Dariusz III

Ten artykuł od 2018-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Dariusz III

𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁

— król królów —
król Persji
Okres	od 336 p.n.e. do 330 p.n.e.
Dane biograficzne
Dynastia	Achemenidzi
Data śmierci	330 p.n.e.
Ojciec	Arsames II
Matka	Sysygambis
Rodzeństwo	Oksatres z Persji
Żona	Statejra I
Dzieci	Statejra II, Drypetis

Dariusz III uciekający po bitwie pod Issos (Museo Archeologico Nazionale, Neapol)

Dariusz III (staropers. 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁; zm. 330 p.n.e.) – ostatni król perski z dynastii Achemenidów. Rządził jako Król Królów w latach 336–330 p.n.e. W języku perskim jego imię było wymawiane Darajawausz, w języku greckim nazywany Dareios Kodomanos, w języku egipskim Inczriusza.

Pochodził z bocznej linii Achemenidów. Urodził się jako Artaszata (gr. Artaksates)^[1], syn Arsamesa i Sysygambis, córki Artakserksesa II. Jego dziadkiem był Ostanes I - jeden z braci Artakserksesa II.

W latach 344–336 p.n.e. pełnił funkcję satrapy Armenii. Został wyniesiony na tron przez Bagoasa, który otruł dwóch wcześniejszych królów Artakserksesa III oraz Arsesa. Po objęciu rządów w pierwszej kolejności rozwiązał kwestię wpływowego eunucha, nakazując mu wypicie wina z trucizną. Jeszcze w 336 p.n.e. odzyskał Egipt, pokonując Chabbasza i przywracając władzę perską w tym kraju. Przyjął tytulaturę faraońską. Zlekceważył jednak ostrzeżenia nieprzychylnych Macedonii Greków o planowanej już za Filipa II wyprawie przeciwko Persji i nie przygotował swojego państwa do obrony, bądź nie zdążył tego zrobić.

W 334 p.n.e. Aleksander Macedoński wylądował w Azji Mniejszej i rozbił siły miejscowych satrapów perskich nad Granikiem. W tej bitwie zginął syn Dariusza III. Nie słuchał greckich najemników, którzy radzili mu zastosowanie taktyki spalonej ziemi, czyli wycofywanie się w głąb imperium, niszcząc przed Macedończykami plony i miasta.

W 333 p.n.e. pod Issos siły perskie zostały ponownie rozbite, do niewoli dostały się: matka Dariusza - królowa Sysygambis, jego żona - Statejra I oraz córki: Statejra II i Drypetis. Następnie Aleksander Macedoński zajął Fenicję, Palestynę i Egipt. Dariusz próbował wejść w układy z Aleksandrem, oferując mu oddanie ziem, które już zdobył oraz wszystkich satrapii perskich na zachód od Eufratu, jednak Macedończyk odmówił.

W 331 p.n.e. pod Gaugamelą armia perska została ostatecznie rozbita. Dariusz uciekł po bitwie razem z niedobitkami swojej armii. Zginął w 330 p.n.e. niedaleko miejscowości Hekatompylos w Partii. Został tam śmiertelnie raniony w zamachu przeprowadzonym z rozkazu satrapy Baktrii - Bessosa, z którym był spokrewniony. Zlecił on zgładzenie Wielkiego Króla swoim dwóm sługom Satibarzanesowi i Barzaentesowi, a następnie ogłosił się królem Persji jako Artakserkses V^[2].

Po śmierci Dariusza Aleksander pojmał Bessosa i oddał go pod osąd trybunału perskich dygnitarzy, na czele którego postawił brata Dariusza Oksartesa. Ciało króla pochował zgodnie z perskim rytuałem w królewskim grobie. W 324 p.n.e. Aleksander poślubił Stateirę, córkę Dariusza, łącząc w ten sposób obie dynastie.

Rodzina Dariusza III przed Aleksandrem Macedońskim (obraz Paolo Veronese)

Przypisy