Czosnek główkowaty

Czosnek główkowaty
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządszparagowce
Rodzinaczosnkowate
Rodzajczosnek
Gatunekczosnek główkowaty
Nazwa systematyczna
Allium sphaerocephalon L.
Sp. Pl. 1 : 297. 1753
Synonimy
  • Allium descendens L.[3]

Czosnek główkowaty (Allium sphaerocephalon L.) – gatunek rośliny należący do rodziny czosnkowatych. Rodzimym obszarem jego występowania jest Afryka Północna (Algeria, Egipt, Maroko, Tunezja) i Wyspy Kanaryjskie, Azja Zachodnia (Cypr, Liban, Syria, Turcja) i Zakaukazie oraz większa część Europy (bez Skandynawii)[3]. W Polsce dziko bardzo rzadka, parę stanowisk na Wyżynie Małopolskiej. Na Ukrainie występuje m.in. na Wołyniu i Podolu.

Morfologia

Morfologia
Fragment kwiatostanu A. sphaerocephalon
Pokrój
Roślina osiąga wysokość 30-90 cm. Rośnie kępami.
Cebula
jajowata, 0,7-1,4 cm gruba, nie w pełni pokryta białymi lub brązowymi błonami, otoczona licznymi małymi bocznymi cebulkami.
Łodyga
Prosto wzniesiona, sztywna, pełna, obła, ulistniona w dolnej połowie; wysokość 30-90 cm.
Liście
3-5 lub więcej, w przekroju półkoliste, nieco rynienkowate, przy końcu obłe, szerokości do 7 mm, krótsze od łodygi (głąbika); zamierają w trakcie kwitnienia.
Kwiaty
Zebrane w kulisty, bardzo gęsty, pozbawiony cebulek baldach pozorny na szczycie łodygi. Przed rozwinięciem kwiatostan osłonięty jest błoniastą okrywą złożoną z 1-2 nagle zwężonych w górze listków długości kwiatów lub krótszych. Szypułki wewnętrzne trzykrotnie dłuższe od kwiatów. Kwiaty o działkach skulonych, w optymalnych warunkach do 40 w kwiatostanie. Działki żywopurpurowe, do 5 mm długie, eliptyczne, na brzegach i wzdłuż grzebyka grzbietnego szorstkie, krótsze od pręcików. Nitki pręcików płaskie, na szczycie o dwu szydlastych wyrostkach, równych długością lub krótszych od pylników.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Roślina środowisk kserotermicznych. Kwitnie od czerwca do lipca. Przyciąga pszczoły i motyle.

Zastosowanie

  • Roślina ozdobna – roślina stosowana na rabatach bylinowych i w kompozycjach naturalistycznych (łąki kwietne). Zalecane sadzenie w dużych grupach. Dobrze wygląda w zestawieniu z gipsówką. Mrozoodporność i wymagania klimatyczne – 4-10 strefa USDA; w Polsce mrozoodporność całkowita. Wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej, umiarkowanego podlewania, należy unikać nadmiernego nawodnienia. Konieczne pełne nasłonecznienie. Można stosować na kwiat cięty i do suchych bukietów. Rozmnażanie przez wysiew nasion lub z cebulek przybyszowych; nasiona zbierać po pełnym dojrzeniu.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-09] (ang.).
  3. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].

Media użyte na tej stronie

Allium spaerocephalon 002.JPG
Autor: H. Zell, Licencja: CC BY-SA 3.0
Allium sphaerocephalon, Alliaceae, Round-headed Leek, Round-headed Garlic, Ball-head Onion, inflorescence; Karlsruhe, Germany.
Gc33 allium sphaerocephalon.jpg
Allium sphaerocephalon, gouache on vellum, in: Gottorfer Codex