d’Este
d’Este – książęcy ród panujący w Ferrarze i Modenie, zaliczający się, obok książąt sabaudzkich do najstarszych rodów Lombardii, spowinowaceni z Welfami przez małżeństwo margrabiego Alberta Azza II d’Este i jego pierwszej żony Kunegundy córki Welfa II (z Welfów starszych).
Historia rodu
Początki
Ród Estów wywodzi się z włoskiego rodu Obertenghi, którego założycielem był Oberto I (zm. 975), margrabia Marchii Wschodniej i książę Luni[1]. Jego prawnuk Albert Azzo II (zm. 1097) jest pierwszym znanym właścicielem zamku Este. Od Alberta Azza II biorą początek dwie linie Estów:
- niemiecka, której założycielem był najstarszy syn Alberta Azza II – Welf [IV], zwana Welfami młodszymi
- włoska idąca od Fulka I, pierwszego markiza d’Este.
Po śmierci Fulka I (1128) ziemiami Estów rządzili wspólnie Bonifacy [I], Fulko [II], Albert i Obizzo I. Stopniowo wraz ze śmiercią starszych braci cała władza nad marchią przeszła w ręce Obizza I. Obizzo I był pierwszym z Estów, który w 1187 roku, na prośbę możnych tego miasta, objął władzę nad Ferrarą. W latach 1177/1180-1181 był też podestą Padwy, a w 1191 roku signorem Rovigo. Jego wnuk i następca Azzo VI (1193-1212) był trzykrotnie podestą Ferrary w 1196, 1205 i 1208 roku, podestą Padwy w 1199 roku, podestą Werony 1206/1207 i Mantui 1207/1208 i 1210/1211. Kolejnemu z Estów, Azzo VII udało się utrzymać władzę w Ferrarze od 1240 roku do śmierci w 1264 roku[2]
Panowie Ferrary
Ponieważ syn Azza VII Rinaldo został wraz z żoną zamordowany w 1251 roku w więzieniu w Apulii z rozkazu cesarza Fryderyka II, Azzo wyznaczył na łożu śmierci, na swego następcę wnuka Obizza II. Wybrany przez lud Ferrary w 1264 r. na markiza Ferrary i zatwierdzony jako gwelf przez papieża Urbana II władał Ferrarą do śmierci w 1293 roku. W 1288 roku na prośbę możnych rodów Modeny objął też władzę nad tym miastem. Po śmierci Obizza II, zamordowanego, gdy próbował przekazać władzę najmłodszemu synowi Franciszkowi, przez najstarszego Azza VIII, doszło do walki o władzę pomiędzy braćmi. W jej wyniku Azzo VIII objął Ferrarę, młodszy Aldobrandino – Modenę, a najmłodszy Franciszek – Reggio. Próba przekazania przez Azza VIII w 1308 roku Ferrary wnukowi Fulkowi (synowi jego nieślubnego potomka Fresca) doprowadziła do dalszych walk i utraty Ferrary przez Estów na rzecz papiestwa. W 1317 roku bunt ludności Ferrary sprawił że władzę nad zjednoczonym ponownie państwem objęli synowie Aldobrandina i Franciszka: Rinaldo II, Mikołaj I, Obizzo III, Azzo IX i Bartoldo. Śmierć kolejno Azza IX (1318), Rinalda II (1335), Bertolda (1343) i Mikołaja I (1344) pozwoliła stopniowo skupić całą władzę nad państwem w ręku Obizza III[2].
Po śmierci Obizza II (1352) władzę nad Ferrarą sprawowali kolejno jego synowie: Aldobrandino III (1352-1361), Mikołaj II (1361-1388) i Albert (1388-1393). Objęcie władzy przez braci nie następowało bez przeszkód. Władzy Aldobrandina III nie uznał syn Bertolda Franciszek, który przez dwa lata przy pomocy władców Mediolanu, Rimini i Mantui próbował zdobyć tron w Ferrarze. W 1388 roku spisek na życie Alberta zawiązał syn Aldobrandina III – Azzo X. W latach 1385–1388 Mikołaj II wzniósł obok murów obronnych nowy zamek rodowy – potężny Castello Estense. Od czasu Azza VI i VII dwór Estów zasłynął z pielęgnowania obyczajów zachodniego rycerstwa. Odbywały się na nim turnieje rycerskie i żywe były tradycje francuskiej literatury rycerskiej. Władcy Ferrary podejmowali poetów i gromadzili romanse rycerskie. W 1391 roku Albert d’Este podniósł znaczenie kulturowe Ferrary zakładając uniwersytet[2].
Okres największej świetności rodu rozpoczyna Mikołaj III d’Este, po nim rządzili Leonello i pierwszy książę Ferrary, Borso. W 1471 księciem Ferrary i Modeny został Herkules I, jeden z najpotężniejszych władców renesansowych Włoch. Ostatnim księciem Ferrary z rodu d’Estów był Alfons II d’Este, który panował do 1597 r.
Maria d’Este poślubiła Jakuba II Stuarta i została królową Anglii i Szkocji. Ród d’Este był spowinowacony ze Sforzami, Gonzagami, Medyceuszami i dynastią aragońską władającą Neapolem.
Przedstawiciele
Markizowie d’Este
- Albert Azzo II (zm. 1097)
- Fulko I (zm. 1128)
- Fulko II (zm. przed 1172)
- Albert (zm. ok. 1184)
- Obizzo I (zm. 1193)
Markizowie d’Este i władcy Ferrary
- Obizzo I (zm. 1193), signor Ferrary od 1187
- Azzo VI (1193-1212), podesta Ferrary 1196, 1205 i 1208
- Aldobrandino I (1212-1215), podesta Ferrary 1212
- Azzo VII (1215-1264), markiz Ferrary od 1240
Markizowie Ferrary i Modeny
- Obizzo II (1264-1293), markiz Modeny od 1288
- Azzo VIII (1293-1308)
- Obizzo III (1317-1352) początkowo wspólnie z braćmi i kuzynami
- Aldobrandino III (1352-1361)
- Mikołaj II (1352-1388)
- Albert (1388-1393)
- Mikołaj III (1393-1441)
Herb rodziny d’Este w 1431 
(c) Odejea, CC BY-SA 3.0Herb rodziny d’Este w 1452 
(c) Odejea, CC BY-SA 3.0Herb rodziny d’Este w 1471 
(c) Odejea, CC BY-SA 3.0Herb rodziny d’Este w 1472 
(c) Odejea, CC BY-SA 3.0Herb rodziny d’Este w 1535 
(c) Odejea, CC BY-SA 3.0Herb rodziny d’Este w 1727
Genealogia
| Adalbert hrabia Mediolanu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Oberto I zm. 975 hrabia Mediolanu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Oberto II zm. 1014 książę Luni | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Albert Azzo I zm. 1029 książę Mediolanu | Berta | Arduin 955–1015 król Włoch | Berta 997–1040 | Ulryk Manfred II 975–1034 margrabia Turynu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kundegunda Welf 1020–1054 | Albert Azzo II 997–1097 książę Luni | Garsenda z Maine | Adelajza zm. 1055 | Anzelm II hrabia Tortony | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Welf I zm. 1101 książę Bawarii | Hugon V zm. 1131 hrabia Maine | Geberga Sycylijska | Fulko I zm. 1128 markiz Este | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Welfowie | Azzo III zm. 1142 | Tankreda zm. 1145 | Azzo IV | Bonifacy I zm. 1163 markiz Este | Fulko II zm. 1172 markiz Este | Albert zm. 1184 markiz Este | Obizzo I zm. 1193 markiz Este | Zofia da Landinara | Beatrycze | Alfons VI 1040–1109 król Kastylii i Leonu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Azzo V | Gersenda | Fora | Adelajda | Tomassyna | Bonifacy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zofia Sabaudzka 1165–1202 | Azzo VI 1170–1212 podesta Ferrary | Alicja de Châtillon | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Beatrycze 1192–1226 | Aldobrandino I 1190–1215 podesta Ferrary | Joanna zm. 1233 | Azzo VII 1205–1264 pan Ferrary | Mabilia Pallavicini | Konstancja 1212–1216 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Beatrycze 1210–1245 | Andrzej II 1176–1235 król Węgier | Rinaldo 1230–1251 | Adelajza da Romano | Beatrycze 1230–1262 | Galeazzo Manfredi pan Vicenzy | Konstancja | Cubitosa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Giacomina Fieschi zm. 1287 | Obizzo II 1247–1293 pan Ferrary i Reggio | Konstancja della Scala zm. 1308 | Piotr | Komstancja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Joanna Orsini zm. 1304 | Azzo VIII 1263–1308 pan Ferrary i Modeny | Beatrycze Andegaweńska 1295–1321 | Ugolino Visconti 1265–1296 | Beatrycze zm. 1334 | Galeazzo I Visconti 1277–1328 pan Mediolanu | Aldobrandino Turchi | Magdalena | Raniero di Canossa | Aldobrandino II 1263–1326 pan Ferrary i Modeny | Alda Rangoni zm. 1325 | Franciszek zm. 1312 | Orsina Orsini | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ryszard | Piotra | Konstancja | Fresco 1280–1312 pan Ferrary | Alicja zm. 1329 | Rinaldo dei Bonacolsi zm. 1330 pan Mantui | Rinaldo II zm. 1335 | Lucrezia di Nicola | Mikołaj I zm. 1344 pan Ferrary i Modeny | Beatrycze Gonzaga zm. 1335 | Obizzo III zm. 1352 pan Ferrary i Modeny | Jakoba Pepoli zm. 1341 | Azzo zm. 1317 | Ryszarda da Camino | Bertold zm. 1343 | Katarzyna da Camino | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fulko II zm. 1308 pan Ferrary | Azzo 1332–1371 | Jakoba | Aldobrandino 1325–1381 biskup Modeny | Jakoba | Trincio Trinci zm. 1377 pan Foligno | Rinaldo 1333–1369 | Beatrycze 1332–1387 | Waldemar I zm. 1368 książę Anhalt-Zerbst | Alicja 1333–1381 | Ludwik I Gonzaga 1334–1382 pan Mantui | Aldobrandino III 1335–1361 Ferrary i Modeny | Beatrycze da Camino | Mikołaj II 1338–1388 pan Ferrary Modeny i Parmy | Verde della Scala zm. 1394 | Albert V 1347–1393 pan Ferrary i Modeny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Verde 1354–1400 | Konrad 1361–1386 hrabia Teck | Mikołaj | Obizzo IV 1356–1388 | Taddea 1365–1404 | Franciszek II da Carrara 1359–1406 pan Padwy | Rinaldo | Parisina Malatesta zm. 1425 | Mikołaj III 1383–1441 pan Ferrary Modeny i Reggio | Ryszarda z Saluzzo | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ginewra 1419–1440 | Zygmunt Malatesta 1417–1468 pan Rimini | Łucja 1419–1437 | Karol Gonzaga 1415–1456 pan Sabbionety | Leonello 1407–1450 pan Ferrary Modeny i Reggio | Borso 1413–1471 książę Ferrary | Meliaduse 1406–1452 opat Pomposy | Isotta 1425–1456 | Oddantonio da Montefeltro 1427–1444 książę Urbino | Kamilla | Rudolf da Varano zm. 1464 książę Camerino | Beatrycze 1427–1497 | Mikołaj da Correggio zm. 1508 hrabia Correggio | Blanka Maria 1440–1506 | Galeotto Pico zm. 1499 pan Mirandolli | Herkules I 1431–1505 książę Ferrary Modeny i Reggio | Eleonora Aragońska 1450–1493 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Izabela 1474–1539 | Franciszek II Gonzaga 1466–1519 markiz Mantui | Beatrycze 1475–1497 | Ludwik Sforza 1452–1508 książę Mediolanu | Anna Maria Sforza 1473–1497 | Alfons I 1476–1534 książę Ferrary Modeny i Reggio | Lukrecja Borgia 1480–1519 | Ferrante 1477–1540 | Hipolit 1479–1520 kardynał | Zygmunt 1480–1524 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Herkules II 1508–1559 książę Ferrary Modeny i Reggio | Renata Walezjuszka 1510–1574 | Hipolit 1509–1572 kardynał | Eleonora 1515–1575 | Franciszek 1516–1578 | Alfons 1527–1587 pan Montecchio | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Franciszek de Guise 1519–1563 książę de Guise | Anna 1531–1607 | Jakub Sabaudzki 1531–1585 książę Nemours | Lukrecja de’ Medici 1545–1561 | Alfons II 1533–1597 książę Ferrary Modeny i Reggio | Barbara Habsburżanka 1539–1572 | Małgorzata Gonzaga 1564–1618 | Lukrecja 1535–1598 | Franciszek Maria II 1549–1631 książę Urbino | Eleonora 1537–1581 | Ludwik 1538–1586 kardynał | Cezar 1561–1628 książę Modeny i Reggio | Virginia de’ Medici 1568–1615 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Julia 1588–1645 | Alfons III 1591–1644 książę Modeny i Reggio | Izabela Sabaudzka 1591–1626 | Ludwik 1593–1664 pan Montecchio | Laura 1594–1630 | Aleksander I Pico zm. 1637 książę Mirandolli | Katarzyna 1595–1618 | Hipolita 1599–1647 | Nikola 1601–1640 | Borsa 1605–1657 | Foresta 1606–1640 | Angela Katarzyna 1608–1651 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maria Katarzyna Farnese 1615–1646 | Franciszek I 1610–1658 książę Modeny i Reggio | Maria Wiktoria Farnese 1618–1649 | Lukrecja Barberini 1628–1699 | Obizzo 1611–1645 biskup Modeny | Katarzyna 1613–1635 | Cezar 1614–1677 | Karol Alesander 1616–1679 | Rinaldo 1618–1671 kardynał | Małgorzata 1619–1692 | Ferdynand III Gonzaga 1618–1678 książę Guastalli | Beatrycze 1622–1623 | Filiberta 1623–1645 | Bonifacja ur. i zm. 1624 | Anna Beatrycze 1626–1690 | Aleksander II Pico zm. 1691 książę Mirandolli | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Alfonsa IV 1634–1662 książę Modeny i Reggio | Laura Martinozzi 1639–1687 | Izabela 1635–1666 | Ranuccio II 1630–1694 książę Parmy i Piacenzy | Maria 1644–1684 | Eleonora 1639–1640 | Tedalda 1640–1643 | Almeryk 1641–1660 | Lonora 1643–1722 | Wiktoria 1649–1656 | Rinaldo 1655–1737 książę Parmy i Piacenzy | Szarlotta Felicyta Brunswick-Lüneburg 1671–1710 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Franciszek 1657–1658 | Maria Beatrycze 1658–1718 | Jakub II Stuarta 1633–1701 król Anglii i Szkocji | Franciszek II 1660–1694 książę Modeny i Reggio | Małgorzata Maria Farnese 1664–1718 | Benedykta 1697–1777 | Franciszek III 1698–1780 książę Modeny i Reggio | Szarlotta Aglaé Bourbon-Orleańska 1700–1761 | Antoni Farnese 1679–1731 książę Parmy i Piacenzy | Henryka 1702–1777 | Leopold Hessen-Darmstadt 1708–1763 | Amalia 1699–1778 | Jan Fryderyk 1700–1727 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Alfons 1723–1725 | Franciszek Konstantyn 1724–1725 | Maria Teresa 1726–1754 | Ludwik Jan 1725–1793 książę Penthièvre | Maria Teresa Cybo-Malaspina 1725–1790 księżna Massy i Carray | Herkules III 1727–1803 książę Modeny i Reggio | Chiara Marini | Matylda 1729–1803 | Beatrycze 1731–1736 | Maria Fortunata 1734–1803 | Ludwik Franciszek II 1734–1814 książę Conti | Benedykt Filip 1736–1751 | Maria Elżbieta 1741–1774 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maria Beatrycze 1750–1829 księżna Massy i Carrary | Ferdynand Habsburg 1754–1806 | Rinaldo ur. i zm. 1753 | Herkules Rinaldo 1770–1795 markiz Scandiano | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Ch. Cawley: Medieval Lands.
- ↑ a b c Ch. Cawley: Medieval Lands.
Bibliografia
- Ch. Cawley: Medieval Lands. Foundation for Medieval Genealogy, 2006–2007.
- Kazimierz Chłędowski: Dwór w Ferrarze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958.
Media użyte na tej stronie
Herb Księstwa Modeny (wg: H.G.Ströhl, Oesterrichisch-Ungarische Wappenrolle, Wien 1890)
.svg)