Czeski kubizm

Praga, ul. Elišky Krásnohorské - domy nauczycielskie, Otakar Novotný

Domy pod Wyszehradem w Pradze (Josef Chochol)

Kubizm w architekturze - styl w architekturze XX wieku, który wykształcił się jedynie na terenie późniejszej Czechosłowacji po roku 1910 i jest specyficznym wkładem tego kraju w rozwój architektury XX stulecia.

Styl

Młodzi architekci, przede wszystkim czescy, w drugiej dekadzie XX wieku prowadzili poszukiwania nowych dróg w projektowaniu architektonicznym, pragnąc pójść własną drogą, zrywając z dotychczasowym dorobkiem swoich rodaków. Jako wzór przyjęli osiągnięcia kubizmu malarskiego i rzeźbiarskiego, z jego sposobem wizualnego rozbioru przedmiotu. Główny teoretyk kubizmu architektonicznego - Pavel Janák - kojarzył myślenie artystyczne o architekturze z abstrakcją. Nie wystarczały mu jednak wczesne dokonania modernizmu, a zwłaszcza funkcjonalizmu, gdyż nie znajdował w nich dostatecznego pola dla ekspresji twórczej.

Jedna z tez kubizmu architektonicznego zakładała, że wszystkie linie i płaszczyzny budynku odzwierciedlać muszą naturalny w przyrodzie proces krystalizacji. Podstawową bryłą eksponowaną na fasadach była piramida, a kształtem trójkąt. Ściany budynków zdawały się drgać, za przyczyną intensywnych światłocieni rzeźbiących elewacje.

Oprócz Janáka, kubistyczne realizacje (przede wszystkim w Pradze) tworzyli Josef Gočár, Emil Králíček, Josef Chochol, Otakar Novotný i inni. Po 1914 styl powoli zanikał. Część architektów przetworzyło jego formy w kierunku kolejnego specyficznego czeskiego stylu - rondokubizmu.

Wybrane dzieła

• Dům U Černé Matky Boží w Pradze, 1911-1912, (Josef Gočár),
• Dom Zdrojowy w Lázně Bohdaneč, 1913, (Josef Gočár),
• Dom Diament w Pradze, 1912, (Emil Králíček),
• kubistyczne domy pod Wyszehradem w Pradze (Josef Chochol).

Bibliografia

• Petr Dvořáček, Architektura českých zemí - Moderní architektura, Levné knihy, Praga, 2005, ss.12, 33-45, ISBN 80-7309-288-5
• portal architektoniczny - czeski kubizm w architekturze. archinet.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-18)]. - dostęp 18.6.2011