Czubiki

Czubiki
Hemiprocninae[1]
Oberholser, 1906
Ilustracja
Przedstawiciel podrodziny – czubik koroniasty (H. coronata)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

krótkonogie

Rodzina

jerzykowate

Podrodzina

czubiki

Typ nomenklatoryczny

Hirundo longipennis Rafinesque, 1802

Synonimy

Rodziny:

  • Hemiprocnidae[1] Oberholser, 1906

Rodzaju:

Rodzaje
  • Hemiprocne[6] Nitzsch, 1829[7]

Czubiki[8], jerzyki drzewne[9] (Hemiprocninae) – monotypowa podrodzina ptaków z rodziny jerzykowatych (Apodididae). Przez część systematyków podnoszona do rangi rodziny (Hemiprocnidae)[1][8][10].

Występowanie

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w południowej i południowo-wschodniej Azji i Australazji[10][11].

Charakterystyka

Długość ciała 15–31 cm; masa ciała 56–79 g[11]. Obejmuje ptaki małe lub średnie, nie tak dobrze przystosowane do życia w powietrzu jak inne jerzykowate; zewnętrznie podobne do jaskółek – ze względu na wydłużone zewnętrzne sterówki; bardziej zwinny lot, zwyczaj siadania na gałązkach, drutach itp. Kształt ciała przeważnie taki sam jak u jerzyków, na głowie jednak mają długi czubek z piór, duże oczy, kciuk skierowany do tyłu. Odpoczywają i nocują wysoko na drzewach. Upierzenie gęste, miękkie, połyskujące niebieskoszaro do brązowego. Występuje dymorfizm płciowy.

Systematyka

Etymologia

  • Hemiprocne: gr. ἡμι- hēmi- „pół, mały, podobny do”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; łac. progne lub procne „jaskółka” (zob. Progne)[12].
  • Macropteryx: gr. μακρος makros „długi”; πτερυξ pterux, πτερυγος pterugos „skrzydło”[13]. Gatunek typowy: Hirundo longipennis Rafinesque, 1802.
  • Dendrochelidon: gr. δενδρον dendron „drzewo”; χελιδων khelidōn, χελιδονος khelidonos „jaskółka”[14]. Gatunek typowy: Hirundo longipennis Rafinesque, 1802.
  • Palestre: Palaeste, port morski Epiru, rzekome wejście do Hadesu[15]. Gatunek typowy: Hirundo longipennis Rafinesque, 1802.
  • Chelidonia: gr. χελιδονιος khelidonios „jak jaskółka”, od χελιδων khelidōn, χελιδονος khelidonos „jaskółka”[16]. Gatunek typowy: Cypselus mystaceus Lesson & Garnot, 1827.

Podział systematyczny

Do podrodziny należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami[8]:

  • Hemiprocne coronata – czubik koroniasty
  • Hemiprocne longipennis – czubik rudolicy
  • Hemiprocne comata – czubik mały
  • Hemiprocne mystacea – czubik wąsaty

Przypisy

  1. ↑ a b c Hemiprocnidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
  2. ↑ W. Swainson: Zoological illustrations, or, Original figures and descriptions of new, rare, or interesting animals, selected chiefly from the classes of ornithology, entomology, and conchology, and arranged according to their apparent affinities. Wyd. 2. Cz. 2. London: Baldwin & Cradock, 1831–1832, s. tekst i ryc. 47. (ang.)
  3. ↑ H. Boie. Genus Dendrochelidon. „Neues staatsbürgerliches Magazin”. 1 (2), s. 492, 1832 (niem.). 
  4. ↑ R.-P. Lesson: Compléments de Buffon. Cz. 8. Paris: P. Pourrat Frères, 1837, s. 53. (fr.)
  5. ↑ A.V. Streubel. Die Cypseliden des Berliner Museums. „Isis von Oken”. Jahrgang 1848, s. 370, 1848 (niem.). 
  6. ↑ Hemiprocne, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2011-04-06] (ang.).
  7. ↑ Ch.L. Nitzsch: Observationes de avium arteria carotide communi. Halae: In Bibliopolio Gebaueriano, 1829, s. 15. (łac.)
  8. ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Hemiprocninae Oberholser, 1906 - czubiki (wersja: 2020-01-10). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-08].
  9. ↑ Gromada: Ptaki Aves. W: W. Zamachowski, A. Zyśk: Strunowce (Chordata). Podręcznik zoologii dla studentów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1997, s. 389. ISBN 83-86841-92-3.
  10. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owlet-nightjars, treeswifts, swifts (ang.). IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-08].
  11. ↑ a b D.R. Wells: Family Hemiprocnidae (Tree-swifts). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 5: Barn-owls to Hummingbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 1999, s. 464–465. ISBN 84-87334-25-3. (ang.)
  12. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Hemiprocne [dostęp 2019-11-11].
  13. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Macropteryx [dostęp 2019-11-11].
  14. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Dendrochelidon [dostęp 2019-11-11].
  15. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Palestre [dostęp 2019-11-11].
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Chelidonia [dostęp 2019-11-11].

Bibliografia

  • A. Gosler: Atlas ptaków świata. 2000: Multico Oficyna Wydawnicza. ISBN 83-7073-059-0.
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Crestedtreeswift.jpg
Autor: Kousik Nandy, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Crested Tree Swift