Dawid Bornstein

Portret Dawida Bornsteina (1876-1942), rabina Tomaszowa Mazowieckiego w latach 1918–1926

Dawid Bornstein (Bornsztajn) (ur. 20 sierpnia 1876 w Nasielsku, zm. 17 listopada 1942 w getcie warszawskim) – rabin tomaszowski i sochaczewski, propagator chasydyzmu. Często mylony z żyjącym w Tomaszowie zbliżonym okresie Dawidem Bornsteinem – fabrykantem.

Rodzina

Był synem cadyka i rabina Szmuela (Samuela) z Sochaczewa (1855-1926), czwartego przedstawiciela sochaczewskiej dynastii Bornsteinów, i Juty Lei z domu Lipman. Jego dziadkiem był rabin Abraham ben Zeew Nachum Bornstein z Sochaczewa (1838-1910), autor prac teologicznych (m.in. „Awne Nezer”), cieszący się powszechnym szacunkiem wśród społeczności żydowskiej.

Działalność

Około 1905 opuścił Sochaczew. Początkowo pracował w jesziwie w Wyszogrodzie, gdzie objął urząd podrabina. Zrezygnował z nauczania z powodu konfliktu z władzami gminy. Okres pierwszej wojny światowej spędził w Łodzi.

Od 1918 do 1926 pełnił funkcję rabina w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie cieszył się uznaniem i szacunkiem, a jego mów wygłaszanych w synagodze słuchały tłumy wiernych.

W 1926 po śmierci swojego ojca, rabina i przywódcy chasydów sochaczewskich, zajął jego miejsce. Propagował własny styl chasydyzmu. Wykazywał się nadzwyczajną biegłością w interpretacji Talmudu i z tego powodu nadano mu honorowy tytuł gaona i giganta Tory. Mieszkał następnie w Otwocku, Pabianicach i Łodzi. W Pabianicach założył jesziwę. Był członkiem Rady Mędrców przy „Agudas Israel”, żydowskiej partii politycznej, deklarującej ortodoksyjny judaizm. Brał udział w konferencjach Światowego Kongresu Agudy w 1929 i 1937.

Trzykrotnie odwiedzał Palestynę. Namawiał swoich zwolenników do osiedlania się w Palestynie, sam nie zamierzał tego uczynić, bo czuł się odpowiedzialny za los chasydów sochaczewskich.

Okres okupacji

Po wybuchu drugiej wojny światowej opuścił Łódź i udał się do Warszawy. Przebywał w getcie warszawskim i tam zmarł 17 listopada 1942. Miejsce pochówku jest nieznane.

Hitlerowcy zamordowali żonę i resztę rodziny Dawida Bornsteina w kwietniu 1943. Pozostał po nim jedynie syn Abraham, który w latach trzydziestych XX wieku osiedlił się w Palestynie.

Bibliografia

• Michał Galas, Bornstein Dawid z Sochaczewa, [w:] Z. Borzymowska, R. Żebrowski (red.), Polski słownik judaistyczny. Dzieje – kultura – religia – ludzie, t. 1, Warszawa 2003, s. 220.
• Andrzej Kempa, Marek Szukalak, Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny, t. 3, Łódź 2003, s. 16.
• Andrzej Kempa, Marek Szukalak, The Biographical Dictionary of the Jews from Lodz, Łódź 2006, s. 34.
• Krzysztof Tomasz Witczak, Słownik biograficzny Żydów tomaszowskich, Łódź – Tomaszów Mazowiecki 2010, ISBN 978-837525-358-0, s. 64 (bibl.).
• Marcin Wodziński, Groby cadyków w Polsce, Wrocław 1998, s. 220–221.