Döner kebab

(c) User: (WT-shared) Shoestring z wts wikipodróże, CC BY-SA 4.0
Mięso döner krojone na obrotowym rożnie w Stambule (2012)
Döner kebab w Berlinie

Döner kebab, döner kebap (skrótowo również döner) – odmiana kebabu, turecka potrawa z mięsa opiekanego na pionowym rożnie[1]. Przyprawione mięso ułożone w kształcie odwróconego stożka jest powoli obracane na rożnie. Podczas gotowania zewnętrzną warstwę kroi się w małe, cienkie kawałki. Pionowy rożen został wynaleziony w XIX-wiecznym Imperium Osmańskim i zainspirował podobne potrawy, takie jak arabska szawarma, grecki gyros, kanadyjski donair lub meksykański al pastor[2][3].

W Polsce döner kebab najczęściej można znaleźć pod ogólnikową nazwą kebab[1], lecz w krajach arabskich, Izraelu i Armenii słowo kebab oznacza najczęściej şiş kebab (w języku tureckim „pieczone mięso na szpikulcu”), czyli szaszłyk z pieczonego, często mielonego mięsa. Takie nazewnictwo stosuje się czasem także w Polsce, w barach szybkiej obsługi i restauracjach prowadzonych przez Arabów, Turków lub Persów.

Historia

W XVII-wiecznym Imperium Osmańskim stosy przyprawionego krojonego mięsa pieczono na poziomym rożnie, podobnym do cağ kebab[2]. Rożen pionowy został wprowadzony nie później niż w połowie XIX wieku[2]. Miasto Bursa we współczesnej Turcji jest często uważane za miejsce narodzin pionowo pieczonego dönera[4].

Podawanie döner kebaba jako „fast food” zyskało światową popularność w latach 50. XX wieku. Pierwszy sklep z dönerem w Londynie został otwarty w 1966 i był znanym widokiem w prowincjonalnych miastach pod koniec lat 70. XX wieku[5]. Odmiana kanadyjska, donair, powstała w 1972 roku, stała się oficjalną potrawą miasta Halifax[6].

W Niemczech döner kebab spopularyzowany został przez tureckich imigrantów w Berlinie na początku lat 70. XX wieku[7]. To tam danie rozwinęło się ze swojej pierwotnej formy w charakterystyczną kanapkę z obfitą sałatką, warzywami i sosami, sprzedawanymi w dużych porcjach po przystępnych cenach. Niemiecka wersja dönera wkrótce stała się jedną z najlepiej sprzedających się dań typu fast food i street food w całej Europie[7].

Charakterystyka

Krojone mięso döner kebaba można podawać na talerzu z różnymi dodatkami, nadziewane w picie lub w innym rodzaju chleba lub zawinięte w cienkie płaskie ciasto, takie jak lawasz lub jufka, znane jako dürüm (dosłownie rolka lub zawiń po turecku)[8]. Danie na ogół zawiera sałatę oraz inne warzywa, np. pomidor, kapusta, cebula, świeży lub kiszony ogórek, chili i różne rodzaje sosów. W Polsce najczęściej spotykane są trzy odmiany sosów: łagodny (czosnkowy), ostry (chili) oraz mieszany[8].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b kebab – Słownik języka polskiego PWN, sjp.pwn.pl [dostęp 2020-07-08] (pol.).
  2. ↑ a b c Priscilla Mary Isin, Bountiful Empire: A History of Ottoman Cuisine, Reaktion Books, 15 maja 2018, ISBN 978-1-78023-939-2 [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  3. ↑ Gil Marks, Encyclopedia of Jewish Food, HMH, 17 listopada 2010, ISBN 978-0-544-18631-6 [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  4. ↑ Kenneth F. Kiple, Kriemhild Coneè Ornelas, Cambridge University Press, The Cambridge World History of Food, Cambridge University Press, 2000, ISBN 978-0-521-40215-6 [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  5. ↑ British Kebab Awards: are these Britain’s best kebab shops?, www.telegraph.co.uk [dostęp 2021-04-12].
  6. ↑ Carsten Knox, Best Donair 2011, The Coast Halifax [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  7. ↑ a b From Berlin to the world – the doner kebab, „The Local Germany”, 31 października 2013 [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  8. ↑ a b Kebab – właściwości, skład i rodzaje kebabu | ekologia.pl, www.ekologia.pl [dostęp 2020-07-08].

Media użyte na tej stronie

Döner Kebab, Berlin, 2010 (01).jpg
Autor: AleGranholm, Licencja: CC BY 2.0
Döner Kebab, hier von einem türkischen Imbiss in Berlin, Deutschland.
Doner kebab, Istanbul, Turkey.JPG
(c) User: (WT-shared) Shoestring z wts wikipodróże, CC BY-SA 4.0
Doner kebab