Dębowiec (województwo podkarpackie)

Dębowiec

wieś
Rynek
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jasielski
Gmina	Dębowiec
Liczba ludności (2022)	2299[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-220[2]
Tablice rejestracyjne	RJS
SIMC	0348134[3]
Położenie na mapie gminy Dębowiec Dębowiec
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Dębowiec
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Dębowiec
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Dębowiec
49°41′01″N 21°27′36″E/49,683611 21,460000

Dębowiec – wieś w Polsce, znajdująca się na Pogórzu Jasielskim, administracyjnie położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Dębowiec^[3]. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1349 rokiem, zdegradowany w 1896 roku^[4]. Miejscowość jest siedzibą parafii Św. Bartłomieja Apostoła, należącej do dekanatu Dębowiec, diecezji rzeszowskiej. W Dębowcu znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej.

Historia

Na przełomie XI i XII wieku istniała w Dębowcu osada typu wiejskiego. W XIII wieku Dębowiec był już prawdopodobnie miastem królewskim na prawie polskim.

15 sierpnia 1349 roku król Kazimierz Wielki aktem lokacyjnym przeniósł Dębowiec jako miasto królewskie z prawa polskiego na prawo magdeburskie. Pierwszym wójtem dziedzicznym mianował król Mikołaja z Bakowa^[6].

Z miejscowością związany był Marcin z Wrocimowic (ur. w ? -zm. 1442) – polski rycerz herbu Półkozic, starosta łowicki. Jako chorąży krakowski wziął udział w bitwie pod Grunwaldem, gdzie niósł do boju naczelną chorągiew polską.

Jako komisarz królewski Marcin badał m.in. stosunki własnościowe na przedmieściach Krosna. Był posłem Władysława Jagiełły do papieża. Osiedlił się w Krośnieńskiem. W 1430 roku został właścicielem Dębowca. Miał syna o tym samym imieniu, podpisującego się również z Wrocimowic, a czasem – z Dębowca. Marcin z Dębowca jako młody rycerz z otoczenia króla Władysława Warneńczyka wybrał się z drużyną z Dębowca pod Warnę. Pod koniec bitwy pod Warną w 1444 roku dostał się do niewoli tureckiej, w której przebywał ok. 20 lat. Po powrocie z niewoli król Kazimierz Jagiellończyk nadał mu godność pisarza generalnego ziemi krakowskiej, a potem stolnika krakowskiego. Zmarł zapewne w swoich posiadłościach w Dębowcu w 1502 r. Miał dwóch synów: Piotra i Jana, którzy pisali się z Dębowca oraz córkę Zofię, żonę Jana Rożena z Kęsnej.

• 

  Rynek

• 

  Zabytkowa "Szpitalka"

• 

  Pomnik Mickiewicza

W 1605 r. orszak weselny Maryny Mniszech, (po zawartym, z przebywającym wtedy w Moskwie carem Dymitrem Samozwańcem, ślubie per procura - w Krakowie 22 września 1605 roku), zatrzymał się w Dębowcu, gdzie przebywała matka carowej.

Pan Jordan Hermolaus przywiózł do Samoklęsk porwaną z rodzinnego Dębowca w 1629 r. pannę Eufrozynę Mniszchównę, córkę wojewody sandomierskiego Jerzego Mniszcha, siostrę Maryny, carycy moskiewskiej. Ponieważ porwana nie zapomniała wziąć ze sobą srebra i garderoby, przeto sąd na skargę rodziny skazał ją za pomoc w porwaniu, na utratę połowy posagu.

W latach 1768-1772 toczyli tu walki Konfederaci barscy.

20 lipca 1777 roku starosta dębowiecki hr. Maksymilian Zborowski herbu Jastrzębiec wykupił dobra dębowieckie od rządu austriackiego. Dębowiec stał się miastem prywatnym. W rękach rodziny Zborowskich pozostał do 1861 roku, kiedy to majątek nabył Józef Zubrzycki. Potem kolejno właścicielami Dębowca byli w 1871 roku Antoni Zubrzycki, w 1875 roku Mieczysław Jordan Stojowski i w 1876 roku hr. Florian Ziemiałkowski, którego żona Helena doprowadziła do pierwszej w Galicji parcelacji całego majątku. Ostatnią jego część park z dworem o powierzchni 3,88 ha zakupili 13 sierpnia 1910 roku Saletyni.

W Dębowcu znajduje się klasztor Saletynów i Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej^[7]. Proboszczem parafii Świętego Bartłomieja Apostoła do 1923 roku oraz zasłużonym działaczem społecznym w Dębowcu był ks. Zygmunt Męski^[8].

Urodził się tutaj Stanisław Pawłowski, polski geograf, rektor Uniwersytetu Poznańskiego, członek PAU.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

• 

  Kościół parafialny św. Bartłomieja

• 

  Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej

• 

  Cmentarz wojenny nr 18

Przypisy

Bibliografia

• PiotrP. Jamioł PiotrP., Historia Dębowca, Kraków: Stowarzyszenie Miłośników Dębowca i Okolicy, 2009, ISBN 978-83-7631-080-0, OCLC 751442095 .
• Piotr Jamioł: Kalendarium ważniejszych wydarzeń z dziejów Dębowca. smdebowiec.pl. [dostęp 2017-01-03].

Zobacz też

• Dębowiec
• Dębowiec Mały, Dębowiec Wielki

Linki zewnętrzne

• Dębowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 26 .
• Historia na serwerze Pomoerium. pomoerium.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-18)].
• Historia Żydów w Dębowcu na portalu Wirtualny Sztetl
• PiotrP. Jamioł PiotrP., Historia Dębowca, Kraków: Stowarzyszenie Miłośników Dębowca i Okolicy, 2009 .