Daniel Halicki

Daniel I Halicki

Król Rusi, książę halicko-wołyński
Król Rusi
Okres	od 1253 do 1264
Poprzednik	Roman halicki
Następca	Lew Halicki
książę halicko-wołyński
Okres	od 1211, 1230, 1238 do 1213, 1232, 1264
Poprzednik	m.in. Mścisław II Udały, Andrzej Węgierski
Następca	Szwarno
Dane biograficzne
Dynastia	Rurykowicze
Data urodzenia	1201
Data śmierci	1264
Ojciec	Roman halicki
Matka	Anna-Eufrozyna
Małżeństwo	Anna, córka Mścisława Udałego
Dzieci	Herakliusz Lew Roman Mścisław Szwarno Anastazja Zofia Perejasława
Małżeństwo	NN, córka Dowsprunka
Dzieci	Mścisław

Daniel I Romanowicz, zwany Halickim (ur. 1201, zm. 1264) – książę Rusi Halickiej, król Rusi w latach 1253–1264.

Życiorys

Został księciem całego Wołynia w 1228, a księciem halickim – ostatecznie, po dramatycznych perypetiach – w 1245 r. Zjednoczył na nowo ziemie Rusi Halicko-Wołyńskiej, którymi rządził ze swej rezydencji w Chełmie. Około 1251 założył obronny gród Lwów, nazwany od imienia jego syna Lwa. Poślubił w 1217 r. Annę (zm. ok. 1241–1245 r.), córkę Mścisława Mścisławowicza zwanego Udatnym (Udałym), jednego z najbarwniejszych Rurykowiczów pierwszej połowy XIII w., księcia m.in. Nowogrodu Wielkiego i Halicza. Potem, po jej śmierci, pojął córkę kunigasa litewskiego Dowsprunka, a więc bratanicę późniejszego króla Litwy Mendoga.

Daniel w roku 1223 uczestniczył w bitwie nad rzeką Kałką. Następnie w 1228 roku opanował księstwo łuckie, w ten sposób jednocząc w swych rękach praktycznie cały Wołyń, a w 1238 r. osiadł w Haliczu. Na krótko zajął Kijów w 1239 roku, lecz musiał stamtąd uchodzić podczas najazdu tatarskiego w roku 1240. Podczas tego najazdu Daniel musiał uciekać na Węgry, a później na Mazowsze. Terytorium jego księstwa zostało bardzo zniszczone – spalono m.in. Kijów i Halicz. W 1245 roku w przymierzu z Konradem I mazowieckim i Mendogiem Daniel pokonał pod Jarosławiem Rościsława Michajłowicza wspomaganego przez wojska węgierskie (dowodzone przez wojewodę Filię) i oddziały Bolesława Wstydliwego. W tym samym 1245 roku Daniela wezwano do Złotej Ordy, której zwierzchność został zmuszony uznać.

W 1248 r. do Daniela zwrócili się z prośbą o pomoc litewscy kunigasi: Towtywiłł, Edywid i Wikint, pozostający w konflikcie z ich krewniakiem Mendogiem. Zaczęła się trwająca do 1254 r. wojna pomiędzy państwem Romanowiczów a siłami sprzyjającymi Mendogowi (w tym zakonem inflanckim). Zakończyła się ona kompromisem, korzystnym jednak dla Rusi Halicko-Wołyńskiej. Syn Daniela Roman otrzymał we władanie Ruś Czarną. Miał jednak pozostawać w jakiejś formie zależności od Mendoga.

Istotną rolę w polityce Daniela odgrywały kontakty z zachodnimi sąsiadami, przede wszystkim z Węgrami, Małopolską i Mazowszem. W latach 1252–1253 Daniel zaangażował się po stronie króla Węgier Beli IV w wojnę o sukcesję austriacką po Babenbergach. W 1253 wojska ruskie, małopolskie i oddziały z ks. opolskiego najechały Opawę. Daniel podjął też próby zorganizowania wspólnej z kurią papieską krucjaty do walki z Tatarami, sprawującymi zwierzchność nad Rusią.

W 1253 roku został w Drohiczynie w miejscowej cerkwi lub kościele koronowany przez Opizona legata papieża Innocentego IV^[1]. Do zawarcia unii kościelnej jednak nie doszło.

Daniel zamierzał rozpocząć wojnę z Mongołami, jednak to oni pierwsi zaatakowali. W 1258 r. wódz mongolski Burundaj nakazał Romanowiczom wziąć udział w wyprawie na Litwę. Fakt ten wykorzystał Mendog, by zerwać porozumienie z Danielem zawarte w 1254 r. W 1259 r. Burundaj pojawił się na Rusi Halicko-Wołyńskiej ponownie. Nakazał on wówczas Romanowiczom – jako swym poddanym – zniszczenie umocnień szeregu grodów, w tym Włodzimierza i Lwowa. Nie chcąc wpaść w ręce najeźdźców Daniel uciekł na Węgry, Burundaj zaś zmusił pozostałych Romanowiczów do wzięcia udziału w wyprawie na Małopolskę. Miała ona między innymi na celu rozbicie sojuszu między Romanowiczami a Bolesławem Wstydliwym. Plan ten jednak się Mongołom nie powiódł. W 1263 roku Daniel wraz z synami Lwem i Szwarnem oraz Wasylko Romanowicz wraz z synem Włodzimierzem spotkali się w Tarnawie z księciem polskim Bolesławem Wstydliwym, aby „uczynić radę o ziemi lackiej i ruskiej”. Daniel zmarł w 1264 roku. Pochowany został w cerkwi katedralnej w Chełmie.

Synami Daniela z pierwszego małżeństwa byli: Herakliusz, Lew, Roman, Mścisław i Szwarno; córkami: Anastazja (?) wydana zimą 1250/1251 r. za Andrzeja Jarosławowicza włodzimiersko-suzdalskiego oraz Zofia (?), żona jednego z reprezentantów Schwarzburgów, hrabiowskiego rodu z Turyngii (prawdopodobnie Henryka V von Schwarzburg-Blankenburg). Wątpliwe jest pochodzenie od Daniela i Anny Perejasławy, żony księcia mazowieckiego Siemowita I Konradowica. Z drugiego związku, zawartego z nieznanego imienia córką kunigasa litewskiego Dowsprunka, Daniel doczekał się syna Mścisława (II).

Wywód rodowodowy

Przypisy

Bibliografia

• DariuszD. Dąbrowski DariuszD., Daniel Romanowicz król Rusi (ok. 1201–1264). Biografia polityczna, Kraków: Avalon, 2012, ISBN 978-83-7730-069-5, OCLC 859678037 .
• Dariusz Dąbrowski: Rodowód Romanowiczów, książąt halicko – wołyńskich. Poznań – Wrocław, 2002.
• Mychajło Hruszews’kyj: Istorija Ukrajiny – Rusy. T. II i III. L’wiw 1905 (reprint Kyjiw 1992 – 1993). (ukr.)
• Mykoła Kotljar: Danylo Halyc’kyj. Kyjiw, 2001. (ukr.)
• Łeontij Wojtowycz: Knjaża doba na Rusi: portrety elity. Bila Cerkwa, 2006. (ukr.)