Dłutów

Dłutów
wieś
Ilustracja
Tablica miejscowości od strony Bud Dłutowskich
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

pabianicki

Gmina

Dłutów

Liczba ludności (2006)

1000

Strefa numeracyjna

44

Kod pocztowy

95-081[1]

Tablice rejestracyjne

EPA

SIMC

0537705

Położenie na mapie gminy Dłutów
Mapa konturowa gminy Dłutów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dłutów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dłutów”
Położenie na mapie powiatu pabianickiego
Mapa konturowa powiatu pabianickiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dłutów”
Ziemia51°33′31″N 19°23′24″E/51,558611 19,390000

Dłutów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie pabianickim, w gminie Dłutów.

Prywatna wieś duchowna Dłotów położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie piotrkowskim województwa sieradzkiego[2], własność krakowskiej kapituły katedralnej[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Dłutów.

Pola Dłutowskie
Centrum Dłutowa

Wieś położona jest przy drodze z Pabianic do Bełchatowa, nad rzeką Dłutówką. Ciek ten stanowi dopływ rzeki Grabi (zlewnia Warty).

Historia wsi

Wieś należała do kapituły krakowskiej, której zarząd nad licznymi wsiami w ziemi sieradzkiej znajdował się w pobliskich Pabianicach. Przed powstaniem parafii w Dłutowie wieś należała do parafii w Tuszynie. Po II rozbiorze Polski dobra kościelne zostały sekularyzowane przez Prusy. Później właścicielem majątku ziemskiego w Dłutowie został hrabia Wacław Gutakowski.

W 1827 r. w Dłutowie były 34 domy i 596 mieszkańców[4]. W 1868 r. w Dłutowie (oprócz majątku ziemskiego) były 62 gospodarstwa na 230 morgach[5].

Pod koniec XIX w. w skład majątku ziemskiego Dłutów wchodziły folwarki: Dłutówek, Jadwigów, części Huty Dłutowskiej, osady młynarskie (Depcik, Molenda, Półtalarek i Lipienice albo Chachuła), także części przynależnych wsi: Erywangród, Leszczyny, Orszko, Mierzączka, Zofiówka, Łazisko i Czyżemia[6]. Ogółem powierzchnia gruntów dworskich w tym czasie wynosiła 6343 morgi, w ramach tych gruntów 28 mórg przeznaczonych było na osady karczemne, a 3 morgi wydzielone były na szkołę[6]. W centrum zabudowy dłutowskiego majątku była gorzelnia, 10 budynków murowanych, dalej browar, tartak parowy, cegielnia, smolarnia produkująca (głównie z karp) smołę, terpentynę, dziegieć, pak i wodę do farbowania bawełny[6].

W Pierwszym Narodowym Spisie Powszechnym z 1921 ujęto osobno folwark Dłutów (11 domów, 221 mieszkańców), wieś Dłutów (78 domów, 633 mieszkańców) oraz wieś Dłutów Poduchowny (45 domów, 305 mieszkańców). Z tego we wsi Dłutów 44 osoby podały wyznanie mojżeszowe, a 32 osoby – narodowość żydowską[7].

Na początku września 1939 r. w Dłutowie znajdowało się miejsce postoju Grupy Operacyjnej „Piotrków” pod dowództwem gen. bryg. Wiktora Thomméego[8][9].

Kościół

W Dłutowie znajduje się Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa i Trzech Króli. Pierwotny akt erekcyjny na budowę kościoła w Dłutowie wydany został 17 maja 1541 r.[10] przez Piotra Gamrata, który jednocześnie był biskupem krakowskim i abp. gnieźnieńskim. Ówczesny kościół posiadał tytuł Trzech Króli oraz św. Stanisława i św. Wojciecha. Był to kościół wybudowany z drewna modrzewiowego na planie krzyża. Kościół ten ze względu na stan techniczny trzeba było zamknąć w 1810 roku, nabożeństwa odprawiano wówczas w stodole[6].

Budowę kościoła parafialnego rozpoczęto 11 września 1948 r., a zakończono w 1957 r. Kościół jest trójnawowy. Reprezentuje zmodernizowany styl neoromański. Autorem projektu był arch. Stefan Derkowski z Łodzi. Konsekracji dokonał 30 czerwca 1957 r. biskup Karol Niemira.

Na cmentarzu znajduje się grób polskich lotników poległych we wrześniu 1939 r. w walce nad wsią Mierzączką Dużą.I Grób Nieznanego żołnierza.

Dłutów był siedzibą Dekanatu dłutowskiego, który został zlikwidowany w 2015 r.

Zabytki

We wsi znajduje się modrzewiowy dwór (w ruinie)[9]. Dwór otacza park z pięcioma kilkusetletnimi dębami – pomnikami przyrody, z których najokazalszy ma 7,4 m w obwodzie oraz 29,4 m wysokości[11]. Wieś otoczona jest przez rozległe lasy.

We wschodniej części wsi znajdują się hodowlane stawy rybne i zabytkowa gorzelnia (w złym stanie).

Współczesność

Wójtowie Gminy Dłutów w III RP to: Czesław Dzierżawski, Barbara Szymańska, Grażyna Teresa Maślanka-Olczyk.

W ostatnim piętnastoleciu we wsi Dłutów poczyniono liczne inwestycje infrastrukturalne. Najważniejsze z nich to oczyszczalnia ścieków i gruntowna rozbudowa szkoły i budowa sali gimnastycznej. Zmieniona została również siedziba Urzędu Gminy (znajduje się on w miejscu starego ośrodka zdrowia który został gruntownie odrestaurowany). Na północ od Dłutowa, w stronę wsi Budy Dłutowskie, znajduje się elektrownia wiatrowa, składająca się z dwóch wiatraków[12]. Dzięki prowadzonym inwestycjom Dłutów kilkakrotnie plasował się w czołówce najaktywniejszych samorządów polskich.

W gminie istnieje i działa parafialna orkiestra dęta, której historia sięga kilkudziesięciu lat wstecz. Wszyscy grający w niej muzycy amatorzy są mieszkańcami gminy Dłutów i bezinteresownie starają się uświetniać uroczystości gminne i parafialne, orkiestra liczy 17 osób.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 228 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
  3. ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 68.
  4. ↑ Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych i Policji, Tabella miast, wsi, osad, Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi z 1827 r., t. 1, A-Ł, Warszawa: Drukarnia Łątkiewicza, 1827, s. 100 [dostęp 2019-12-08].
  5. ↑ Dłutów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 41.
  6. ↑ a b c d Dłutów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 40.
  7. ↑ Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 2, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1925–, s. 43 [dostęp 2019-12-08].
  8. ↑ Apoloniusz Zawilski, Bitwy polskiego września, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2009, s. 249, ISBN 978-83-240-1214-5.
  9. ↑ a b Tomasz Szwagrzak: Dłutów – dwór Kamockich. pabianicki.net.pl. [dostęp 2010-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016=06=30)].
  10. ↑ Tomasz Szwagrzak: Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i Trzech Króli. pabianicki.net.pl. [dostęp 2010-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)].
  11. ↑ http://www.rpdp.hostingasp.pl/Trees/UI/TreeFormRO.aspx?tID=1460/ Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych – Dąb z Dłutowa.
  12. ↑ Grażyna Grabowska: Zaprzągł wiatr do roboty. Życie Pabianic, 2006-12-04. [dostęp 2010-04-16].
Gmina Dłutów
Siedziba gminy
Wsie
Osady
Integralne
części wsi
Inne

Herb gminy Dłutów

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Dlutow centrum.jpg
Autor: Tszwagrzak, Licencja: CC BY-SA 3.0
Centrum Dłutowa.
Dłutów.JPG
Autor: Damianwiszowaty12, Licencja: CC BY-SA 4.0
Moje zdjęcie