Dźbów (gmina)

Dźbów
gmina wiejska
1864–1954[1]
Państwo

 PRL

Województwo

1919–39: kieleckie (II RP)
1945-50: kieleckie (PRL)
1950-53: katowickie
1953-54: stalinogrodzkie

Powiat

częstochowski

Siedziba

Ostrowy

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

3

brak współrzędnych
Portal Polska
Gmina na tle zmieniającego się podziału administracyjnego powiatu częstochowskiego

Dźbów – dawna gmina wiejska istniejąca do 1954 roku[2]. Nazwa gminy pochodzi od wsi Dźbów (obecnie dzielnica Częstochowy), lecz siedzibą władz gminy były Ostrowy (obecnie dzielnica Blachowni)[3].

Historia

Gmina powstała w 1864 roku w Królestwie Kongresowym[4]. Początkowo wchodziła w skład powiatu wieluńskiego, a od 1867 roku w wyniku zmiany podziału administracyjnego znalazła się w powiecie częstochowskim, guberni piotrkowskiej[5]. W 1900 roku w skład gminy wchodziły: Blachownia (osiedle i wieś), folwark Błaszczyki, Brzózka, Dźbów (folwark i wieś), Gać, Kijas, Konopiska (folwark i wieś), Kopalnia, Korzonek, Kotara, Kuźnica Marianowa (folwark i wieś), Malice, Pająk, folwark Pałysz, Piła, Trzepizury (zagroda i wieś), Wyrazów. W czasie I wojny światowej do gminy Dźbów przyłączono wsie Aleksandria I i IV oraz Aleksandria II i III z gminy Rększowice.

W okresie II Rzeczypospolitej gmina należała do powiatu częstochowskiego w woj. kieleckim. W 1933 roku na terenie gminy Dźbów utworzono gromady: Aleksandria I i IV, Aleksandria II i III, Blachownia, Brzózka, Dźbów, Kopalnia, Konopiska, Wygoda, Walaszczyki, Korzonek, Kuźnica II, Kuźnica I, Ostrowy, Trzepizury, Wyrazów[6].

W trakcie II wojny światowej gminę Dźbów wcielono do III Rzeszy[7] i weszła w skład powiatu Blachownia w rejencji opolskiej. Po wojnie gmina przejściowo odzyskała przynależność do województwa kieleckiego, lecz już 6 lipca 1950 roku została wraz z całym powiatem częstochowskim przyłączona do woj. katowickiego[8] (od 9 marca 1953 pod nazwą woj. stalinogrodzkie[9]).

1 lipca 1952 roku gmina Dźbów została mocno okrojona, kiedy główna część jej obszaru weszła w skład nowych gmin[10]: gminy Ostrowy (gromady Blachownia, Brzózka, Ostrowy, Walaszczyki, Wyrazów) i gminy Konopiska (gromady Aleksandria I i IV, Aleksandria II i III, Konopiska, Kopalnia, Korzonek, Trzepizury i Wygoda). Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina Dźbów składała się zaledwie z 3 gromad: Dźbów, Kuźnica I i Kuźnica II[11]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą podział powiatów na gromady w miejsce gmin[12].

Po reaktywowaniu gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku gminy Dźbów nie przywrócono[13], a jej dawny obszar wszedł głównie w skład gmin Konopiska i Blachownia oraz Częstochowy (od 1977 roku).

Przypisy

  1. ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. ↑ do 28 września 1954
  3. ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  4. ↑ ukaz o urządzeniu gmin wiejskich z dnia 19 lutego (2 marca) 1864 roku (Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 62, s. 26-93)
  5. ↑ zgodnie z postanowieniem Komitetu Urządzającego z dnia 5 (17) stycznia 1867 roku o podziale miast i gmin w powiatach (Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 66, s. 279-303)
  6. ↑ na podstawie ustawy z dnia 23 marca 1933 roku o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U.R.P. Nr 35, poz. 294)
  7. ↑ na mocy dekretu Führera i kanclerza Rzeszy Niemieckiej z 12 października 1939 roku o administracji okupowanych polskich obszarów oraz dekretu Führera i kanclerza Rzeszy Niemieckiej z 8 października 1939 roku o strukturze i zarządzie obszarów wschodnich
  8. ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
  9. ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51
  10. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 19, poz. 120
  11. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  12. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  13. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
Powiat częstochowski (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Powiat częstochowski 1867-1952.gif
Autor: Mixx321, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teritorial division of Częstochowa County (Russia, then Poland) in 1867-1952