Dąbrowica (powiat leżajski)
| wieś | |
.jpg) Kościół filialny w zabytkowej cerkwi greckokatolickiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2015) | 680[1] |
| Strefa numeracyjna | 17 |
| Kod pocztowy | 37-303[2] |
| Tablice rejestracyjne | RLE |
| SIMC | 0653067[3] |
Położenie na mapie gminy Kuryłówka _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Kuryłówka") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu leżajskiego  | |
 50°17′23″N 22°33′22″E/50,289722 22,556111 | |
Dąbrowica – wieś w Polsce położona na pograniczu Doliny Dolnego Sanu i Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, w województwie podkarpackim, w powiecie leżajskim, w gminie Kuryłówka[3][4].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa rzeszowskiego.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0653104 | Dąbrowica Mała | przysiółek |
| 0653073 | Karwany | część wsi |
| 0653080 | Podług | część wsi |
| 0653096 | Trusze | część wsi |
Historia
Wieś została założona na przełomie XV I XVI wieku. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1589 roku jako Dambrowicza[5][6]. W 1589 roku wieś posiadała 10 łanów, gruntów rolnych. Pod koniec XVI wieku należała do Sieniawskich, a od XIX wieku wchodziła w skład dóbr książąt Czartoryskich[7].
W 1624 roku Dąbrowica została zniszczona przez najazd Tatarski. W 1674 roku w Dąbrowicy było 33 domy[a][8].
W 1898 roku wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Ilko Fedorko, a w 192 domach było 1116 mieszkańców. Wieś podlegała pod obszar dworski w Sieniawie[9]. W latach 1954-1972 Dąbrowica należała do Gromady Kuryłówka.
Zabytki
W 2003 do rejestru zabytków wpisane zostały[10]:
- Cerkiew greckokatolicka z ogrodzeniem, dzwonnicą i cmentarzem z 1906
- Kaplica drewniana z końca XIX w.
- Park dworski z połowy XIX w.
Religia
W 1663 roku Mikołaj Hieronim Sieniawski ofiarował na własność braciom Grzegorzowi i Janowi Popowiczom grunt pod zbudowanie cerkwi. W latach 1664-1667 zbudowano cerkiew pw. św. Paraskewy. Od 1830 roku parochem był Grzegorz Koniuszecki (ur. w 1796 roku, wyświęcony w 1826 roku), a w latach 1852-1882 parochem był Jan Szust (ur. w 1814 roku, wyświęcony w 1838 roku, zmarł 9 lutego 1882 roku w Dąbrowicy). W 1850 roku ukończono powiększenie i odnowienie cerkwi. W 1858 roku była kanoniczna wizyta Eparchy przemyskiego Hryhorija Jachymowycza[11].
W 1906 roku zbudowano murowaną cerkiew, a parochem został Mikołaj Dobrzański, który został zamordowany 22 czerwca 1944 roku. Po wysiedleniu miejscowych wiernych cerkiew pozostała zamknięta. Następnie cerkiew została przejęta przez parafię rzymskokatolicką w Koloni Polskiej, a jej poświęcenia dokonał ks. Władysław Wilusz. Od 16 września 1952 roku decyzją kardynała Stefana Wyszyńskiego kościół otrzymał tytuł św. Michała Archanioła[12]. Obecnie jest to kościół filialny pw. św. Michała Archanioła należący do parafii św. Stanisława Biskupa w Kolonii Polskiej.
Szkoła podstawowa
Skwer przy szkole
Zabytkowa kaplica drewniana
Oświata
Początki szkolnictwa w Dąbrowicy są datowane na początek XIX wieku, gdy na jakiś czas przed 1830 rokiem powstała szkółka parafialna ruska przy cerkwi pw. św. Paraskiewy (Schola Parochialis)[13].
Przydatnym źródłem archiwalnym do poznawania historii szkolnictwa w Galicji są austriackie Szematyzmy Galicji i Lodomerii, które podają wykaz szkół ludowych, wraz z nazwiskami ich nauczycieli[b]. Szkoła była notowana jako: Trywialna (1868–1869), Ludowa z potrzeby (1869–1870), Trywialna (1871–1873), Parafialna (1973–1874), Filialna (1874–1892). Od 1892 roku szkoła była 1-klasowa, a od 1913 roku 1-klasowa (z planem nauki 2-letniej). Szkoły wiejskie były tylko męskie, a od 1890 roku były mieszane (koedukacyjne). Od 1913 roku szkoła posiadała po dwoje nauczycieli: kierownik i pomocnik. w latach 1912–1914 pomocnicą była Oksana Karoweć.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1945 roku, na "zasaniu" zapanowała anarchia i miejscowa ludność niszczyła wszystko, co przypominało czasy okupacji; zniszczono też budynek ukraińskiej szkoły. W 1947 roku zdecydowali o reaktywacji szkoły, ale z powodu zbyt wielkich zniszczeń drewniana szkoła nie nadawała się do remontu, dlatego w latach 1947–1948 nauka odbywała się w domu nauczyciela Jana Kotuli, a od 1948 roku w wyremontowanym budynku leśniczówki. Początkowo szkoła była 3-letnia, a od 1957 roku szkoła była 7-letnia. Z powodu trudności lokalowych zdecydowano o budowie nowej szkoły, którą zbudowano w latach 1958–1959, czynem społecznym, na fundamentach byłej plebanii. W 1966 roku po kolejnej reformie wprowadzono szkołę 8-letnią, do której uczęszczały dzieci także z Ożanny, Koloni Polskiej i Słobody. Ponieważ budynek szkolny nie spełniał już odpowiednich warunków technicznych w 1984 roku podjęto decyzję o kolejnej budowie nowoczesnej szkoły. W latach 1989–1995 zbudowano nowy budynek szkolny. W 2003 roku powołano Zespół Szkół (szkołę podstawową i gimnazjum). W 2013 roku Zespół Szkół został rozwiązany, a gimnazjum zostało przekazane Stowarzyszeniu Inicjatyw Kulturalno-Oświatowych i Gospodarczych w Dąbrowicy[14].
- Nauczyciele kierujący.
- 1868–1870. Jan Niedźwiedzki[15].
- 1871–1873. Jakub Niedźwiedź (diak)[16].
- 1873–1874. posada nie obsadzona[17].
- 1874–1875. Jakub Niedźwiedź[18].
- 1875–1879. Leon Szust[19].
- 1879–1882. Józef Szust[20].
- 1882–1883. posada nieobsadzona[21].
- 1883–1886. Piotr Król[22].
- 1886–1888. Antonina Popiołek[23].
- 1888–1889. Maria Sochopałek[24].
- 1889–1891. Gustaw Hamerski[25].
- 1891–1892. Posada opróżniona[26].
- 1892–1909. Stanisław Salik[27].
- 1909–1910. Maria Roczniak[28].
- 1910–1912. Jan Łunyk[29].
- 1912–1914. Emilia Michalska[30].
- Maria Litwinówna.
- 1947–1956. Jan Kotula.
- 1956–1971. Leszek Tofilski.
- 1971–1989. Stanisława Makara (Kopciuch).
- 1989– nadal Antoni Kopciuch.
- 1871–1873. Jakub Niedźwiedź (diak)[16].
Zobacz
Uwagi
- ↑ W rejestrze pogłównego ziemi przemyskiej z 1674 roku, poborcy podatkowi zapisali: Dąbrowica: g[e]n[er]osae Morsztynowa, praedium n[obi]lis Krasowski, a persona sua, consortis et familia in summa fl. 4. A personis subditorum n[ume]ro triginta tres in summa fl. 33/0.
- ↑ Na stronie szkoły w Dąbrowicy są dane historyczne tylko od 1947 roku, z powodu braku miejscowej dokumentacji. "Wikipedia" na podstawie Szematyzmów Galicji i Lodomerii ustaliła datę powstania szkoły i nazwiska nauczycieli od 1868 roku. Nowe dane oparte na cyfrowych źródłach (wraz z dostępem do stron) zostały zamieszczone na stronie "Wikipedia - Dąbrowica".
Przypisy
- ↑ Strategia Rozwoju Gminy Kuryłówka na lata 2015-2022. Stan ludności w dn. 31.07.2015 str. 11 [dostęp 2022-01-12]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 216 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Wielopolska Biblioteka Cyfrowa. Aleksander Jabłonowski. Źródła Dziejowe. Tom XVIII, część I. Polska XVI wieku pod względem Geograficzno-Statystycznym. Tom VII, część 1. Ziemie Ruskie, Ruś Czerwona Warszawa 1902 (str. 4) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Program opieki nad zabytkami w Gminie Kuryłówka na lata 2010-2014 (str. 19) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Atlas rezydencji. Dąbrowica
- ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe. Tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674 Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (str. 89)
- ↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (Zwierzchność gminna). pbc.rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-22)]. (str. 51) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2021-11-14].
- ↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (Cerkiew w Dąbrowicy). pbc.rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)]. (str. 96) [Dostęp 2017-07-21]
- ↑ kościół w Dąbrowicy. [dostęp 2017-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
- ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXX (str. 29) [Dostęp 2017-07-19]
- ↑ Historia szkoły w Dąbrowicy od 1947 roku.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1869. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-22)]. (s. 408) [Dostęp 2017-07-19]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1872. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 389) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1874. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-08)]. (s. 424) [Dostęp 2017-07-19]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1875. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 421) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1976. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-11)]. (s. 431) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1880. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 398) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1883. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 406) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1884. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 385) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1887. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 385) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1889. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 436) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1890. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 436) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1892. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-23)]. (s. 486) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1893. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-23)]. (s. 436) [Dostęp 2017-07-20]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1910. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 642) [Dostęp 2017-07-19]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1912. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-25)]. (s. 684) [Dostęp 2017-07-19]
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1913. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-25)]. (s. 749) [Dostęp 2017-07-19]
Linki zewnętrzne
- 5)Dąbrowica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 932.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
.jpg)
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dąbrowica, szkoła podstawowa, skwer
.jpg)
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dąbrowica, szkoła podstawowa
.jpg)
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dąbrowica, cerkiew św. Paraskewy