Dawid I (cesarz Etiopii)

Dawid I (gyyz. ዳዊት, Dauit, ur. ? – zm. 6 października 1413 r.) – cesarz Etiopii rządzący w latach 1382-1411. Pochodził z dynastii salomońskiej. Był młodszym synem cesarza Nyuaje Krystosa. Dawid objął rządy po swoim bracie Nyuaje Marjamie.

Pielgrzymka do Jerozolimy

Cesarz Dawid zorganizował pielgrzymkę do Jerozolimy i wrócił do Etiopii z relikwiami krzyża Chrystusa. W wyprawie tej uczestniczyli ważni możnowładcy etiopscy i według tradycji cesarz nadał wówczas tytuły arystokratyczne i funkcje takie jak na przykład fitaurari, czy dedżazmacz. Pielgrzymka do Jerozolimy odbyła się dzięki otwarciu szlaków komunikacyjnych przez muzułmanów, dzięki porozumieniu z Egiptem. Otwarcie szlaków miało wpływ na odnowienie kontaktów między Etiopią, a chrześcijańskim Wschodem.

Polityka zagraniczna

Stosunki z Egiptem

Etiopski historyk Taddesse Tamrat omówił tradycję, według której Dawid I na początku swojego panowania prowadził kampanię militarną przeciwko Egiptowi, docierając aż do Asuanu. W odpowiedzi emir Egiptu zmusił patriarchę Aleksandrii, Mateusza I, do wysłania Dawidowi delegacji i zmuszenia go do powrotu do Etiopii. Taddesse napisał:

Cesarz miał najwyraźniej dużo przyjaźniejsze relacje z następcą sułtana As-Saliha al-Mansura Hadżdżiego, ponieważ według średniowiecznego historyka Al-Makriziego, Dawid wysłał dwadzieścia dwa wielbłądy jako dar dla sułtana Az-Zahira Barkuka, pierwszego sułtana z dynastii Burdżytów, rządzącego w latach 1382-1389^[2].

Stosunki z sułtanatem Adalu i Felaszami

W odpowiedzi na ataki ze strony sąsiednich państw muzułmańskich ze wschodniej strony, Dawid odpowiedział licznymi kontratakami. Według Al-Makriziego, cesarz w 1403 roku zaprowadził sułtana Adalu, Sad ad-Dina II do Saylac, gdzie zabił Sad ad-Dina i złupił miasto. Jakkolwiek inne współczesne źródło datuje śmierć Sad ad-Dina na rok 1415 i przypisuje je autorstwu cesarza Izaaka. Z kolei w stosunku do Felaszów, czyli etiopskich żydów Dawid I wykazywał również zdecydowaną politykę i tłumił ich bunty^[3].

Poselstwo wysłane do Europy

Dawid wysłał poselstwo do Etiopii, które dotarło do Wenecji dwudziestego trzeciego czerwca 1402, żądając przysłania do Etiopii rzemieślników. W 1927 włoski orientalista Carlo Conti Rossini zebrał ocalałe dokumenty dotyczące poselstwa. Dokumenty te wykazują, iż pięciu rzemieślników odeszło z etiopskimi posłami we wrześniu, ale nie wiadomo na ich podstawie, czy udało im się dotrzeć do Etiopii. Badaczka Marilyn E. Heldman znalazła dowody świadczące o posrebrzanym kielichu wyprodukowanym w Wenecji i obecnym w Etiopii. Prawdopodobnie właśnie ten kielich w XVI wieku zauważył portugalski misjonarz Francisco Álvares, przebywający przez wiele lat na dworze cesarza Lybne Dyngyla. Innym dowodem na przybycie posłów z powrotem jest spisana trasa wiodąca z Wenecji przez Rodos, Cypr, Jerozolimę, Kair i Aksum na dwór "Księdza Jana" w Szeua. Brytyjski archeolog Osbert Guy Stanhope Crawford datuje sporządzenie tej trasy na czasy rządów cesarza Dawida. Crawford ponadto uważa ten dokument za pierwszą jednoznaczną relację etiopskiej geografii, która przetrwała i z pewnością odnosi się do podróży z Europy i którą można zidentyfikować dość dokładnie^[4].

Polityka wewnętrzna

Działalność w dziedzinie kultury

Dawid I fundował liczne kościoły na terenie Etiopii i zachęcał do misji chrystianizacyjnych w prowincji Godżam. Przetrwały trzy spośród fundacji postawionych niegdyś w Uelkajt, Seraje, Adijabo, Szyrie, Addi Arkaj, północnym Semien, Garalta, Manbarta i Karnesem, który leży na północ od dzisiejszej Asmary^[5]. Za czasów Dawida były również wytwarzane ilustrowane rękopisy, z czego dwa z nich przetrwały do dziesiejszych czasów. Jednym z nich jest tłumaczenie cudów Marii, matki Jezusa, opisane w języku arabskim i wykonywane na osobiste polecenie cesarza Dawida. Jest to najstarszy zachowany ilustrowany rękopis zlecony na życzenie etiopskiego cesarza. Drugi rękopis, oceniany jako "jedna z najpiękniejszych ilustrowanych książek z okresu" jest kopią Ewangelii, która jest obecnie zachowana w klasztorze św Gabriela na wyspie Kebran w południowej części jeziora Tana.

Spory wewnątrz Kościoła etiopskiego

Cesarz Dawid I od początku wspierał mnichów reguły eustachiańskiej, która wykształciła się w XIV wieku za sprawą mnicha Eustachego i miała swą siedzibę w Debre Bizen. Mnisi eustachiańscy otrzymywali dziedziczne nadania ziemskie od cesarza Dawida i między innymi dzięki temu stali się najbardziej wpływowym zakonem na północy Etiopii. W Kościele Etiopskim dochodziło jednak do wewnętrznych konfliktów. Mimo cesarskiego poparcia, uczeń Eustachego i założyciel klasztoru w Debre Bizen, abba (czyli ojciec) Filip, został oskarżony o głoszenie herezji i uwięziony przez ważnego dostojnika kościelnego, akabie seata Serke Byrhana^[6]. Prawdopodobnie decyzja ta była podyktowana obawami wyższego duchowieństwo o zbyt duże wpływy zakonu eustachiańskiego. Po śmierci akabie seata, abba Filip wyszedł z więzienia na jeziorze Hajk. Po uwolnieniu Filipa, cesarz Dawid nie przeszkadzał mnichom reguły Eustachego w zakładaniu nowych klasztorów i umacnianiu swojej pozycji. Nie jest pewne jakie znaczenie miały sympatie Dawida w stosunku do zakonu eustachiańskiego wobec jego abdykacji w 1411 roku. Najprawdopodobniej miało to znaczenie, ponieważ cesarz został nakłoniony do zrzeczenia się tronu przez jeden z zakonów, choć nie wiadomo który. Według legendy Dawid miał spytać o swoją przyszłość pustelników i mnichów "z wysp i grot", którzy poradzili mu przekazać tron swojemu synowi, Teodorowi. Przepowiednię potwierdzili mnisi z jeziora Hajk. Posunięcie to miało zapewne na celu pozbycie się nieprzychylnego cesarza i zastąpienie go bardziej wygodnym następcą. Dawid nie chcąc narażać się duchowieństwu ustąpił na rzecz swojego syna w 1411, a zmarł w wyniku wypadku w 1413 roku. Jeden z jego koni kopnął go w glowę. Został pochowany na wyspie daga na jeziorze Tana.

Zobacz też

• Sertse Dyngyl
• Zara Jaykob Konstantyn
• Amde Ijesus
• Etiopistyka

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Bartnicki, Joanna Mantel-Niećko: Historia Etiopii, Wrocław: Ossolineum, 1971, s. 57-58.
• Taddesse Tamrat, Church and State in Ethiopia (Oxford: Clarendon Press, 1972).
• E. A. Wallis Budge, A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia, 1928 (Oosterhout, the Netherlands: Anthropological Publications, 1970).
• G.W.B. Huntingford, The Historical Geography of Ethiopia (London: The British Academy, 1989).
• J. Spencer Trimingham, Islam in Ethiopia (London: Geoffrey Cumberlege for the University Press, 1952).
• Jacques Mercier, "Ethiopian Art History" in Ethiopian Art: The Walters Museum (London: Third Millennium, 2001).
• Heldman, "A Chalice from Venice for Emperor Dāwit of Ethiopia", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 53 (1990).
• O. G. S. Crawford, "Some Medieval Theories about the Nile", Geographical Journal, 114 (1949).