Davorin Jenko
 Davorin Jenko (1909) | |
| Data i miejsce urodzenia | 9 listopada 1835 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | kompozytor |
| Odznaczenia | |
  | |
Davorin Jenko, właśc. Martin Jenko (srb. cyryl. Даворин Јенко; ur. 9 listopada 1835 w Dvorju, zm. 25 listopada 1914 w Lublanie)[1] – słoweński i serbski kompozytor i dyrygent. Autor muzyki do hymnu Serbii oraz hymnu Słowenii, będącej częścią składową Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Oba utwory zostały wkomponowane do hymnu Królestwa SHS.
Biografia
Urodził się w 1835 roku w Dvorju (leżącym wówczas na terenie Austrii) w rodzinie rolnika i winiarza Andreja oraz gospodyni Mariji, jako Martin Jenko. Zapisano go do szkoły w Cerklju na Gorenjskem, jednak szybko przeniósł się do Kranja, w którym zaczął się bardziej interesować muzyką. Następnie uczył się w gimnazjum w Lublanie, by ukończyć je w Trieście. Za namową rodziców wyjechał w 1859 roku do Wiednia na studia prawnicze. W trakcie pobytu w Wiedniu założył Slovensko pjevačko društvo, czyli słoweńskie towarzystwo śpiewacze, które było w znacznej części finansowane przez pisarza i polityka Valentina Zarnika[2].
W 1862 roku wyjechał do Pančeva w południowej Wojwodinie, gdzie pracował jako dyrygent w lokalnym kościele należącym do Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Później przeniósł się do Belgradu, gdzie podjął pracę kompozytora w tamtejszym Teatrze Narodowym. Jenko został wymieniony przez króla Serbii Milana I jako jeden z czterech pierwszych członków Akademii Sztuki, działającej przy Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk[2].
Na przełomie wieków Jenko pracował w Belgradzie, po czym przeszedł na emeryturę w roku 1898[2] lub 1903[3] i przeniósł się do Lublany w 1910[3]. Zmarł tamże w 1914 roku. Pochowany w Bežigradzie (dzielnicy Lublany) na cmentarzu Žale[2].
Był wyróżniony III i IV klasą Orderu św. Sawy oraz łańcuchem księcia Miłosza[4].
Twórczość
Jenko był muzycznym samoukiem[5]. Jego dorobek muzyczny obejmuje około 260 pozycji, zarówno w języku słoweńskim, jak i serbskim. Przypisuje mu się autorstwo pierwszej serbskiej operetki pt. Vračara (1882)[5].
Jest autorem muzyki do dzieła pt. Bože pravde, które od 2006 roku jest hymnem Serbii (hymnem Serbii było również za czasów królestwa Serbii)[5]. Jenko skomponował muzykę do słów wiersza autorstwa Jovana Đorđevicia[2], zaś dzieło zostało zamówione z okazji 18. urodzin księcia serbskiego Milana I i stanowiło epilog sztuki teatralnej pt. Markova sablja. Sztukę tę wystawiono w Teatrze Narodowym w Belgradzie w 1872 roku[5].
Jenko jest również autorem muzyki do utworu Naprej zastava slave, będącego hymnem Słowenii jako części składowej Królestwa SHS. Skomponował go w karczmie Zum Hirschen na wiedeńskim Praterze w dniu 16 maja 1860. Muzykę stworzył do wiersza swojego znajomego Simona Jenko (zbieżność nazwisk przypadkowa)[3].
Utwory Bože pravde i Naprej zastava slave były częściami składowymi hymnu Królestwa SHS, trzecim był Lijepa naša domovino, obecny (2017) hymn Chorwacji[3].
W Cerklju na Gorenjskem znajduje się pomnik Jenki[6].
Przypisy
- ↑ Даворин ЈЕНКО. sanu.ac.rs. [dostęp 2017-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-07)]. (serb.).
- ↑ a b c d e Janez Kuhar: Pred 100 leti umrl skladatelj Davorin Jenko. slovenskenovice.si, 9 lutego 2014. [dostęp 2017-01-07]. (słoweń.).
- ↑ a b c d Andrej Mrak: Še vedno naprej s staro "zastavo Slave". rtvslo.si, 19 maja 2013. [dostęp 2017-01-07]. (słoweń.).
- ↑ Otvaranje izložbe „Davorin Jenko 1835–1914“, 16. 05. u Muzeju NP u okviru „Noći Muzeja“. narodnopozoriste.rs (Narodno pozorište u Beogradu), 2015-05-07. [dostęp 2022-10-31]. (serb.-chorw.).
- ↑ a b c d Davorin Jenko. muzickacentrala.com. [dostęp 2017-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-09)]. (serb.).
- ↑ Spomenik skladatelja Davorina Jenka. tourism-cerklje.si. [dostęp 2017-01-17]. (słoweń.).
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Świętego Sawy – Oficer – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.
Davorin Jenko
Baretka: Order Świętego Sawy – Komandor – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.