Czworak (moneta)

Czworak litewski (1568)
Czworak stanisławowski (1784)
Czworak stanisławowski (1791)
Ostatni czworak (1795)

Czworak – srebrna moneta czterogroszowa, w Rzeczypospolitej wprowadzona po raz pierwszy za panowania Zygmunta II Augusta w ramach działań zmierzających do unifikacji monetarnej na całym terytorium państwa Jagiellonów. Czworak, obok dwojaka, umożliwiał jednoczesne posługiwanie się monetami polskimi i litewskimi[1].

Czworak litewski, równowartość 1/15 kopy obrachunkowej, stanowił odpowiednik 5 groszy koronnych. Bito go w latach 1565–1569 ze srebra próby 875 masy 4,29 grama[1].

Moneta ta zdobyła dużą popularność za granicami państwa Jagiellonów. Była masowo wywożona do Niderlandów, naśladowana w księstwie cieszyńskim oraz w hrabstwie Dezzana w Piemoncie[1].

Rezygnacja w 1569 r. z produkcji czworaków była najprawdopodobniej skutkiem zawarcia unii polsko-litewskiej[1].

Po raz drugi czworak pojawił się w czasach stanisławowskich po 1766 r. jako jedna z wielokrotności wprowadzonego wówczas grosza srebrnego. Monetę bito najpierw z 5,4 grama srebra próby 542, a po reformie z 1787 r., – z 5,38 grama srebra próby 521[1].

Czworaki Stanisława Augusta Poniatowskiego nazywano potocznie złotówkami. W XXI w. pod taką nazwą występują powszechnie katalogach numizmatycznych, choć ustawowa nazwa z epoki brzmiała: „4 grosze”[1].

Ostatnia emisja czworaków pochodzi z 1795 r[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Adam Dylewski, Od denara do złotego. Dzieje pieniądza w Polsce, Katarzyna Kucharczuk (red.), wyd. pierwsze, Warszawa: CARTA BLANCA Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2012, s. 95, ISBN 978-83-7705-206-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie