Długonogwanowate

Długonogwanowate
	Polychrotidae
	Fitzinger, 1843
	(c) KorneiF, CC-BY-SA-3.0; Przedstawiciel rodziny – długonogwan marmurkowy (P. marmoratus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	łuskonośne
Infrarząd	Iguania
Rodzina	długonogwanowate
	Typ nomenklatoryczny
	Lacerta marmorata Linnaeus, 1758
Rodzaje
	Polychrus Cuvier, 1817
	Polychrus Cuvier, 1817

Długonogwanowate (Polychrotidae) – monotypowa rodzina jaszczurek z infrarzędu Iguania rzędzie łuskonośnych (Squamata). Wcześniej, a przez niektórych systematyków nadal traktowana jako podrodzina Polychrotinae w rodzinie legwanowatych (Iguanidae). Czasami są mylone z kameleonami (z powodu zdolności do zmiany barwy) lub z gekonami (z powodu zdolności do wspinaczki), ale nie są blisko spokrewnione z żadną z tych grup.

Zasięg występowanie

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Hondurasie, Gujanie, Surinamie, Nikaragui, Kostaryce, Panamie, Wenezueli, na Trynidad i Tobago, w Brazylii, Ekwadorze, Kolumbii, Peru, Paragwaju, Argentynie i Boliwii^[3].

Charakterystyka

Są to małe jaszczurki o smukłym ciele długości 25–120 mm, zwykle nadrzewne, ale są też w tej rodzinie gatunki naziemne i wodne. Ubarwienie najczęściej zielone, rzadziej brązowe. U większości występują pomiędzy palcami blaszki rogowe (lamellae) ułatwiające wspinanie oraz barwny fałd podgardzielowy wykorzystywany w komunikacji wewnątrzgatunkowej. Wszystkie gatunki długonogwanowatych są jajorodne.

Systematyka

Etymologia

Polychrus: gr. πολυχροος polukhroos „wielobarwny, różnobarwny”, od πολυς polus „dużo, wiele”; χροα khroa, χροας khroas „wygląd”, od χρως khrōs, χρωτος khrōtos „cera, karnacja”^[4]^[5].

Podział systematyczny

We wcześniejszych klasyfikacjach do Polychrotidae zaliczano ponad 650 gatunków grupowanych w rodzajach Anolis, Chamaeleolis, Chamaelinorops, Ctenonotus, Dactyloa, Norops, Polychrus i Xiphosurus^[1]. W wyniku przeprowadzonych badań Frost i wsp. (2001) dokonali taksonomicznej rewizji rodziny, do długonogwanowatych zaliczając jedynie Polychrus i Anolis, a pozostałe powyższe rodzaje włączając do Anolis^[6]. Analizy molekularne sugerują jednak, że grupa obejmująca te dwa rodzaje nie jest monofiletyczna, dlatego Townsend i in. (2011) ograniczyli zasięg nazwy Polychrotidae jedynie do rodzaju Polychrus, natomiast Anolis (sensu lato, tj. obejmujący również pozostałe powyższe rodzaje z wyjątkiem Polychrus) przenieśli do odrębnej rodziny Dactyloidae (=Anolidae)^[7]. W takim ujęciu do rodziny należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami^[3]:

Polychrus acutirostris
Polychrus auduboni
Polychrus femoralis
Polychrus gutturosus
Polychrus jacquelinae
Polychrus liogaster
Polychrus marmoratus – długonogwan marmurkowy^[8]
Polychrus peruvianus

Zagrożenia

Wiele gatunków z tej rodziny znalazło się w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych.

Przypisy

↑ ^a ^b Polychrotidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 2: Les reptiles, les poissons, les mollusques et les annélides. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 40. (fr.)
↑ ^a ^b P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Polychrotidae (ang.). The Reptile Database. [dostęp 2018-10-30].
↑ polychopterus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ Reptilia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 35. (łac.)
↑ D.R. Frost, R. Etheridge, D.A. Janies & T.A. Titus. Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata, Iguania). „American Museum Novitates”. 3343, s. 1–39, 2001 (ang.).
↑ T.M. Townsend, D.G. Mulcahy, B.P. Noonan, J.W. Sites Jr, C.A. Kuczynski, J.J. Wiens & T.W. Reeder. Phylogeny of iguanian lizards inferred from 29 nuclear loci, and a comparison of concatenated and species-tree approaches for an ancient, rapid radiation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 61 (2), s. 363–380, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2011.07.008 (ang.).
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 375. ISBN 83-01-14344-4.

Bibliografia

Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 375. ISBN 83-01-14344-4.
Darrel R. Frost, Richard Etheridge, Daniel A. Janies, Tom A. Titus. Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata, Iguania). „American Museum Novitates”. 3343, s. 1–39, 2001 (ang.).
Polychrotidae (ang.). The Reptile Database. [dostęp 2011-07-26].
H. Heying: Polychrotidae (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 2003. [dostęp 2011-07-26].

[itis-1] Polychrotidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Cuvier-2] G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 2: Les reptiles, les poissons, les mollusques et les annélides. Paris: Chez Déterville, 1817, s. 40. (fr.)

[Uetz&Hallermann-3] P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Polychrotidae (ang.). The Reptile Database. [dostęp 2018-10-30].

[Jobling-4] polychopterus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[Agassiz-5] Reptilia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 35. (łac.)

[Frost&inni-6] D.R. Frost, R. Etheridge, D.A. Janies & T.A. Titus. Total evidence, sequence alignment, evolution of polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata, Iguania). „American Museum Novitates”. 3343, s. 1–39, 2001 (ang.).

[Townsend&inni-7] T.M. Townsend, D.G. Mulcahy, B.P. Noonan, J.W. Sites Jr, C.A. Kuczynski, J.J. Wiens & T.W. Reeder. Phylogeny of iguanian lizards inferred from 29 nuclear loci, and a comparison of concatenated and species-tree approaches for an ancient, rapid radiation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 61 (2), s. 363–380, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2011.07.008 (ang.).

[pwn-8] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 375. ISBN 83-01-14344-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne