Dębosz (góra)

Dębosz

Widok od strony północno-zachodniej z Autostrady Sudeckiej.
Państwo	Polska
Pasmo	Sudety, Sudety Środkowe, Góry Bystrzyckie
Wysokość	772[1] m n.p.m.
Położenie na mapie Sudetów Dębosz
50°13′14,00″N 16°34′50,01″E/50,220556 16,580558

Dębosz 772m n.p.m.) – góra w Sudetach Środkowych w południowej części Gór Bystrzyckich, na południowy wschód od Przełęczy nad Porębą^[2].

Położenie

Wzniesienie położone jest w południowej części Gór Bystrzyckich, około 1,4 km na południowy zachód od wsi Poręba i około 0,9 km na południowy wschód od Przełęczy nad Porębą^[1].

Charakterystyka

Wzniesienie wznosi się w południowej części Gór Bystrzyckich^[1]. Wyrasta pomiędzy wsiami: Poręba po północnej stronie i Poniatowem po południowo-zachodniej stronie, w kształcie okazałej wyraźnie zaznaczonej rozległej kopuły, charakteryzujące się wyraźnie podkreślonymi stromymi zboczami, nieregularną rzeźbą i urozmaiconym ukształtowaniem.^[1] Zbocza wzniesienia stromo opadają w kierunku dobrze wykształconych dolin, które wyraźnie wydzielają wzniesienie. Zbocze południowo-zachodnie stromo schodzi w kierunku doliny oddzielającej wzniesienie od niższego o 2 m bezimiennego wzniesienia, północne opada do doliny potoku Porębnik, wschodnie schodzi do Rowu Górnej Nysy. Od strony południowo-wschodniej od bliźniaczego wzniesienia Jedlnik oddzielone jest rozległym płytkim obniżeniem. Wzniesienie od północnej strony góruje nad Porębą a od połdniowo-zachodniej nad Poniatowem. Położenie wzniesienia, kształt i wyraźnie podkreślona częściowo niezalesiona część szczytowa, czynią wzniesienie rozpoznawalnym w terenie. W niektórych opracowaniach oraz na mapach wzniesienie nosi nazwę Miłoń^[3].

Budowa

Góra zbudowana jest z odpornych na wietrzenie granitognejsów należących do metamorfiku Gór Bystrzyckich i Orlickich oraz z górnokredowych piaskowców^[1]. Szczyt i zbocza wzniesienia pokrywa niewielkiej grubości warstwa młodszych osadów glin, żwirów, piasków i lessów z okresu zlodowaceń plejstoceńskich i osadów powstałych w chłodnym, peryglacjalnym klimacie^[1].

Roślinność

Partie przy szczytowe od strony północno-zachodniej oraz południowo-zachodnie i północno-zachodnie zbocza wzniesienia częściowo zajmują łąki górskie i nieużytki, które w przeszłości stanowiły pola uprawne^[1]. Pozostała część wzniesienia porośnięte jest lasem świerkowym regla dolnego z niewielką domieszką brzozy, buka, jaworu i modrzewia. Zbocze północno-wschodnie poniżej poziomu 500 m zajmują łąki górskie i częściowo pola uprawne.

Zagospodarowanie

Od północy i wschodu stoki Dębosza na poziomie 680-720 m n.p.m. trawersuje Autostrada Sudecka, która w okolicy wzniesienia posiada największe walory widokowe^[1]. U północnego podnóża wzniesienia położone są zabudowania miejscowości Poręba a u południowo-zachodniego podnóża zabudowania i użytki rolne miejscowości Poniatów.

Inne

• Około 300 m. na południe od Przełęczy nad Porębą, na północnym zboczu Dębosza ok. 100 m od Autostrady Sudeckiej w kierunku południowym, znajdują się resztki największego w tym rejonie schronu bojowego. Schron składał się z dwóch części – bojowej i hangaru na działo przeciwpancerne. Mieściło się w nim dziewięciu żołnierzy uzbrojonych w trzy karabiny maszynowe. Ściany i strop schronu miały grubość 0,4 m. Elementy zewnętrzne pomalowano w maskujące kolory. Obok znajdowało się stanowisko polowe dla działa. Schron został wysadzony, ale zarys pomieszczeń jest jeszcze wyraźny.
• W północnym zboczu góry Dębosz ponad Porębą znajdują się niewielkie sztolnie^[1]. Przeznaczenie oraz data wydrążenia krótkich sztolni są nieokreślone jak w przypadku wyrobisk w okolicy Przełęczy nad Porębą wydrążonych pod Autostradą Sudecką, które miały służyć jako sztolnie minerskie, w celu wysadzenia drogi. Prawdopodobnie sztolnie w zboczu Dębosza wydrążono w roku 1938 tuż przed wkroczeniem Niemców na teren Sudetów Czeskich z przeznaczeniem na magazyny wojskowe^[4].

Ciekawostki

• Z północnego zbocza Dębosza 27 lutego 1802 roku w kierunku miejscowości Poręba zeszła lawina śnieżna, jedyna w dziejach Gór Bystrzyckich. Zwały śniegu zabiły 9 osób oraz zniszczyły trzy domy w Porębie.
• Dębosz leży na europejskim dziale wodnym. Wschodnie i północne stoki odwadnia Nysa Kłodzka (zlewisko Bałtyku), a południowe i zachodnie Dzika Orlica (dopływ Łaby, zlewisko Morza Północnego)^[1].

Turystyka

Zboczami wzniesienia prowadzą szlaki turystyczne^[5]:

• - prowadzący północnym i wschodnim zboczem wzniesienia wzdłuż Autostrady Sudeckiej^[6].
• - prowadzący południowo-zachodnim zboczem wzniesienia.
• Na szczyt wzniesienia nie prowadzą szlaki turystyczne, na szczyt wzniesienia można dojść ścieżką prowadzącą z Przełęczy nad Porębą.
• Częściowo odsłonięte zbocza oraz szczyt, stanowią punkt widokowy na Masyw Śnieżnika, Góry Orlickie Góry Bystrzyckie oraz inne pasma otaczające Kotlinę Kłodzką^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Waldemar Brygier: Przewodnik turystyczny. Sudety Wschodnie. Warszawa: "Expres Map", 2007. ISBN 978-83-60120-86-6.
• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Pod redakcją Marka Staffy. T. 14. Góry Bystrzyckie, Góry Orlickie. Warszawa-Kraków: PTTK "Kraj", 1992. ISBN 83-7005-095-6.
• Marek Gałowski: Przewodnik turystyczny: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Kłodzko: Oficyna Wydawnicza "Brama", 2007. ISBN 978-83-60549-04-9.