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1890. Sanok: Fundusz Naukowy, 1890, s. 75.
- ↑ Patryk Franiel: Stopnie oficerskie w marynarce austro-węgierskiej. nowastrategia.org.pl, 2015-05-24. [dostęp 2015-11-12].
- ↑ Ryszard Mielczarek. Bernard Müller (1878–1943), inżynier elektryk, komandor, pracownik Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej. „Nautologia”, s. 93, Nr 150 z 2013. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 30 z 11 sierpnia 1920 roku, poz. 748. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 42 z 3 listopada 1920 roku, poz. 1016.
- ↑ Daniel Duda. Pierwsze wojenne kadry morskiej Rzeczypospolitej. „Nautologia”, s. 4, Nr 149 z 2012. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.
- ↑ a b c Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 32.
- ↑ Andrzej S. Bartelski: Przetarg na op. Wilk. magnum-x.pl. [dostęp 2015-04-09].
- ↑ Poczet komendantów. amw.gdynia.pl. [dostęp 2018-07-17].
- ↑ Dziennik Personalny Nr 9 z 27 kwietnia 1929 r.
- ↑ Daniel Duda. Okręt Rzeczypospolitej Polskiej „Wilia”. „Nautologia”, s. 84, Nr 149 z 2012. Polskie Towarzystwo Nautologiczne.
- ↑ Józef Wąsiewski: Medal pamiątkowy – plakieta ORP "Ryś". [dostęp 2015-04-09].
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Przeniesienia w stan spoczynku. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 225, Nr 5 z 3 sierpnia 1931. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
- ↑ Kalendarium. muzeum.pozz.org.pl. [dostęp 2015-04-09].
- ↑ Nauka – literatura – sztuka. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 183 z 10 sierpnia 1930.
- ↑ Sprawozdanie i recenzje. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 210 z 12 września 1930.
- ↑ Prezesi PZŻ. pzz.endoto.pl. [dostęp 2015-04-09].
- ↑ Czesław Petelenz. Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte. [dostęp 2015-04-09].
- ↑ Czesław Petelenz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-09].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 24.
Bibliografia
- Czesław Petelenz. Akademia Marynarki Wojennej. [dostęp 2015-04-09].
- Czesław Petelenz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-09].
- Czesław Petelenz. geni.com. [dostęp 2015-04-09].
Media użyte na tej stronie
.svg)
Bandera wojenna Rzeczypospolitej Polskiej. Oparta na Image:Naval_Ensign_of_Poland.svg oraz Image:Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg. Była używana w latach 1919-1927 (praktycznie do 1936). Prawidłowe proporcje: 5:8 (w załączniku graficznym do ustawy są proporcje 5:10,5 lecz później zostało to sprostowane).
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Odznaka pamiątkowa Armii gen. Józefa Hallera
.svg)
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Naval Ensign of Austria-Hungary, used from 1894 to 1915.
Naramiennik stopnia wojskowego komandora.
Komandor Czesław Petelenz, członek zarządu oraz przewodniczący sekcji propagandy Ligi Morskiej i Rzecznej.