Czudec
| wieś | |
.jpg) (c) emil360, CC BY-SA 3.0 Zabudowa centrum miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) | 2962[1] |
| Strefa numeracyjna | 17 |
| Kod pocztowy | 38-120[2] |
| Tablice rejestracyjne | RSR |
| SIMC | 0648385[3] |
Położenie na mapie gminy Czudec _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Czudec") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego  | |
 49°56′44″N 21°50′17″E/49,945556 21,838056 | |
| Strona internetowa | |
Czudec – wieś (dawniej miasteczko lokowane w XV w.) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Czudec[4][3]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 988.
Czudec uzyskał lokację miejską w 1427 roku, zdegradowany w 1919 roku[5]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czudec, następnie gminy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Miejscowość jest siedzibą parafii Świętej Trójcy, należącej do dekanatu Czudec, diecezji rzeszowskiej.
Wieś położone na skraju Pogórza Strzyżowskiego, posiada duże walory krajobrazowe. Na miejscu baza hotelowa.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1043425 | Bełk | część wsi |
| 0648391 | Grobla | część wsi |
| 0648400 | Kolanówka | część wsi |
| 0648416 | Leśniczówka | część wsi |
| 0648422 | Rzeki | część wsi |
Historia
W 1185 roku komes Mikołaj Bogoria z Bogorii koło Sandomierza przekazał kilka wsi ze swych dóbr na uposażenie klasztoru Cystersów w Koprzywnicy. W 1264 roku spotkali się w Tarnawie: książę Rusi Halickiej Daniel Halicki z księciem polskim Bolesławem Wstydliwym i wspólnie dokonali rozgraniczeń księstw. Granica miała przebiegać między Rzeszowem a Czudcem.
Legat papieski, biskup firmański Filip w 1279 r. w Budzie na Węgrzech potwierdził opatowi klasztoru Cystersów w Koprzywnicy prawo do pobierania dziesięciny między innymi z Czudca i Strzyżowa. 19 stycznia 1354 r. Kazimierz III Wielki nadał Janowi Pakosławowi ze Strożyska – miasto Rzeszów z okolicą po Dąbrowę na północy, Czudec na zachodzie i wieś Leżajsk na wschodzie. W 1427 r. król Władysław II Jagiełło nadał Czudcowi prawa miejskie. W XV wieku ówczesny dziedzic Czudca, Mikołaj Strzyżowski, wybudował z zachodniej strony rynku, drugi kościół pw. św. Zofii (obecne sanktuarium).
Był miastem klasztoru opactwa benedyktynów w Tyńcu w województwie sandomierskim w 1629 roku[6].
2 sierpnia 1944 zajęty przez wojska radzieckie[7].
Zabytki
- Barokowy kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, wybudowany w latach 1721-1735 z części rozebranych murów zamku we wsi Przedmieście Czudeckie, na miejscu drewnianej świątyni pw. św. Zofii z fundacji ówczesnego właściciela, Józefa Grabińskiego.
- Murowana kaplica pw. św. Marcina, według tradycji wybudowana na miejscu pierwotnego kościoła parafialnego pod tym samym wezwaniem w 1692 r. (ostatnio odremontowana w 2004 staraniem samorządu gminy i parafii).
- Zespół dworsko-parkowy ze starym dworem z XVII w. zwanym Lamusem i nowszym z XVIII w. rozbudowanym w końcu XIX w. Rośnie tam między innymi okazały tulipanowiec, drzewo o obwodzie 393 cm na wys. 0,3m (w 2013)[8]. Obecnie w posiadaniu Zespołu Szkół.
- Zespół dworski położony w części dawnej wsi o nazwie Nowa Wieś Czudecka włączonej do Czudca po 1988. Zniszczony dwór uzyskał dawną świetność dzięki pracom remontowym nowego właściciela.
- Zespół drewnianej zabudowy mieszkalnej (w całości zachowana północna pierzeja rynku).
- Zamek na górze zamkowej (ruiny zamku częściowo odsłonięte i zrekonstruowane).
Sport
W Czudcu działa założony w 1977 roku klub sportowy LKS Czarni Czudec, którego piłkarze w sezonie 2018/2019 występować będą w klasie A w podokręgu Rzeszów I[9].
Zobacz też
- Zamek w Czudcu
- Synagoga w Czudcu
- Cmentarz żydowski w Czudcu
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 7 [dostęp 2022-02-08]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 201 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 26-27.
- ↑ Zbigniew Anusik, Struktura własności ziemskiej w powiecie pilzneńskim w roku 1629, w: Przegląd Nauk Historycznych 2011, r. X, nr 2, s. 78.
- ↑ ВОВ-60 - Сводки. [dostęp 2012-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-15)].
- ↑ Krzysztof Borkowski. Polskie drzewa. DALPO. s.267
- ↑ 90minut.pl
Linki zewnętrzne
- Czudec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 879.
- Czudec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 379.
- Historia Żydów w Czudcu na portalu Wirtualny Sztetl
- Wirtualna rekonstrukcja średniowiecznego pieca, zbudowanego z kafli "rycerskich" pochodzących z zamku Czudec. wmp.podkarpackie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-25)]..
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5