Długoterminowa zasadnicza służba wojskowa

Długoterminowa zasadnicza służba wojskowa – szczególna forma zasadniczej służby wojskowej odbywana w Siłach Zbrojnych PRL.

Wprowadzona w Wojsku Polskim w 1965 roku[1] długoterminowa zasadnicza służba wojskowa była służbą ochotniczą[1] mającą na celu przygotowanie specjalistów do obsługi skomplikowanego sprzętu wojskowego.

Przebieg służby

Czas trwania służby wynosił[2]:

  • 5 lat – dla żołnierzy posiadających wykształcenie podstawowe
  • 4 lata – dla żołnierzy posiadających wykształcenie w zakresie zasadniczej szkoły zawodowej lub odpowiednie kwalifikacje nabyte w czasie odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Żołnierze pełniący służbę 5-letnią odbywali jednocześnie teoretyczną i praktyczną naukę w zakresie zasadniczej szkoły zawodowej, natomiast pełniący służbę 4-letnią doskonalili posiadane już kwalifikacje zawodowe w ramach służbowych zajęć praktycznych[2].

Do długoterminowej zasadniczej służby wojskowej przyjmowani byli przedpoborowi i poborowi w wieku 17–20 lat[2] oraz żołnierze odbywający ostatnie półrocze służby zasadniczej, jeżeli nie przekroczyli 24 lat i posiadali odpowiednie kwalifikacje wymagane do służby 4-letniej[a].

Długoterminowa służba wojskowa połączona z nauką zawodu[b] dzieliła się na dwa okresy[2]:

  • pierwszy okres, trwający do 1 roku, obejmował szkolenie początkowe w ośrodkach szkolnych, w których przygotowywano żołnierzy do obsługiwania sprzętu wojskowego i pełnienia służby na przewidywanych dla nich stanowiskach. W czasie tego szkolenia żołnierze korzystali z uprawnień przysługujących elewom szkół podoficerskich
  • drugi okres służby obejmował wykonywanie zadań na odpowiednich stanowiskach w połączeniu z nauką zawodu w zakresie zasadniczej szkoły zawodowej.

Uprawnienia żołnierzy

W czasie odbywania służby wojskowej żołnierzom przysługiwały[2]:

  • urlopy:
    • okresowe w wymiarze 10 dni w pierwszym roku służby[c] i po 14 dni w dalszych kolejnych latach służby
    • w drodze wyróżnienia
    • okolicznościowe
    • zdrowotne
    • szkolne.

Mogli uzyskiwać:

  • tytuł i odznakę specjalisty wojskowego oraz tytuł i odznakę „Wzorowego Żołnierza”[d] uprawniające m.in. do dłuższego urlopu okresowego
  • wyższe stopnie wojskowe:
    • starszego szeregowca – po ukończeniu szkolenia początkowego jeżeli wyróżniali się w szkoleniu i dyscyplinie albo przesłużyli w stopniu szeregowca co najmniej 12 miesięcy
    • kaprala – po ukończeniu szkolenia zawodowego albo w trzecim lub czwartym roku służby, jeżeli osiągnęli dobre wyniki w szkoleniu i dyscyplinie
    • plutonowego[1].

Ubiegać się[e] o pobieranie nauki w szkole średniej:

  • w ostatnim roku służby 5-letniej
  • w trzecim lub czwartym roku służby 4-letniej.

Żołnierze odbywający naukę zawodu, po zaliczeniu wszystkich lat tej nauki i uzyskaniu pozytywnych ocen, otrzymywali bez zdawania odrębnych egzaminów końcowych świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej dla pracujących[2].

Żołnierzom przysługiwało też prawo ubiegania się:

  • w czwartym roku służby długoterminowej – o powołanie do wojskowej służby zawodowej w korpusie podoficerów[1]
  • w ostatnim roku służby – o przyjęcie na drugi rok do szkół chorążych o trzyletnim cyklu nauczania.

Zwalnianie ze służby

Po odbyciu pełnego okresu długoterminowej służby wojskowej żołnierze byli zwalniani i przenoszeni do rezerwy. Wcześniejsze zwolnienie mogło nastąpić w przypadkach:

  • niezdania egzaminu ze szkolenia wojskowego[f] lub niezaliczenia danego roku nauki zawodu
  • systematycznego naruszania dyscypliny wojskowej.

Zwolnienie ze służby wojskowej w obu przypadkach następowało nie wcześniej niż po upływie roku od końca okresu przewidzianego dla 2–3-letniej zasadniczej służby wojskowej, a jeżeli przyczyna zwolnienia powstała w trzecim lub czwartym roku służby długoterminowej – po upływie roku od wydania decyzji o zwolnieniu[2]. Powyższe zasady zwalniania nie miały zastosowania do żołnierzy odbywających długoterminową zasadniczą służbę wojskową bez nauki zawodu. Żołnierze ci w wypadku systematycznego naruszania dyscypliny wojskowej byli zwalniani po upływie okresu przewidzianego dla czasu trwania zasadniczej służby wojskowej w danej jednostce wojskowej[g].

Uwagi

  1. ↑ Żołnierzom tym czas służby odbytej przed przyjęciem zaliczał się do ogólnego czasu trwania długoterminowej ZSW
  2. ↑ służba 5-letnia
  3. ↑ po zakończeniu szkolenia początkowego
  4. ↑ „Wzorowego Marynarza”
  5. ↑ za zezwoleniem dowódcy jednostki wojskowej
  6. ↑ po zakończeniu szkolenia początkowego
  7. ↑ po 2 lub 3 latach służby

Przypisy

  1. ↑ a b c d Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. s. 88.
  2. ↑ a b c d e f g Podręcznik dowódcy drużyny. s. 550-552.

Bibliografia

  • Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
  • Ministerstwo Obrony Narodowej; Inspektorat Szkolenia: Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.Sprawdź autora:1.