Czworonogi

Czworonogi
	Tetrapoda
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	czworonogi

Ewolucja mięśniopłetwych do czworonogów: Eusthenopteron, Panderichthys, Tiktaalik, Acanthostega, Ichthyostega, Pederpes

Rzekotka zielonoliściowa (Litoria phyllochroa)

Czworonogi, tetrapody (Tetrapoda) – grupa kręgowców obejmująca płazy, gady, ptaki i ssaki.

W 1989 roku Jacques Gauthier i współpracownicy zdefiniowali nazwę Tetrapoda jako odnoszącą się do grupy koronowej, czyli obejmującej ostatniego wspólnego przodka grup Lissamphibia oraz owodniowców i wszystkich jego potomków^[1], jednak niektórzy naukowcy rozszerzają znaczenie tego terminu na klad obejmujący wszystkie kręgowce mające kończyny z palcami^[2]. Według panującego konsensusu tetrapody wyodrębniły się z przedstawicieli grupy Tetrapodomorpha, takich jak Eusthenopteron, Panderichthys czy Tiktaalik, we wczesnym dewonie^[3], prawdopodobnie w słodkowodnym lub słonawym środowisku w odpowiedzi na modyfikacje ekosystemów lądowych i nadwodnych, związane z intensywnym rozwojem roślinności^[4]. Najstarsze odnalezione skamieniałości ciał tetrapodów ocenia się na późny fran, jednak liczące około 395 mln lat odciski stóp odkryte w morskich osadach w Zachełmiu w Górach Świętokrzyskich są od nich starsze o około 18 milionów lat i mają około 10 milionów lat więcej niż najstarsze znane pozostałości przedstawicieli Elpistostegidae – domniemanych przodków tetrapodów – co sugeruje, że przekształcenie ryb w czworonogi miało miejsce znacznie wcześniej niż powszechnie uważano, a pierwsze tetrapody żyły w odmiennych ekosystemach^[5]. Pierwsze analizy przeprowadzone po odkryciu zachełmiańskich tropów sugerują, że czworonogi powstały we wczesnym dewonie, w emsie, około 403 mln lat temu. Dokładne ustalenie czasu wyewoluowania tetrapodów jest jednak trudne ze względu na niejasną pozycję filogenetyczną zwierząt, które pozostawiły ślady z Zachełmia – jeśli były one bazalnymi czworonogami, grupa ta mogła powstać około 399 mln lat temu, natomiast jeśli były one bliżej spokrewnione z grupą koronową, wówczas szacowany czas wyewoluowania pierwszych przedstawicieli Tetrapoda wynosiłby około 414 mln lat temu^[6].

Kladogram według Laurina w Tree of Life Web Project^[7]^[a]

Tetrapoda

Amphibia

	Adelogyrinidae

	Aistopoda

Nectridea

Microsauria *

	Lysorophia

	współczesne płazy

Reptiliomorpha

Solenodonsaurus

	Diadectomorpha

	Amniota (owodniowce)

Uwagi

↑ Kladogram ten przedstawia czworonogi w węższym rozumieniu, jako klad nieobejmujący m.in. rodzajów Ichthyostega i Acanthostega, przez wielu naukowców zaliczanych do Tetrapoda.

Przypisy

↑ Gauthier, J., D. C. Cannatella, K. De Queiroz, A. G. Kluge, T. Rowe: Tetrapod phylogeny. W: B. Fernholm, K. Bremer, H. Jornvall (red.): The Hierarchy of Life. Nowy Jork: Elsevier Science Publishers B. V. (Biomedical Division), 1989, s. 337–353.
↑ Michel Laurin, Jason S. Anderson. Meaning of the name Tetrapoda in the scientific literature: an exchange. „Systematic Biology”. 53 (1), s. 68–80, 2004. DOI: 10.1080/10635150490264716. (ang.).
↑ Jennifer A. Clack. The Fish–Tetrapod Transition: New Fossils and Interpretations. „Evolution: Education and Outreach”. 2 (2), s. 213–223, 2009. DOI: 10.1007/s12052-009-0119-2. (ang.).
↑ Jennifer A. Clack: Gaining Ground: The Origin and Early Evolution of Tetrapods. Indiana University Press, 2002. ISBN 978-0253340542.
↑ Grzegorz Niedźwiedzki, Piotr Szrek, Katarzyna Narkiewicz, Marek Narkiewicz, Per E. Ahlberg. Tetrapod trackways from the early Middle Devonian period of Poland. „Nature”. 463, s. 43–48, 2010. DOI: 10.1038/nature08623. (ang.).
↑ Matt Friedman, Martin D. Brazeau. Sequences, stratigraphy and scenarios: what can we say about the fossil record of the earliest tetrapods?. „Proceedings of the Royal Society B”, 2010. DOI: 10.1098/rspb.2010.1321. (ang.).
↑ Michel Laurin: Terrestrial vertebrates. Tree of Life web project. [dostęp 2010-09-06]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Łapy, łapy, cztery łapy
"Nature": Przełomowe odkrycie Polaków
Strona z dokładną mapą odkrycia śladów tetrapodów
Serwis o kamieniołomie Zachełmie i okolicy. kraina-tetrapoda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-03)].

[8] Kladogram ten przedstawia czworonogi w węższym rozumieniu, jako klad nieobejmujący m.in. rodzajów Ichthyostega i Acanthostega, przez wielu naukowców zaliczanych do Tetrapoda.

[Gauthier89-1] Gauthier, J., D. C. Cannatella, K. De Queiroz, A. G. Kluge, T. Rowe: Tetrapod phylogeny. W: B. Fernholm, K. Bremer, H. Jornvall (red.): The Hierarchy of Life. Nowy Jork: Elsevier Science Publishers B. V. (Biomedical Division), 1989, s. 337–353.

[LA04-2] Michel Laurin, Jason S. Anderson. Meaning of the name Tetrapoda in the scientific literature: an exchange. „Systematic Biology”. 53 (1), s. 68–80, 2004. DOI: 10.1080/10635150490264716. (ang.).

[Clack09-3] Jennifer A. Clack. The Fish–Tetrapod Transition: New Fossils and Interpretations. „Evolution: Education and Outreach”. 2 (2), s. 213–223, 2009. DOI: 10.1007/s12052-009-0119-2. (ang.).

[Clack02-4] Jennifer A. Clack: Gaining Ground: The Origin and Early Evolution of Tetrapods. Indiana University Press, 2002. ISBN 978-0253340542.

[Nature10-5] Grzegorz Niedźwiedzki, Piotr Szrek, Katarzyna Narkiewicz, Marek Narkiewicz, Per E. Ahlberg. Tetrapod trackways from the early Middle Devonian period of Poland. „Nature”. 463, s. 43–48, 2010. DOI: 10.1038/nature08623. (ang.).

[FB10-6] Matt Friedman, Martin D. Brazeau. Sequences, stratigraphy and scenarios: what can we say about the fossil record of the earliest tetrapods?. „Proceedings of the Royal Society B”, 2010. DOI: 10.1098/rspb.2010.1321. (ang.).

[7] Michel Laurin: Terrestrial vertebrates. Tree of Life web project. [dostęp 2010-09-06]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Czworonogi

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie