Czwartek

Czwartek (skrót czw.[1], symbol w kalendarzu Cz) – dzień tygodnia między środą a piątkiem.

Według normy ISO-8601 jest czwartym dniem tygodnia[2]. Niegdyś był to dzień wolny od zajęć dla żaków[3]. W kulturze ludowej ziem Polski czwartek obwarowany jest zakazami dotyczącymi sprzątania oraz przędzenia, których egzekutorką miała być bogini Marzanna[4].

W tradycji biblijnej – chrześcijańskiej i judaistycznej, gdzie za pierwszy dzień tygodnia uznawana jest niedziela, czwartek jest dniem piątym[5].

Polska nazwa, wspólna z innymi językami słowiańskimi, pochodzi od liczby cztery[6]; cz. čtvrtek, ros. четверг (czetwierg), serb.-chorw. četvrtak. Podobnie w językach bałtyckich: lit. ketvirtadienis < ketvirta ‛czwarta’ + diena ‛dzień’. Od liczby pięć wywodzą się natomiast port. quinta-feira i gr. πέμπτη.

Łacińska nazwa dies Iovis (dzień Jowisza) wpłynęła na nazewnictwo wielu języków europejskich, np. hiszp. jueves. W językach germańskich pochodzi od imienia nordyckiego boga Thora: ang. Thursday, norweski, duński i szwedzki torsdag, niem. Donnerstag, niderl. donderdag. W wymarłym języku Słowian Połabskich był określany jako perundan – dzień Pioruna[7].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski: Skracanie nazw dni tygodnia. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2007-04-04. [dostęp 2013-08-28].
  2. ↑ Norma ISO-8601. Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, 2004-12-01. [dostęp 2013-03-09].
  3. ↑ Elżbieta Skorupska-Raczyńska, Kto w piątek skacze, to w niedzielę płacze... Siedem dni tygodnia w paremiologii polskiej dawnej i współczesnej, „Język. Religia. Tożsamość”, 1, 2015, s. 162.
  4. ↑ Arkadiusz Bartwicki, Śmierć za przędzenie? Czyli czego nie robić w czwartek, iSAP – Słowiańska Agencja Prasowa, 4 czerwca 2020.
  5. ↑ Andrzej Przybylski: Ukradzione niedziele. Niedziela, 2009. [dostęp 2013-03-09].
  6. ↑ Józef Matuszewski: Słowiański tydzień: geneza, struktura i nomenklatura. Ossolineum, 1978.
  7. ↑ Naďa Profantová, Martin Profant, Encyklopedie slovanských bohů a mýtů, Praha: Libri, 2000, s. 161, ISBN 80-7277-011-X (cz.).

Media użyte na tej stronie

Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.