Dawit Garedża
 Dawit Garedża w 2007 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Data budowy | od VI w. |
Położenie na mapie Gruzji  | |
Położenie na mapie Azerbejdżanu  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
| 41,447544°N 45,376357°E/41,447544 45,376357 | |
Dawit Garedża (gruz. დავითგარეჯა; azer. Keşiş dağ) – kompleks monastyrów (Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego) położonych w Kachetii we wschodniej Gruzji, na półpustynnych stokach góry Garedża. Część kompleksu znajduje się w rejonie Ağstafa, na terenie Azerbejdżanu, dlatego też Dawit Garedża jest tematem sporu między władzami gruzińskimi i azerskimi.
Historia
Kompleks kościelny został założony w VI w. przez jednego z trzynastu syryjskich mnichów, którzy przybyli w tamten region. Jeden z mnichów Dawid osiedlił się w naturalnej jaskini w Górze Garedża, w późniejszym czasie wybudował pierwszy monastyr – Lawra. Uczniowie Dawida: Dodo i Lukiane założyli następne dwa monastyry: Rka i Natlismcemeli.
Do rozwoju kompleksu przyczynił się Ilarion Kartweli (wpływowa osoba publiczna z IX w. Gruzji). Wtedy wielu znaczących mnichów przeprowadziło się do Dawit Garedża. Jednym z nich był syn króla Gruzji Dawida IV Budowniczego (1089-1125) – Dymitr I, autor słynnej pieśni religijnej Szen Char Wenachi, która przetrwała do dziś w niezmienionej formie i uważana jest za jedno z dzieł gruzińskiej sztuki śpiewanej.
W XI w. kompleks został najechany przez Turków Seldżuckich, zahamowało to rozwój klasztoru na pewien czas.
Na wieki XI-XIII przypada największy rozwój gospodarczy i kulturalny. Dawit Garedża osiągnęło wtedy swoją największą świetność. Zostały zbudowane nowe klasztory Udabno, Bertubani i Cziczchituri, stare zostały powiększone i zmodernizowane: wybudowano nowe cele, refektarz oraz kaplicę. W skale wykuto kanały i zbiorniki służące do gromadzenia wody. „Łzy Dawida” – jedyne źródło, dzięki któremu pierwsi pustelnicy gasili pragnienie, stało się relikwią. W klasztorze Udabno założona została szkoła malarska. Osobliwość fresków Dawit Garedża objawia się nowymi interpretacjami tematyki religijnej, w zerwaniu ze schematami szkoły bizantyjskiej. Wysoki poziom artystyczny fresków uczynił z nich ważny składnik światowego dziedzictwa. Freski wykonane były w wielu klasztorach kompleksu i przedstawiają: Dawida Budowniczego w Natlismcemeli, królową Tamarę i jej syna króla Giorgiego Laszę w Bertubani, a także portrety Dymitriego I oraz obrazy przedstawiające budowniczych klasztoru w Udabno. W XII w. gdy ojcem przełożony monastyru został Onopre Garedżeli, stał się on ważnym centrum kulturowym i edukacyjnym wschodniej Gruzji.
W XIII w. monastyr cierpiał z powodu ataków Mongołów. Kompleks został zrabowany, zniszczony a manuskrypty spalone. Odbudowa Dawit Garedża odbywała się powoli z powodu rozbicia kraju i władzy okupanta. Na przełomie XIV i XV w. wojska Timura najechały kraj siejąc zniszczenie. Inwazja ta miała ogromny wpływ na życie w Garedżi.
W 1615 wojska perskie pod dowództwem Abbasa I Wielkiego wybiły zakonników oraz podpaliły unikalne manuskrypty i dzieła sztuki.
Pod koniec XVII w. król Teimuraz oraz król Arczil próbowali ożywić mnisze życie w Garedża. Udało się to osiągnąć jedynie dzięki pomocy Onopre Maczutadze, wyznaczonego na ojca przełożonego kompleksu w 1690. Jednak częste ataki najeźdźców oraz powstanie nowych religii i świeckich szkół w XIX w. w wielu gruzińskich miastach, znacznie utrudniło rozwój kompleksu Dawit Garedża. Od 1811 do 1917 monastyr był niezamieszkany oraz pozostał pusty od 1921 do 1991. W sierpniu 2007 w monasterze przebywało 9 mnichów.
Co roku na terenie kompleksu organizowany jest festiwal ludowy „Garedżoba” gromadzący sporą publiczność.
W 2007 roku kompleks został wpisany na gruzińską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Gruzja zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO[1].
Spór o Dawit Garedża
Ponieważ kompleks monastyrów częściowo znajduje się na terenie Azerbejdżanu, to stał się on tematem sporu granicznego, toczącego się między dwoma państwami od 1991. [2] Gruzińscy mnisi uważają spór za „radziecką intrygę, mającą na celu skłócenie chrześcijańskich Gruzinów i muzułmańskich Azerów”[3]. Giorgi Mandżgaladze, minister spraw zagranicznych Gruzji, stwierdził, że Gruzja byłaby skłonna do wymienienia innego terytorium na resztę Dawit Garedża z powodu jego historycznego i kulturowego znaczenia dla Gruzinów[3]. Baku jest przeciwne tej zamianie, gdyż tereny Dawit Garedża są ważne pod względem militarnym dla Azerbejdżanu.
W ostatnich komentarzach azerscy urzędnicy potwierdzili, że Azerbejdżan „jest otwarty na rozmowy z Gruzją w sprawie zwrotu kompleksu”[3]. Jednakże propozycja rządu Azerbejdżanu, zgodnie z którą kompleks miał być podzielony na strefy turystyczne, wywołała oburzenie wśród Gruzinów[2].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ UNESCO: David Gareji Monasteries and Hermitage (ang.). [dostęp 2020-07-06].
- ↑ a b Ancient monastery starts modern-day feud in Caucasus (ang.). Middle East Times. [dostęp 2007-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 września 2007)].
- ↑ a b c Diana Petriashvili i Rovshan Ismayilov: Georgia, Azerbaijan Debate Control of Ancient Monastery's Territory (ang.). Eurasia.Net. [dostęp 2006-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 lutego 2008)].
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia z Monasteru. top.turystyka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Azerbaijan
Autor: Wojciech Bijok, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kompleks pl:Dawid Garedża w wschodniej Gruzji
Symbol klasztoru do legendy mapy
Medieval fresco in David Gareja monastery, Georgia.
© Vyacheslav Argenberg / http://www.vascoplanet.com/, CC BY 4.0
David Gareja, a 6th century rock-cut Georgian Orthodox monastery complex located in Eastern Georgia on the slopes of Mount Gareja. David Gareja, Kakheti, Georgia.
Autor: Paata Vardanashvili from Tbilisi, Georgia, Licencja: CC BY 2.0
David Gareja monastery complex in the Kakheti region of Eastern Georgia.