Darnowo (województwo wielkopolskie)

Darnowo
— wieś —
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kościański
Gmina	Kościan
Liczba ludności (2005)	303
Strefa numeracyjna	65
Kod pocztowy	64-000
Tablice rejestracyjne	PKS
SIMC	0371541
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kościan Darnowo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Darnowo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Darnowo
Położenie na mapie powiatu kościańskiego Darnowo
52°03′47″N 16°44′01″E/52,063056 16,733611

Darnowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Kościan.

Historia

Pierwsza informacja o miejscowości pojawiła się w źródłach w 1312 r^[1]. Właścicielami Darnowa byli: wzmiankowany Piotr Darnowski z Darnowa, Bnińscy i Gryżyńscy. W 1514 r. wieś przeszła w ręce Mikołaja Spławskiego wraz z Wyskocią, Spytkówkami i Luboszem. W roku 1529 Spławscy sprzedali dobra Marcinowi Gołutowskiemu wraz z Piotrowem i Racotem. Dobra te odziedziczył jego syn Łukasz, a od 1588 r. jego syn, również Łukasz. W 1614 r. majątek przejmuje syn Łukasza, Adam Gołutowski. Ich jedyna córka, Jadwiga Gołutowska ok. 1636 r. wniosła dobra w posag Stanisławowi Kostce z Szamotuł, co przejęła ich córka Joanna z Kostków Aleksandrowa Tarłowa. W 1676 r. sprzedała on majętność i wsie: Węgliny, Darnowo, Spytkówki, Lubosz, Słonin i Kurowo za 140 000 zł Dorocie z Sienna Sulmowskiej, wdowie po Krzysztofie Broniszu, matce Piotra i Jana.

Po Piotrze Broniszu, w 1719 r., dobra przejęła jego jedyna córka Dorota Janowa Radomicka, księżna Stanisławowa Jabłonowska. W 1777 r. majątek przejął jej syn książę Antoni Barnaba Jabłonowski, wojewoda poznański. Z powodu długów dobra te sprzedał księciu orańskiemu Wilhelmowi. W 1815 r. Wilhelm był koronowany na króla Niderlandów. Dobra dziedziczy jego syn Wilhelm II, a po nim jego dzieci: Wilhelm III, Wilhelm Fryderyk i Zofia Holenderska.

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Darnowo należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej^[2]. Darnowo należało do okręgu kościańskiego tego powiatu i stanowiło część majątku Racat (niem. Razoten, dziś Racot), który należał wówczas do byłego króla Niderlandów (Wilhelma I)^[2]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Darnowo liczyło 177 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 18 dymów (domostw)^[2].

W 1881 powierzchnia dóbr Racot z folwarkami Darnowo, Spytkówki, Betkowo, Stary i Nowy Słonin wynosiła 2459,71 ha. W 1895 r. właścicielem został książę Heinrich von Sachsen – Wiemar, a tuż po nim wielki książę Wilhelm Ernst von Sachsen - Weimar Eisenach. W końcu XIX w. na terenie wsi znajdowało się 13 domów zamieszkanych przez 99 osób. Po I wojnie światowej folwark przeszedł na własność Skarbu Państwa. W okresie międzywojennym dzierżawił go Wiktor Gółkowski.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

Zabytki

• Zespół folwarczny – usytuowany w zachodniej części wsi po południowej stronie drogi z Racotu do Wyskoci. Składa się z podwórza folwarcznego oraz z położonych poza jego obrębem budynków mieszkalnych pracowników folwarcznych. Dziedziniec gospodarczy na rzucie prostokąta, otoczony ze wszystkich stron zabudową, z małym stawem pośrodku i większym, usytuowanym niegdyś na płd.- wsch. od podwórza, obecnie zlikwidowanym.
• Domy nr 8 i 10 – analogiczne, usytuowane w płn. pierzei podwórza, przeznaczone dla pracowników folwarcznych. Budynki powstały w końcu XVIII lub na początku XIX wieku. Murowane z cegły, parterowe z użytkowym magazynowym poddaszem, nakryte dachami naczółkowymi, pokrytymi dachówką karpiówką układaną w koronkę. Wzniesione na planie prostokąta.
• Stajnia – usytuowana w płd. pierzei, wzniesiona została w 1. poł. XIX wieku. Jest to budynek murowany z cegły, parterowy z użytkowym poddaszem, nakryty dachem naczółkowym pokrytym pierwotnie dachówką. Wzniesiony na planie prostokąta, z wnętrzem podzielonym na trzy pomieszczenia, z których środkowe pełniło prawdopodobnie funkcję szorowni.
• Stodoła – wzniesiona przypuszczalnie w końcu XVIII wieku. Murowana z cegły na podmurówce z kamienia polnego, nakryta dachem dwuspadowym pokrytym eternitem. Budynek na planie prostokąta, z dwoma klepiskami i trzema sąsiekami.
• Owczarnia – wzniesiona ok. 1880 roku, murowana z cegły, parterowa z magazynowanym poddaszem, nakryta dachem dwupołaciowym pokrytym eternitem, Obiekt postawiony na planie prostokąta z późniejszą dobudówką pośrodku elewacji zachodniej z klatką schodową w części środkowej. W przyziemieniu sklepienie krzyżowe, wsparte na dwóch rzędach żeliwnych słupów.
• Dom mieszkalny pracowników folwarcznych (obecnie nr 12) - wzniesiony przypuszczalnie na początku XX wieku, na wschód od podwórza, przeznaczony dla czterech rodzin, murowany z cegły, podpiwniczony, parterowy z mieszkalnym częściowo poddaszem, nakryty dachem naczółkowym wykończonym dachówką. Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, z szerokim ryzalitem pośrodku elewacji wschodniej i zachodniej.

We wsi zachowały się zabudowania dawnego folwarku, obecnie użytkowanego przez Stadninę Koni Racot. Obejmują one budynki mieszkalne i gospodarcze z XIX i XX wieku, częściowo przebudowane. Znajduje się tu budynek gospodarczy, murowany, otynkowany, ze skromnymi elementami dekoracyjnymi z cegły ceramicznej, nakryty dachem dwuspadowym eternitem.

Na uwagę zasługują domy nr 8, 13, 21 - zbudowane w początku XX wieku, murowane, otynkowane. We wsi przy głównej drodze na murowanym otynkowanym cokole znajduje się kamienna figura Pana Jezusa. Obok kasztanowce o obwodzie ok. 80 cm i wysokości ok. 10 m. Przy polnej drodze do Spytkówek, ok. 100 m od Darnowa, znajduje się grupa 9 głazów narzutowych o obwodzie 300–400 cm, oraz kilkanaście mniejszych.

Zobacz też: Darnowo

Przypisy