Dawid Bornstein (fabrykant)

Dawid Bornstein (ur. 10 maja 1860 w Przedborzu, zm. w 19 listopada 1933 r. w Tomaszowie Mazowieckim) – fabrykant sukna, jeden z czterech największych fabrykantów Tomaszowa, radny miasta[1]. Często mylony z żyjącym w podobnym okresie rabinem Tomaszowa Dawidem Bornsteinem.

Nowoczesny przemysł lekki

Willa Davida Bornsteina, jednego z czterech największych fabrykantów Tomaszowa

W 1879 roku w Tomaszowie Mazowieckim, nad rzeką Wolbórką (lewym dopływem Pilicy) Dawid Bornstein założył mechaniczną tkalnię sukna. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych maszyn sprowadzanych z Belgii i Francji szybko stał się znaczącym fabrykantem tomaszowskim. Od 1892 r. po karach finansowych za łamanie praw pracowniczych stworzył Bornstein posadę lekarza fabrycznego i zatrudnił znanego później łódzkiego lekarza, współtwórcę polskiej bakteriologii dra Seweryna Leopolda Sterlinga[2]. W r. 1906 zbudował przy ul. Warszawskiej 6/14 do dziś istniejącą rozległą willę fabrykancką. W r. 1913 fabryka sukna Dawida Bornsteina zatrudniała 300 robotników pracujących na 72 krosnach. Produkowano tkaniny wełniane o wartości 700 tys. rubli[3].

I wojna światowa i schyłek fabryki

W okresie I wojny światowej fabryka została zdewastowana na skutek rekwizycji surowców i gotowych towarów, jak i wywozu i niszczenia maszyn przędzalniczych. W kwietniu 1917 r. Dawid Bornstein został wybrany członkiem Rady Miejskiej i pełnił tę funkcję do 1919 r.

Po zakończeniu I wojny światowej przystąpił Bornstein do ponownego uruchomienia fabryki, co wiązało się z zakupem maszyn i odbudową hal. Fabrykę na powrót uruchomiono dopiero w r. 1920. W 1922 r. fabrykę przekształcono w spółkę akcyjną. Nosiła ona od tej pory nazwę „Tomaszowskiej Fabryki Sukna D. Bornstein”. Dawid Bornstein pozostał dyrektorem zarządzającym nowo utworzonej spółki. W l. 1927–1929 produkcja osiągnęła 30% wielkości z 1914 r. Podczas kryzysu lat trzydziestych fabryka została całkowicie unieruchomiona[4]

Zmarł 19 listopada 1933 r. w Tomaszowie Mazowieckim. Został pochowany na miejscowym cmentarzu żydowskim[5].

Zobacz też

  • Zakłady Tkanin Wełnianych „Mazovia” – państwowe zakłady przemysłu lekkiego na rzecz których znacjonalizowano fabryki Davida Landsberga

Przypisy

  1. ↑ A. Cygielman, Tomaszow Mazowiecki, [w:] Encyclopaedia Judaica, vol. 15, Jerusalem 1982, s. 1215.
  2. ↑ Jan Fijałek, Podstawowe problemy socjalne proletariatu tomaszowskiego, [w:] Barbara Wachowska (red.), Tomaszów Mazowiecki. Dzieje miasta, Tomaszów Mazowiecki 1980, s. 176.
  3. ↑ Jan Góral, Ryszard Kotewicz, Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego. Zarys dziejów miasta 1788–1990, Tomaszów Mazowiecki 1992, s. 130, 182, 229.
  4. ↑ Beate Kosmala, Juden und Deutsche im polnischen Haus. Tomaszów Mazowiecki 1914–1939, Berlin 2001, s. 46, 65, 90, 156, 184, 309.
  5. ↑ Krzysztof Tomasz Witczak, Słownik biograficzny Żydów tomaszowskich, Łódź–Tomaszów Mazowiecki 2010, s. 62–63; Andrzej Wróbel, Władze miasta Tomaszowa Mazowieckiego w okresie niepodległego państwa polskiego 1918–1939, „Rocznik Łódzki” 54, 2007, s. 208; „Echo Mazowieckie” R. 2, 1927, nr 33 (z dn. 20 VII 1927 r.), s. 57.

Media użyte na tej stronie

David's Bornstein's wool factories owner palace, Tomaszów Mazowiecki.jpg
Willa Davida Bornsteina, jednego z czterech największych fabrykantów Tomaszowa a zarazem rabina miasta.