Dąbie (powiat janowski)

Dąbie

wieś
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	janowski
Gmina	Modliborzyce
Liczba ludności (2011)	280[1]
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	23-310
Tablice rejestracyjne	LJA
SIMC	0799581
Położenie na mapie gminy Modliborzyce Dąbie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dąbie
Położenie na mapie województwa lubelskiego Dąbie
Położenie na mapie powiatu janowskiego Dąbie
50°45′36″N 22°18′30″E/50,760000 22,308333

Dąbie – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie janowskim, w gminie Modliborzyce. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnobrzeskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 280 mieszkańców^[1] i była dziewiątą co do wielkości miejscowością gminy Modliborzyce. Miejscowa ludność wyznania katolickiego przynależy do Parafii św. Stanisława w Modliborzycach^[2].

Historia

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1419 roku, należała ona wtedy do majątku Dłutów i była częścią Słupia. W XVII w. należała do Chobrzańskich, a potem w XIII w. został włączona do dóbr modliborskich należących wtedy do Nahoreckich. Podczas III wojny północnej około 1706 r. wojska kałmuckie i kozackie dokonały dość poważnych zniszczeń wsi co spowodowało duże zmniejszenie liczby jej mieszkańców^[3]. W drugiej połowie XVI w. we wsi istniały zabudowania dworskie, browar z karczmą i młyn. Wielu z gospodarzy było wtedy dość zamożnych^[4]. Oprócz pól pańszczyźnianych chłopi użytkowali też grunty czynszowe. Pod koniec XVIII w. Dąbie stało się własnością Dolińskich^[5], a od 1862 r. Gorzkowskich i pozostało w ich posiadaniu, aż do uwłaszczenia, które nastąpiło w 1864 roku^[6]. W 1808 r. działała na terenie Dąbia papiernia (opisana dalej).

W 1921 r. wieś była zamieszkana przez 354 osoby^[7]. W okresie międzywojennym powstała szkoła, straż pożarna i Koło Młodzieży Wiejskiej – Siew. Po II wojnie światowej uruchomiono kółko rolnicze.

Papiernia w Dąbiu

Istnienie papierni jest mało znane, funkcjonowała jednak blisko 150 lat. Powstała w połowie XVIII wieku^[8]. Właścicielem Dąbia była wtedy rodzina Nahoreckich jednak najprawdopodobniej powstała ona za sprawą rodziny Bielskich^[9]. Papiernia zlokalizowana była nad rzeką Sanną przy drodze Słupie-Dąbie. Najprawdopodobniej w istniejącym wcześniej młynie^[10] zainstalowano urządzenia do produkcji papieru i w taki właśnie sposób powstała. Siłą napędową w papierni było koło wodne napędzane wodą spadającą z góry, spiętrzaną w stawie. Za całą produkcję papieru odpowiedzialny był majster doglądający pracy urządzeń i przede wszystkim czerpiący papier. Źródła podają nazwiska papiernika Walentego Jaguckiego (1748 r.) i majstra Dominika Eskiera. W pracy majstrowi pomagali czeladnicy. Nie ma informacji o funkcjonowaniu papierni pod koniec XVIII wieku i na początku XIX^[11]. W 1823 r. papiernia była dzierżawiona (od właściciela Feliksa Dolińskiego) przez fabrykanta-majstera Ludwik Wrenera-Bartza. Wtedy pracowało około 10 czeladników. W 1827 r. produkcja Dąbia stanowiła 6% wytwórczości papierniczej w Królestwie Polskim^[12]. W 1842 r. zatrudnionych było około 23 pracowników, a Dąbie było jedną z 7 papierni w guberni lubelskiej. W 1858 r. roczna produkcja wynosiła 2500 ryz. Stopniowo jednak produkcja i zatrudnienie zmniejszały się, aż w 1878 r. pracowało tylko kilka osób. Wraz z dalszym rozwojem produkcji fabrycznej papieru los papierni w Dąbiu był przesądzony. Ostatecznie została zamknięta między 1882 r., a 1885^[13]. Papier wytwarzany w Dąbiu posiadał znaki wodne (filigrany). Znane są dziś 3 rodzaje tych znaków o charakterze obrazkowym, stosowane w pierwszej połowie XIX w.: Sosenka z jeleniem, Madonna z Dzieciątkiem w kręgu płomienistym, oraz Madonna dzieciątkiem – „Ludowa”. Obok tych znaków pojawiała się także nazwisko majstra i nazwa miejscowości Modliborzyce.

Części Wsi

Wyróżnia się następujące części wsi:

• Dąbrocz^[14] – część wsi powstała przed 1839 r. W 1897 r. zamieszkiwana przez około 33 osoby, a w 1921 r. przysiółek liczył 5 domów i 29 mieszkańców. SIMC 0799598.
• Lute Doły – część wsi istniejąca już 1801 r. pod nazwą Chobrzanka, a dopiero od około lat 30 XIX w. wzmiankowana jako Lute Doły. W połowie XIX w. powstał tu folwark^[15] należący do dóbr modliborskich. W 1897 r. kolonię zamieszkiwało 31 osób, a w 1921 r. już tylko 28. SIMC 0799606.

Przypisy

Źródła

• Budka W.: Papiernie w Królestwie Polskim w 1858 r., „Przegląd Papierniczy” 1948, nr 5, s. 97-97.
• Budka W.: Wykaz fabryk papieru w Królestwie Polskim z roku 1823, „Przegląd Papierniczy” 1956, nr 8, s. 248.
• Mikulec B.: Przemysł Lubelszczyzny w latach 1864-1914, Lublin 1989, s. 42, 157-158.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, tom I, Warszawa 1882, s. 245-256.
• Sochacka A.: Własność ziemska w województwie lubelskim w średniowieczu, Lublin 1987, s. 97, 189.
• Komisarz do spraw włościańskich powiatu Janów, sygn.: 335.
• Zenon Baranowski Papiernia w Dąbiu koło Modliborzyc, Janowskie Korzenie, Janów Lubelski 2008, nr 10, s. 50-51.
• Rząd Gubernialny Lubelski, Spisy, sygn.: 32, 142.
• Opis Gmin Powiatu Janowskiego, Muzeum Regionalne w Kraśniku 1933 r.
• Księgi Grodzkie Lubelskie, Relacje, sygn.: 194, 211, 264-5, 279, 306.

Bibliografia

• Rys historyczny miejscowości powiatu janowskiego – Zenon Baranowski; Stalowa Wola 2001, ISBN 83-87840-53-X.
• ArturA. Bata ArturA., HannaH. Lawera HannaH., Gmina Modliborzyce, Krosno: Oficyna Wydawnicza „Apla”, 2005, ISBN 83-7450-018-2, OCLC 750023945 .
• J. Siniarska-Czaplicka Papiernictwo na ziemiach polskich w latach 1750-1850, Roczniki społeczno-gospodarcze 1968.
• Województwo lubelskie w 15 tomach Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich 1880-1904, oprac. W. Sakławski, Lublin 1974.
• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, tom IV, Województwo lubelskie, Warszawa 1924.
• Dzieje Lubelszczyzny, tom I, Lublin 1974.
• Śladkowski W.: Początki i rozwój przemysłu w powiecie kraśnickim w latach 1800-1915, w: Zdziejów powiatu kraśnickiego, Lublin 1964.
• Rymut K.: Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany,tom II, Kraków 1998.