Dawka skuteczna (promieniowanie)

Dawka skuteczna, dawka efektywna ${\displaystyle E_{H}}$ – suma wszystkich równoważników dawki zarówno od narażenia zewnętrznego, jak i wewnętrznego, we wszystkich narządach i tkankach z uwzględnieniem współczynników wagowych poszczególnych narządów i tkanek. Dawka skuteczna określa stopień narażenia całego ciała na promieniowanie nawet przy napromieniowaniu tylko niektórych partii ciała. Określa się ją wzorem:

${\displaystyle E_{H}=\sum _{T}\ w_{T}H_{T}=\sum _{T}\ w_{T}\sum _{R}\ w_{R}D_{T,R}}$

gdzie:

${\displaystyle H_{T}}$ – równoważnik dawki pochłoniętej dla tkanki T

${\displaystyle w_{T}}$ – współczynnik wagowy tkanki T

${\displaystyle w_{R}}$ – współczynnik wagowy promieniowania R

${\displaystyle D_{T,R}}$ – średnia dawka pochłonięta promieniowania R przez tkankę T.

Jednostką dawki skutecznej w układzie SI jest siwert (Sv).

Dawka graniczna (graniczna wartość dawki skutecznej) dla ogółu ludności (wyłączając osoby zawodowo narażone na działanie promieniowania jonizującego) wynosi 1 mSv/rok ponad promieniowanie tła. Jeśli wartość tła naturalnego nie jest ustalona, przyjmuje się pewną wartość odniesienia. W Polsce wynosi ona 2,4 mSv/rok.

Dawka graniczna dla osób zawodowo narażonych na działanie promieniowania jonizującego i zakwalifikowanych do kategorii A wynosi 20 mSv/rok, przy czym dawka skuteczna może zostać przekroczona i wynieść w ciągu roku maksymalnie 50 mSv pod warunkiem, że w ciągu kolejnych pięciu lat dawka skuteczna wyniesie łącznie nie więcej niż 100 mSv. Dawka graniczna dla osób zawodowo narażonych na działanie promieniowania jonizującego i zakwalifikowanych do kategorii B wynosi 6 mSv/rok.

Bibliografia

• ICRP Publication 60: 1990 Recommendations of the International Commission on Radiological Protection, Elsevier 1991
• Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz.U. z 2005 r. nr 20, poz. 168 z 3 lutego 2005)