Daktyle

Palmy daktylowe z owocami

Daktyle świeże

Daktyle suszone

Daktyle – owoce daktylowca właściwego (Phoenix dactylifera). Są to pestkowce o długości do 7 cm. Mają konsystencję mięsisto-mazistą, są słodkie i zawierają w środku jedną pestkę.

Etymologia słowa

Wyraz „daktyl” wywodzi się od starogreckiego słowa dáktylos (gr. δάκτυλος dosł. „palec”). W Polsce już w XVII wieku owoc daktylowca określano terminem data z języka niemieckiego (z niem. Datteln)^[1].

Produkcja

Daktyle tradycyjnie uprawiane są na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej, a także w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych, w Sonorze i Kalifornii Dolnej w Meksyku.

Największych producentem daktyli jest Egipt, ale niemal 90% produkcji jest konsumowane w kraju.

Do największych eksporterów daktyli należą: Tunezja, Arabia Saudyjska i Izrael. Daktyle produkują na eksport również: Zjednoczone Emiraty Arabskie, Iran, Algieria i Stany Zjednoczone^[2].

Uprawa

Palma daktylowa zaczyna wydawać owoce około 4-6 lat od posadzenia, ale dopiero drzewa co najmniej 7-letnie zaczynają przynosić plony komercyjne, które mogą być przeznaczone do sprzedaży i na eksport.

Dojrzałe daktylowce mogą w trakcie jednego zbioru produkować 70-140 kg daktyli. Owoce na drzewie dojrzewają w nierównomiernym tempie, dlatego zbierane są w kilku etapach.

Cztery fazy dojrzewania owoców daktylowca

• kimri – owoc niedojrzały, skórka daktyla ma kolor zielony,
• khalaal – owoc nabiera żółtej lub czerwonej barwy,
• rutab – w tej fazie dojrzewania zaczyna mięknąć wierzchołek owocu,
• tamr – skórka brązowieje, a owoc jest już miękki i dojrzały^[3].

Po zbiorze daktyle są przewożone do chłodni, myte (w wodzie lub w wodzie z dodatkiem chloru), a potem poddane procesowi suszenia. Owoce daktylowca mogą być suszone metodą tradycyjną na słońcu lub przemysłowo w specjalnych suszarkach. Niektórzy producenci dodatkowo konserwują daktyle dwutlenkiem siarki.

Odmiany daktyli

Na świecie uprawianych jest ponad 1500 odmian daktyli. Ogólnie daktyle dzielimy na:

• daktyle świeże, miękkie – cechują się największą zawartością wody i miękkim soczystym miąższem. Do miękkich odmian należą: Medjool, Kimia Mazafati, Barhi, Ajwa, Hayani, Khadrawy.
• półtwarde – do tej grup zaliczają się m.in. odmiany Deglet Noor, Sayer, Kabkab, Piarom, Zahedi, Rabby
• twarde, np.: Thoory

Rodzaje daktyli. Od lewej: daktyle Ameri, Deglet Nour i daktyle irańskie

Charakterystyka najpopularniejszych odmian daktyli^[4][5]

Ameri

Owoce o stosunkowo dużych rozmiarach i wydłużonym kształcie. Dojrzałe daktyle mają czerwono-brązową skórkę. Wyróżniają się intensywnym, słodkim smakiem oraz miękkim, mięsistym miąższem.

Barhi

Odmiana o niewielkich owocach i złocistej, bursztynowej skórce. Cechuje się delikatnym, karmelowym smakiem. Barhi to jedyne daktyle sprzedawane w wersji świeżej. Handluje się nimi tylko po zbiorach w sierpniu przez kilka tygodni.

Deglet Nour (lub Deglet Noor)

Słodki, półtwardy daktyl o stosunkowo dużych owocach i ciemnobrązowej skórce. Odmiana doskonała do wypieków.

Halawi (lub Halawy)

Słodki daktyl o niewielkich jasnobrązowych owocach. Cechuje się miodowym smakiem i delikatnym miąższem.

Khadrawy

Średniej wielkości słodki daktyl o podłużnym kształcie i pomarańczowo-brązowej lub jasnobrązowej skórce. Wyróżnia się jędrnym miąższem i intensywną słodyczą.

Medjool

Popularne odmiana o dużych owocach i czerwono-brązowej skórce. Cechuje się bogatym, słodkim smakiem i karmelowym, miękkim miąższem.

Sayer

Odmiana Sayer ma owoce średniej wielkości i ciemnopomarańczową lub brązową skórkę. Ich konsystencja jest słodka i syropowata.

To najczęściej eksportowane daktyle z Iranu.

Thoory

Zwane są również daktylami chlebowymi. Daktyl o średnich lub dużych rozmiarów owocach. Wyróżnia się półsłodkim, orzechowym smakiem.

Zahidi

Słodki półsuchy daktyl o średniej wielkości owocach i gładkiej skórce. Cechuje się złocistożółtym, mięsistym miąższem z dużą zawartością syropu.

Wartości odżywcze

Zawierają ponad 50% cukrów, błonnik, witaminy: A, B₁, C, B₂, sole mineralne^[6]. Cukry występujące w daktylach to cukry proste, czyli bardzo łatwostrawne, dające energię w krótkim czasie po spożyciu. Przy tym wartość energetyczna daktyli jest większa niż w tej samej ilości mięsa wołowego, kurczaka, chleba czy ryżu. Z tego względu polecane są przy dużym wysiłku fizycznym.

Wartości odżywcze w 100g daktyli (odmiana Medjool)^[7]

Zastosowanie

Daktyle są owocami jadalnymi, zarówno po przetworzeniu, jak i na surowo. W Polsce dostępne są głównie daktyle suszone. Używane są jako przekąska lub dodatek do słodyczy, kisieli mlecznych (budyniów) i ciast. W krajach arabskich daktyle uważane są za afrodyzjaki.

Przypisy