Dębno (gmina Nowa Słupia)

Dębno
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kielecki

Gmina

Nowa Słupia

Liczba ludności (2006)

540

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

26-006[1]

Tablice rejestracyjne

TKI

SIMC

0255303

Położenie na mapie gminy Nowa Słupia
Mapa konturowa gminy Nowa Słupia, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Dębno”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dębno”
Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Dębno”
Ziemia50°53′24″N 20°59′14″E/50,890000 20,987222

Dębnowieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Nowa Słupia[2][3].

Dębno uzyskało lokację miejską w 1343 roku, zdegradowane przed 1400 rokiem[4]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego.

Miejscowość jest siedzibą parafii św. Mikołaja. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii krakowskiej, diecezji kieleckiej, dekanatu bodzentyńskiego.

Części wsi

Integralne części wsi [3][2]
SIMCNazwaRodzaj
0255310Berdyszówczęść wsi
0255326Brandysczęść wsi
0255332Parcelaczęść wsi
0255349Rogatkiczęść wsi
0255355Siedliszkiczęść wsi
0255361Stara Wieśczęść wsi
0255378Zagackiczęść wsi

Historia

W dokumentach z XIV wieku Dambno, wieś w ówczesnym powiecie opatowskim, dawna własność biskupów krakowskich. W roku 1322 występuje stąd Nanker, jako biskup załatwiający sprawy dóbr kościelnych (Kod. kat. krak., 1. 160). W dokumencie Jana Grota, biskupa krakowskiego datowanego z Dębna w roku 1343, Dębno nazwane jest miastem: „ni Dambno opido nostro“. W połowie XV Długosz opisuje Dębno jako wieś biskupią, która posiada kościół parafialny konstrukcji drewnianej, pod wezwaniem św. Mikołaja (L. B., 11,464). Registry poborowe z XVI wieku także nazywają Dębno wsią. W roku 1578 było tu 14 osad, 9 łanów kmiecych i 2 komorników[5].

Jak podaje nota Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z roku 1881, „Dębno Leży u stóp pasma Łysogór Świętokrzyskich, między Bodzentynem a Słupią Nową. Wieś posiada kościół parafialny drewniany z XVIII wieku oraz szkołę początkową.” Według spisu miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z roku 1827 było tu 24 domów zamieszkałych przez 181 mieszkańców. Około roku 1881 wieś liczyła 59 domów i 303 mieszkańców[6].

Zabytki

  • Średniowieczny gródek stożkowaty ulokowany na cyplu terasy lessowej nad Pokrzywianką. Jest położony na zboczu i ma wysokość od 8,5 do 12,6 m. Płaskowyż ma powierzchnię 300 m². Znaleziono tu ślady drewnianej budowli o wymiarach 6,5 × 7,5 m. W średniowieczu znajdował się tu dwór biskupi. Wzniesiono go prawdopodobnie w pierwszej połowie XIV w. Jego przeznaczenie nie jest pewne. Mógł pełnić funkcje pomocnicze (głównie magazynowe) dla zarządu klucza majątkowego w Tarczku lub znajdowała się tu okresowa rezydencja biskupów krakowskich. Dwór otoczony był kamiennym wałem. Z trzech stron otaczała go fosa – od strony północnej gródek osłonięty był przez rzekę. Dwór został zniszczony ok. 1370 r. prawdopodobnie przez Litwinów[7].
  • Do października 2008 r. w Dębnie znajdował się zabytkowy (nr rej.: 926 z 3.11.1976)[8], drewniany wiatrak kozłowy z 1880 r. Wiatrak po demontażu przewieziono i umieszczono na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni – oddziale Muzeum Wsi Kieleckiej[9].

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 221 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  2. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  3. a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  4. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 28–29.
  5. Dębno 1(2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 407.
  6. Dębno 1 (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 21.
  7. Wróblewski ↓.
  8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 29 [dostęp 2015-11-10].
  9. Elżbieta Szot-Radziszewska. Zabytkowe wiatraki Kielecczyzny. Translokacja, naprawa i uruchomienie drewnianego wiatraka kozłowego. „Architecturae et Artibus”. 3 (Nr (7) 1/2011), s. 42–51. Politechnika Białostocka. ISSN 2080-9638. 

Bibliografia

  • Stanisław Wróblewski: Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu. Nowy Sącz 2006. ISBN 83-924034-5-2.

Media użyte na tej stronie

Świętokrzyskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 51.4 N
  • S: 50.1N
  • W: 19.6 E
  • E: 22 E
Gmina nowa slupia herb.svg
Herb miasta i gminy Nowa Słupia
Kielce County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kielce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 51.08 N
  • S: 50.52 N
  • W: 20.08 E
  • E: 21.21 E