Dębowiec (województwo podkarpackie)

Dębowiec
wieś
Ilustracja
Rynek
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

jasielski

Gmina

Dębowiec

Liczba ludności (2022)

2299[1]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-220[2]

Tablice rejestracyjne

RJS

SIMC

0348134[3]

Położenie na mapie gminy Dębowiec
Mapa konturowa gminy Dębowiec, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Dębowiec”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Dębowiec”
Położenie na mapie powiatu jasielskiego
Mapa konturowa powiatu jasielskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dębowiec”
Ziemia49°41′01″N 21°27′36″E/49,683611 21,460000

Dębowiecwieś w Polsce, znajdująca się na Pogórzu Jasielskim, administracyjnie położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Dębowiec[3]. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1349 rokiem, zdegradowany w 1896 roku[4]. Miejscowość jest siedzibą parafii Św. Bartłomieja Apostoła, należącej do dekanatu Dębowiec, diecezji rzeszowskiej. W Dębowcu znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej.

Integralne części wsi Dębowiec[5][3]
SIMCNazwaRodzaj
0348140Brodyczęść wsi
0348157Dąbrówkaczęść wsi
0348186Kopaninyczęść wsi
0348163Pod Bajdamiczęść wsi
0348170Syzmaczęść wsi

Historia

Na przełomie XI i XII wieku istniała w Dębowcu osada typu wiejskiego. W XIII wieku Dębowiec był już prawdopodobnie miastem królewskim na prawie polskim.

15 sierpnia 1349 roku król Kazimierz Wielki aktem lokacyjnym przeniósł Dębowiec jako miasto królewskie z prawa polskiego na prawo magdeburskie. Pierwszym wójtem dziedzicznym mianował król Mikołaja z Bakowa[6].

Z miejscowością związany był Marcin z Wrocimowic (ur. w ? -zm. 1442) – polski rycerz herbu Półkozic, starosta łowicki. Jako chorąży krakowski wziął udział w bitwie pod Grunwaldem, gdzie niósł do boju naczelną chorągiew polską.

Jako komisarz królewski Marcin badał m.in. stosunki własnościowe na przedmieściach Krosna. Był posłem Władysława Jagiełły do papieża. Osiedlił się w Krośnieńskiem. W 1430 roku został właścicielem Dębowca. Miał syna o tym samym imieniu, podpisującego się również z Wrocimowic, a czasem – z Dębowca. Marcin z Dębowca jako młody rycerz z otoczenia króla Władysława Warneńczyka wybrał się z drużyną z Dębowca pod Warnę. Pod koniec bitwy pod Warną w 1444 roku dostał się do niewoli tureckiej, w której przebywał ok. 20 lat. Po powrocie z niewoli król Kazimierz Jagiellończyk nadał mu godność pisarza generalnego ziemi krakowskiej, a potem stolnika krakowskiego. Zmarł zapewne w swoich posiadłościach w Dębowcu w 1502 r. Miał dwóch synów: Piotra i Jana, którzy pisali się z Dębowca oraz córkę Zofię, żonę Jana Rożena z Kęsnej.

W 1605 r. orszak weselny Maryny Mniszech, (po zawartym, z przebywającym wtedy w Moskwie carem Dymitrem Samozwańcem, ślubie per procura - w Krakowie 22 września 1605 roku), zatrzymał się w Dębowcu, gdzie przebywała matka carowej.

Pan Jordan Hermolaus przywiózł do Samoklęsk porwaną z rodzinnego Dębowca w 1629 r. pannę Eufrozynę Mniszchównę, córkę wojewody sandomierskiego Jerzego Mniszcha, siostrę Maryny, carycy moskiewskiej. Ponieważ porwana nie zapomniała wziąć ze sobą srebra i garderoby, przeto sąd na skargę rodziny skazał ją za pomoc w porwaniu, na utratę połowy posagu.

W latach 1768-1772 toczyli tu walki Konfederaci barscy.

20 lipca 1777 roku starosta dębowiecki hr. Maksymilian Zborowski herbu Jastrzębiec wykupił dobra dębowieckie od rządu austriackiego. Dębowiec stał się miastem prywatnym. W rękach rodziny Zborowskich pozostał do 1861 roku, kiedy to majątek nabył Józef Zubrzycki. Potem kolejno właścicielami Dębowca byli w 1871 roku Antoni Zubrzycki, w 1875 roku Mieczysław Jordan Stojowski i w 1876 roku hr. Florian Ziemiałkowski, którego żona Helena doprowadziła do pierwszej w Galicji parcelacji całego majątku. Ostatnią jego część park z dworem o powierzchni 3,88 ha zakupili 13 sierpnia 1910 roku Saletyni.

W Dębowcu znajduje się klasztor Saletynów i Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej[7]. Proboszczem parafii Świętego Bartłomieja Apostoła do 1923 roku oraz zasłużonym działaczem społecznym w Dębowcu był ks. Zygmunt Męski[8].

Urodził się tutaj Stanisław Pawłowski, polski geograf, rektor Uniwersytetu Poznańskiego, członek PAU.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Przypisy

  1. Ludność gminy Dębowiec wg stanu na 02.01.2023 r.. debowiec.pl. [dostęp 2023-01-03].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 223 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b c GUS. Rejestr TERYT
  4. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 28-29.
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Piotr Jamioł Historia Dębowca, Kraków 2009, str. 31-36
  7. Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej w Dębowcu. [dostęp 2019-12-19].
  8. Zygmunt Męski. smdebowiec.pl. [dostęp 2017-01-03].

Bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Dębowiec, kościół św. Bartłomieja Apostoła (HB1).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dębowiec, Kościół św. Bartłomieja Apostoła
Dębowiec, cmentarz wojenny nr 18 (HB3).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dębowiec, cmentarz wojenny nr 18
Dębowiec, Dom, tzw. Dom Ubogich nr 93 (HB2).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dębowiec, Dom, tzw. Dom Ubogich nr 93
Dębowiec (HB4).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Dębowiec
Dębowiec (HB1).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Dębowiec
Dębowiec, Bazylika Matki Bożej Płaczącej z La Salette (HB1).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dębowiec, Bazylika Matki Bożej Płaczącej z La Salette