Dąb skalny

	Dąb skalny
	Dąb skalny
	(c) Koppi2, CC-BY-SA-3.0
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	bukowate
Rodzaj	dąb
Gatunek	dąb skalny
	Nazwa systematyczna
	Quercus coccifera L.; Sp. pl. 2:995. 1753
Synonimy
	Quercus calliprinos Webb;
	Quercus calliprinos Webb;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Dąb Abrahama w 1887

Dąb skalny, dąb kermesowy (Quercus coccifera L.) – gatunek rośliny z rodziny bukowatych (Fagaceae). Naturalnie występuje w strefie śródziemnomorskiej: w Afryce Północnej (Algieria, Tunezja, Libia, Maroko), Europie Południowej (Portugalia, Hiszpania, Francja, Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Grecja (włącznie z Kretą), Włochy (na Sycylii i Sardynii). Macedonia i Czarnogóra) oraz w Azji Zachodniej (Cypr, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja)^[5].

Morfologia i biologia

Zimozielone drzewo lub krzew o wysokości do 10 m i obwodzie pnia do 3 m. Liście sztywne, błyszczące, ciemnozielone i mają kolczaste ząbki na brzegach. Kwitnie od lutego do kwietnia. Roślina jednopienna: na tym samym drzewie występują zebrane w kotki kwiaty męskie i kwiaty żeńskie. Owalne żołędzie mają długość 2 cm i średnicę 1,5 cm i osadzone są w miseczkach pokrytych kolczastymi łuskami. Dojrzewają w 18 miesięcy po zapyleniu. Osiąga pionowy zasięg do 1200 m n.p.m. rośnie w lasach, zaroślach, półpustyniach. Występuje głównie na glebach kamienistych, na podłożu wapienno-dolomitowym, szczególnie na czerwonych glebach terra rossa^[6]^[7].

Zastosowanie

Na dębie skalnym i dębie tabor pasożytują podobne do czerwców owady Kermes ilicis. Z rozdrobnionych samic tych owadów w starożytności otrzymywano barwnik szkarłatowy, karmazynowy i purpurowy. Według L. Heppera barwników tych użyto do farbowania płócien, z których wykonany był Przybytek Mojżeszowy^[7].

Udział w kulturze

W Biblii dąb wymieniony jest 22 razy, bez rozróżnienia gatunku^[6]. W Izraelu występują trzy gatunki dębów: dąb tabor, dąb skalny i podgatunek Quercus infectoria subsp. veneris (A.Kern.) Meikle, wszystkie więc należy uważać za rośliny biblijne. M. Zohary, znawca roślin biblijnych uważa, że w tłumaczeniach Biblii popełniono wiele błędów nie rozróżniając hebrajskich słów `ëlôn i ’allôn oznaczających dęba, od słowa `ëlä (h), które oznacza pistację (terebinta)^[7].
Najbardziej znanym w Biblii dębem jest Dąb Abrahama, o którym Księga Rodzaju 13,18) pisze: „Abraham zwinął swe namioty i przybył pod Hebron, gdzie były dęby Mamre”. W okolicach Hebronu rośnie bardzo stary okaz dębu skalnego, który miejscowa ludność uznaje za „dąb Abrahama”^[7]. Był on chroniony prawnie, w 1998 r. jednak ostatecznie obumarł. Obok niego rośnie młodsze drzewo tego gatunku, które w przyszłości przejmie rolę dębu Abrahama^[8].
W Księdze Rodzaju (35,8) jest opis, że pod dębem Allon – bakut (w tłumaczeniu dąb płaczu) pochowano Deborę, która była piastunką Rebeki. W Biblii Tysiąclecia błędnie przetłumaczono to jako terebint płaczu^[7].
Biblia wymienia dąb rosnący w Saananim, w ważnym punkcie granicznym oddzielającym ziemie plemienia Neftalego. Tutaj to samo słowo allon zostało w Biblii Tysiąclecia prawidłowo przetłumaczone jako dąb^[7].

Galeria

Okaz drzewiasty w Górach Białych na Krecie - las klonu wieczniezielonego Acer sempervirens i cyprysu wieczniezielonego Cupressus sempervirens z udziałem dębu skalnego Quercus coccifera i brzostownicy kreteńskiej Zelkova abelicea w otoczeniu Płaskowyżu Omalos (ok. 1200 m n.p.m.)
Gruby okaz drzewiasty (Kreta, Omalos, ok. 1200 m n.p.m.)
okazy drzewiaste (Kreta, Omalos, ok. 1200 m n.p.m.)
w strefie górnej granicy lasu (Kreta, Xyloskalo, ok. 1350 m n.p.m.)
krzewiasta forma pastwiskowa - spasana przez kozy i owce (Kreta, Omalos, ok. 1200 m n.p.m.)
na pierwszym planie - Quercus coccifera w strefie górnej granicy lasu, w tle cyprysy wieczniezielone Cupressus sempervirens (Kreta, Xyloskalo, ok. 1350 m n.p.m.)
ulistnienie i owoce (Kreta, Omalos, ok. 1200 m n.p.m.)
ulistnienie (Kreta, Omalos, ok. 1200 m n.p.m.)
Las klonu wieczniezielonego Acer sempervirens i cyprysu wieczniezielonego Cupressus sempervirens z dużym udziałem dębu skalnego Quercus coccifera i brzostownicy kreteńskiej Zelkova abelicea (Kreta, Omalos, ok. 1200 m n.p.m.)
Las klonu wieczniezielonego Acer sempervirens i cyprysu wieczniezielonego Cupressus sempervirens z dużym udziałem dębu skalnego Quercus coccifera i brzostownicy kreteńskiej Zelkova abelicea (Kreta, Omalos, ok. 1200 m n.p.m.)