Dębe Wielkie

Dębe Wielkie

wieś
Widok centrum z lotu ptaka
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	miński
Gmina	Dębe Wielkie
Liczba ludności (2020)	3746[1]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	05-311[2]
Tablice rejestracyjne	WM
SIMC	0670054[3]
Położenie na mapie gminy Dębe Wielkie Dębe Wielkie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dębe Wielkie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Dębe Wielkie
Położenie na mapie powiatu mińskiego Dębe Wielkie
52°11′57″N 21°26′35″E/52,199167 21,443056

Kościół św. Piotra i Pawła

Dębe Wielkie – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Dębe Wielkie. Miejscowość jest siedzibą gminy Dębe Wielkie^[3][4].

Położenie

Miejscowość położona jest przy drodze krajowej nr 92, 30 km od Warszawy. Na terenie wsi znajdują się dwa przystanki kolejowe na linii kolejowej nr 2 – Dębe Wielkie oraz Nowe Dębe Wielkie.

Spis powszechny w 2011 ustalił populację wsi na 3084 osoby^[5]. Według danych przedstawionych przez władze gminne w 2020 było ich 3746.

Historia

Najwcześniejsze pisemna wzmianka o wsi, pod nazwą Dambe, pochodzi z 1416 roku. Wieś była wtedy własnością książąt mazowieckich, po inkorporacji Mazowsza Dębe Wielkie należało do króla i stanowiło ośrodek dóbr królewskich obejmujących Puszczę Dębską. Wieś królewska Dębe położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego^[6]. W XIX wieku było własnością rządową.

Ze względu na położenie przy szosie brzeskiej wielokrotnie dochodziło tutaj do walk i potyczek.

31 marca 1831 r. podczas wojny polsko-rosyjskiej polskie oddziały pod dowództwem gen. Jana Skrzyneckiego odniosły zwycięstwo nad rosyjskim korpusem gen. Grigorija Rosena.

W 1898 podczas wiecu socjalistów SKPiL i PPS-Lewicy w Dębem Wielkim został aresztowany Feliks Dzierżyński. 10 września 1939 roku pociągi ewakuacyjne jadące z Warszawy utknęły w korku w okolicach stacji kolejowej Dębe Wielkie. Dołączył do nich pociąg pancerny nr 52 „Piłsudczyk”, który stał się celem ataku ze strony Luftwaffe. Piłsudczyk bronił swoją załogę oraz ludność cywilną. W 1944 walki pomiędzy Armią Czerwoną a hitlerowcami^[7].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Instytucje na terenie miejscowości

• Urząd Gminy Dębe Wielkie (ul. Strażacka 3)
• Szkoła Podstawowa im. "Wołyńskiej Brygady Kawalerii" (ul. Warszawska 78)
• Przedszkole Gminne (ul. Strażacka 3)
• Przedszkole Niepubliczne "Euromisie" (ul. Strażacka 1)
• Parafia Rzymskokatolicka pw. św. apostołów Piotra i Pawła w Dębem Wielkim (ul. Kościelna 2)
• Ochotnicza Straż Pożarna (ul. Strażacka 1)^[8]
• Zespół Przychodni Lekarskich (ul. Szkolna 40)^[9]
• Urząd Pocztowy Dębe Wielkie (ul. Strażacka 3)^[10]

Zabytki i miejsca pamięci

• zabytkowy kościół rzymskokatolicki Świętych Apostołów Piotra i Pawła zbudowany w 1906 roku w stylu neogotyckim według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego^[11]
• grób rodziny Tabiszewskich, ostatnich właścicieli majątku Dębe Wielkie (na cmentarzu parafialnym)^[12]
• krzyż na cześć powstańców listopadowych ^[12]

Znane osoby związane z miejscowością

W Dębem Wielkim 3 kwietnia 1886 r. urodził się Stefan Aleksander Okrzeja – robotnik, członek PPS i Organizacji Bojowej PPS, działacz niepodległościowy i socjalistyczny.

W tej miejscowości urodził się Marek Piotrowski – kick-bokser, między innymi mistrz świata według ISKA, PKC i FFKA (full-contact) oraz Karate Kyokushin.

Przypisy

Bibliografia

• Lilla Małgorzata Kłos: Dębe Wielkie. W: Tradycja Mazowsza – powiat miński. Przewodnik subiektywny. Warszawa: Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki, Agencja Wydawnicza „Egros”, 2011, s. 69-72.

Linki zewnętrzne

• Dębe (7), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 12 .
• Dębe Wielkie – plan miejscowości. debewielkie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].