Czesław Witoszyński

Czesław Witoszyński

Data i miejsce urodzenia	24 lutego 1875 Horoszki
Data i miejsce śmierci	13 września 1948 Łódź
profesor
Profesura	14 maja 1919

Tablica upamiętniająca Czesława Witoszyńskiego na Politechnice Warszawskiej

Grób Czesława Witoszyńskiego na warszawskich Powązkach

Czesław Maciej Witoszyński (ur. 24 lutego 1875 w Horoszkach, zm. w 13 września 1948 w Łodzi) – polski inżynier mechanik, konstruktor maszyn, profesor aerodynamiki, nazywany ojcem polskiego lotnictwa.

Początki kariery zawodowej

Był synem Adama Piecewicza-Witoszyńskiego i Honoraty z Szumerów. Urodzony na Podlasiu, ukończył gimnazjum filologiczne w Częstochowie. W latach 1893-97 studiował na Wydziale Matematyki Uniwersytetu w Petersburgu, gdzie zainteresował się mechaniką stosowaną. Następnie wyjechał na dalsze studia (1897-99) do Belgii na Uniwersytet w Liège (sekcja mechaniczna Fakultetu Technicznego), gdzie zdobył dyplom inżyniera mechanika z wyróżnieniem.

Po studiach wrócił do Polski i osiadł w Warszawie^[1], gdzie w latach 1899-1907 pracował jako konstruktor w fabryce maszyn i konstrukcji stalowych Borman i Szwede.

W 1907 roku wraz z Wacławem Brandlem założył fabrykę pomp, późniejsze Wafapomp, która działała do 1917.

Pierwsza publikacja Witoszyńskiego ukazała się w 1909 w "Przeglądzie Technicznym" i dotyczyła pomp (O podnoszeniu wody powietrzem ścieśnionym). W międzyczasie Witoszyński zainteresował się rodzącym się lotnictwem.

W latach 1907-15 był wykładowcą w Średniej Szkole Mechaniczno-Technicznej im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. W 1913 w ramach Wykładów dla Inżynierów wykładał o pompach na Wydziale Technicznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie^[2].

Działalność związana z Politechniką Warszawską

Czesław Witoszyński był współorganizatorem powstającej w 1915 roku Politechniki Warszawskiej. 14 maja 1919 został mianowany profesorem zwyczajnym, a w latach 1916-21 był dziekanem Wydziału Budowy Maszyn i Elektrotechniki. W 1922 otworzył pierwsze w Polsce regularne studia lotnicze (Grupa Lotnicza na Wydziale Mechanicznym). Był opiekunem Sekcji Lotniczej Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej. W latach 1923-25 powstały tam pierwsze szybowce Sekcji i pierwsze samoloty RWD.

Dzięki wsparciu Stefana Drzewieckiego zajął się projektowaniem i konstrukcją polskich szybowców, co możliwe było dzięki zbudowaniu tunelu aerodynamicznego^[3]. W latach 1922-1925 powstały tu pierwsze szybowce i samoloty RWD^[4].

Z inicjatywy profesora Witoszyńskiego w 1925 roku rozpoczęto budowę Gmachu Aerodynamiki dla przyszłego Instytutu Aerodynamicznego Politechniki Warszawskiej, który staraniem Witoszyńskiego powstał w 1927 roku. W latach 1927-1939 Instytut pod kierownictwem profesora Witoszyńskiego stał się głównym polskim ośrodkiem badawczym z zakresu aerodynamiki, który pracował dla potrzeb krajowego i zagranicznego przemysłu lotniczego. Był to również ważny ośrodek szkolenia kadr lotniczych. Powstało w nim pięć tuneli aerodynamicznych. Instytut miał swój wkład do nadania optymalnych kształtów samolotom RWD i PZL, m.in. zwycięskim w Challengach RWD-6 i RWD-9, nowoczesnemu bombowcowi PZL-37 Łoś oraz szybowcom. Badano w nim liczne nowe profile, m.in. profil laminarny Jerzego Dąbrowskiego do Łosia, czy też hamulce aerodynamiczne IAW do szybowca Orlik Olimpijski.

Z Instytutem związane były między innymi takie postacie jak Stefan Neumark, Julian Bonder, Piotr Szymański, Zdzisław Rytel, Jerzy Bukowski i Czesław Bieniek, którzy zostali później profesorami wyższych uczelni.

W latach 1934-35 rozbudowano Instytut, a liczba tuneli aerodynamicznych zwiększyła się do dziewięciu.

W 1935 został laureatem Nagrody Miasta Łodzi za wybitne zasługi w dziedzinie lotnictwa^[5].

Dorobek naukowy

Profesor Witoszyński jest autorem kilku podręczników akademickich (Hydraulika, Aerodynamika), wielu artykułów oraz rozpraw naukowych. Część z jego prac została przetłumaczona na język angielski, rosyjski i francuski. Publikacje naukowe profesora z zakresu aerodynamiki dotyczyły głównie profili lotniczych, śmigieł i powstawania siły nośnej w powietrzu.

W latach 1927-1939 redagował siedem zeszytów serii wydawniczej Prace Instytutu Aerodynamicznego w Warszawie.

W 1957 roku staraniem Wydziału IV Polskiej Akademii Nauk zostały wydane Prace wybrane Witoszyńskiego.

Organizowanie życia naukowego

Profesor Witoszyński czynnie udzielał się również w zakresie organizowania życia naukowego dotyczącego techniki. Od 1920 roku był członkiem Akademii Nauk Technicznych, a w latach 1923-1928 jej sekretarzem generalnym. Od 1930 był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Od 1937 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1934 roku członkiem amerykańskiego Institute of the Aeronautical Sciences. Witoszyński był również członkiem komitetu organizacyjnego Polskiego Towarzystwa Żeglugi Powietrznej (1917) i brał czynny udział w międzynarodowych Kongresach Mechaniki Stosowanej i Kongresach Aeronautycznych. W roku 1933 został członkiem Tymczasowego Komitetu Doradczo-Naukowego^[6].

Czasy wojny

Po wybuchu II wojny światowej mieszkał na terenie zajętego przez Niemców Instytutu i był jego administratorem. Pomimo że starał się opóźnić uruchomienie zniszczonych w 1939 tuneli aerodynamicznych, w 1942 został przez Państwo Podziemne skazany na infamię. Po powstaniu warszawskim znalazł się w obozie przejściowym w Pruszkowie.

Po wojnie

Z zarzutów o kolaborację został uwolniony w 1946 przez powołaną specjalnie komisję Uniwersytetu Łódzkiego i Politechniki Łódzkiej. Po wojnie przeniósł się do Łodzi, gdzie zorganizował Wydział Lotniczy na Politechnice Łódzkiej i w 1945 objął tam i do śmierci utrzymał kierownictwo Katedry Aerodynamiki, zajmując się problemami aerodynamiki naddźwiękowej.

Był współzałożycielem Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej

Czesław Witoszyński spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 222-I-18/19)^[7].

Publikacje (wybór)

• Teoria skrzydeł latawca, 1915 (cykl artykułów)
• Wybór profilów lotniczych, 1921-22 (cykl artykułów)
• Części maszyn, (1921)
• Hydraulika, (1921)
• Maszyny wodne i pompy, (1921)
• Aerodynamika, (1928)
• Prace wybrane, 1957

Przypisy

Bibliografia

• Witoszyński Czesław (1875-1948) Twórca i kierownik Instytutu Aerodynamicznego Politechniki Warszawskiej – ośrodka kształcenia kadr lotniczych. W: Andrzej Glass: Inżynierowie polscy w XIX i XX wieku.. T. VII: 100 najwybitniejszych polskich twórców techniki. Warszawa: Retro-Art, 2001, s. 267-269. ISBN 83-87992-15-1. [dostęp 2012-11-22].
• Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej [dostęp 2012-11-22]

Linki zewnętrzne

• Lotny umysł
• Prace Czesława Witoszyńskiego dostępne w Sieci (Katalog HINT)
• Publikacje Czesława Witoszyńskiego w bibliotece Polona