Stopnie żeglarskie w Polsce pojawiły się wraz z uzyskaniem niepodległości po pierwszej wojnie światowej, jednakże początkowo miały charakter klubowy. W 1932 roku organizacje harcerskie wprowadziły „harcerskie stopnie żeglarskie morskie i rzeczne”, zatwierdzone przez ówczesne Ministerstwo Przemysłu i Handlu. Polski Związek Żeglarski po powstaniu w 1924 roku zajmował się głównie działalnością sportową i z czasem jako system powszechny przejęty został używany przez harcerzy[1]. Zgodnie z rozkazem Naczelnika Harcerzy L.7 z 10 marca 1939 roku [W.U. Nr 3/39] stopnie żeglarskie wyglądały wówczas w następujący sposób:
- Stopnie harcerskie:
- Stopnie sportowe PZŻ:
- żeglarz morski
- sternik jachtowy żeglugi śródlądowej
- sternik jachtowy żeglugi morskiej
- kapitan jachtowy żeglugi morskiej
Nie jest do końca jasne czy żeglarz jachtowy był wewnętrznym stopniem harcerskim, jednakże najprawdopodobniej wszystkie te stopnie obowiązywały także w pierwszych latach po wojnie, do czasu nowych regulacji.
Zestawienie chronologiczne
lata powojenne
W pierwszych latach po wojnie na podstawie § 108a rozp. porz. Dyr. G U. M. z 19.III.46 r. o bezpieczeństwie niektórych statków morskich, wyjętych spod działania ogólnych przepisów o bezpieczeństwie statków (Gd. Dz. Woj. nr. 1 poz. 3) uzup. rozp. porz. Dyr. G. U. M. z 6.3.50 r. (Gd. Dz. Woj. nr. 6 poz. 34) obowiązywał w Polsce regulamin sport. stopni żegl. Polsk. Zw. Żegl., zatwierdzony przez Gł. Urząd Kultury Fizycznej w dniu 16.VII.1949 r.[2]. Obejmował on, co najmniej, następujące stopnie:
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| jachtowy żeglarz morski | | |
| jachtowy sternik morski | | pełnienie na jachtach funkcji oficerskich |
| jachtowy kapitan przybrzeżny[3] | | |
| jachtowy kapitan morski | | |
1951 – 1956 (ok. 5 lat)
15 stycznia 1951 GKKF zatwierdził regulamin sportowych stopni żeglarskich[4]. Przepisy weszły w życie 29 stycznia 1951[5].
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
1 | żeglarz | | - pełnienie funkcji wykwalifikowanej załogi na jachtach śródlądowych bez ograniczeń
- prowadzenie jachtów do 9 m² przystosowanych dla początkujących w żegludze dziennej do 3° B, na akwenie określonym przez władze sekcji żeglarskiej.
|
2 | sternik III klasy | | - pełnienie na jachcie funkcji wykwalifikowanej załogi w żegludze po morskich wodach osłoniętych;
- samodzielne prowadzenie do 15 m² żagla w rejonie ustalonym przez SŻ WKKF danego województwa, a także poza tym akwenem pod kontrolą sternika II klasy;
- udział w regatach jako prowadzący jacht w granicach swoich uprawnień.
|
3 | sternik II klasy | | - samodzielne prowadzenie wszystkich jachtów po wodach śródlądowych bez ograniczeń;
- startowanie we wszystkich w regatach śródlądowych;
- prawo do ubiegania się o stopień instruktora i szkolenia w zakresie posiadanego stopnia.
|
4 | sternik I klasy | | - prowadzenie jachtu do 60 m² żagla po morskich wodach osłoniętych;
- pełnienie funkcji oficerskich w rejsach pełnomorskich na jachtach do 150 m² żagla;
- prawo do ubiegania się o stopień instruktora i szkolenia w zakresie posiadanego stopnia..
|
5 | kapitan II klasy | | - prowadzenie jachtu do 150 m² żagla w rejsach po Morzu Bałtyckim – z wyłączeniem Sundu, Bełtów oraz Zatoki Botnickiej;
- pełnienie funkcji oficerskich bez ograniczeń
- szkolenie w zakresie posiadanego stopnia.
|
6 | kapitan I klasy | | - prowadzenie jachtów po wodach morskich bez ograniczeń;
- szkolenie w zakresie swego stopnia.
|
1957 – 1969 (ok. 13 lat)
W związku z powołaniem PZŻ w roku 1956 (na fali odwilży) ustalono nowy regulamin stopni.
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| 1 | żeglarz | | - pełnienie funkcji kwalifikowanej załogi na jachtach bez ograniczeń.
|
| 2 | sternik jachtowy | | - prowadzenie każdego jachtu po wodach śródlądowych.
|
| 3 | jachtowy sternik morski | | - prowadzenie jachtów do 80 m² żagla po morskich wodach wewnętrznych[6];
- pełnienie funkcji oficera w rejsach morskich.
|
| 3a | jachtowy sternik morski z rozszerzonymi uprawnieniami
(wprowadzony ok. roku 1962/1963) | | - prowadzenie jachtów w rejsach krajowych,
- pełnienie funkcji oficera w rejsach morskich.
|
| 4 | kapitan jachtowy | | - prowadzenie jachtów morskich bez ograniczeń.
- prowadzenie rejsów zagranicznych – po przeprowadzeniu 2 rejsów krajowych
- w rejsach poza Bałtyk obowiązkowo: dwóch kapitanów
- w rejsach ponad 11 osób – 3 kapitanów
|
1970 – 1981 (11,1 roku)
Patent jachtowego sternika morskiego z 1970 r. – awers
Patent jachtowego sternika morskiego z 1970 r. – rewers
1 stycznia 1970 – 27 stycznia 1981.
Zarządzenie przewodniczącego GKKFiT z 25 sierpnia 1969: Sportowe stopnie żeglarskie i motorowodne (M.P.69.42.338[7]; zmiany M.P.74.31.189[8])
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| bez stopnia | – | - do 19 września 1974 – brak uprawnień
- od 20 września 1974 – jachty do 7 m² ożaglowania
|
1 | żeglarz jachtowy | | - pełnienie funkcji „członka załogi” na jachtach żaglowych;
- prowadzenie, po śródlądziu, w porze dziennej, jachtów żaglowych do 15 m², pod nadzorem instruktora.
|
2 | sternik jachtowy | - żeglarz jachtowy i ukończenie 16 lat, lub ukończenie 18 lat;
- 300 km stażu w rejsach po śródlądowych drogach wodnych.
| - prowadzenie, po śródlądziu, jachtów żaglowych bez ograniczeń;
- prowadzenie, po morskich wodach wewnętrznych, niezatapialnych jachtów żaglowych do 20 m² w porze dziennej.
|
2a | sternik jachtowy
(pełne uprawnienia) | - sternik jachtowy
- 500 Mm stażu w rejsach na jachtach balastowych po wodach morskich
- bez egzaminu
| - pełnienie funkcji „członka wykwalifikowanej załogi” na jachtach żaglowych w rejsach morskich;
- prowadzenie, po śródlądziu, jachtów żaglowych bez ograniczeń;
- pełnienie funkcji oficerskich (bez I oficera), w rejsach po Morzu Bałtyckim (do 10°E i 61°N), na jachtach żaglowych do 100 m²;
- prowadzenie po morskich wodach wewnętrznych jachtów żaglowych do 30 m².
|
3 | jachtowy sternik morski | - przepłynięcie 1000 Mm w rejsach pełnomorskich po uzyskaniu sternika jachtowego.
| - prowadzenie każdego jachtu żaglowego po wodach śródlądowych,
- pełnienie, bez ograniczeń, funkcji oficerskich,
- prowadzenie, po morskich wodach wewnętrznych jachtów żaglowych, do 80 m² żagla.
|
4 | jachtowy kapitan żeglugi bałtyckiej | - ukończenie 20 lat;
- posiadanie jachtowego sternika morskiego
- 1500 Mm w 2 rejsach pełnomorskich z zawinięciem do 5 portów morskich jako oficer;
- 200 Mm balastowym jachtem żaglowym po morskich wodach wewnętrznych jako prowadzący lub bycie instruktorem w morskim ośrodku żeglarskim przez jeden turnus;
- egzamin.
| - Prowadzenie jachtów żaglowych do 100 m² żagla i motorowych poniżej 17 m długości po Morzu Bałtyckim (do 10°E i 61°N), bez prawa przekraczania granic obcych wód terytorialnych.
- uprawnienia mogły być indywidualnie rozszerzane (przez PZŻ w porozumieniu z UM) na inne wyraźnie określone wody morskie.
|
5 | jachtowy kapitan żeglugi wielkiej | - ukończenie 21 lat;
- bycie jachtowym kapitanem żeglugi bałtyckiej;
- 2000 Mm w 3 rejsach pełnomorskich z zawinięciem do 5 portów morskich jako prowadzący;
- 1 rejs poza 10°E z wejściem do portu na wodach pływowych, jako oficer.
| - Prowadzenie jachtu żaglowego oraz motorowego, o długości do 21 m po wszystkich akwenach.
|
5a | jachtowy kapitan żeglugi wielkiej
(pełne uprawnienia) | - jachtowy kapitan żeglugi wielkiej
- staż 2000 mil morskich jako oficer na jachtach powyżej 21 metrów długości
- bez egzaminu
| - Prowadzenie każdego jachtu (żaglowego czy motorowego) po wszystkich akwenach.
|
1981 – 1985 (4,7 roku)
Patent żeglarza jachtowego z roku 1984 – awers
28 stycznia 1981 – 20 października 1985
Zarządzenie Przewodniczącego GKKFiS z 8 stycznia 1981 r. w sprawie stopni żeglarskich i motorowodnych. (M.P.81.2.7)[9]
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| brak stopnia | – | - do 7 m²; lub do 3,68 kW (5 KM)
|
A | żeglarz lodowy | - ukończenie 10 lat;
- ukończenie szkolenia.
| - prowadzenie ślizgów lodowych o powierzchni żagla do 8 m².
- do ukończenia 16 lat pod nadzorem instruktora
|
B | sternik lodowy | - ukończone 16 lat.
- odbycie szkolenia.
- posiadanie patentu żeglarza lodowego (dla młodszych niż 18 lat)
| - prowadzenie ślizgów lodowych bez ograniczeń.
|
1 | żeglarz jachtowy | - ukończenie 10 lat;
- ukończenie szkolenia.
| - pełnienia funkcji „wykwalifikowanego członka załogi” na jachtach żaglowych;
- prowadzenie jachtów żaglowych o powierzchni ożaglowania do 15 m², w porze dziennej i pod nadzorem po wodach śródlądowych i akwenach treningowych.
|
1a | żeglarz jachtowy
(pełne uprawnienia) | - posiadanie stopnia żeglarza jachtowego;
- ukończenie 16 lat.
- bez egzaminu.
| - pełnienia funkcji „wykwalifikowanego członka załogi” na jachtach żaglowych;
- prowadzenia jachtów żaglowych o powierzchni ożaglowania do 20 m² powierzchni pomiarowej, po wodach śródlądowych i akwenach treningowych.
|
2 | sternik jachtowy | - ukończenie 16 lat.
- patent żeglarza jachtowego dla młodszych niż 18 lat.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń
- prowadzenie w porze dziennej jachtów żaglowych niezatapialnych o powierzchni ożaglowania do 40 m² w żegludze po morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym,
|
2a | sternik jachtowy
(pełne uprawnienia) | - posiadanie stopnia sternika jachtowego
- staże 200 godzin pływania w rejsach pełnomorskich.
- bez egzaminu.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń
- prowadzenie jachtów żaglowych o powierzchni ożaglowania do 40 m² po morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym,
- pełnienia funkcji oficerskich, z wyjątkiem funkcji I oficera, na jachtach żaglowych o powierzchni ożaglowania do 150 m², w rejsach, do których prowadzenia uprawniony jest jachtowy kapitan żeglugi bałtyckiej,
- pełnienie funkcji oficerskich na jachtach żaglowych o powierzchni ożaglowania do 80 m², w rejsach po morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym.
|
3 | jachtowy sternik morski | - ukończenie 18 lat,
- posiadanie stopnia sternika jachtowego z pełnymi uprawnieniami
- zaliczenie co najmniej 400 godzin pływania w rejsach pełnomorskich, w tym 100 godzin pełnienia funkcji oficerskich.
| - prowadzenie jachtów żaglowych i motorowo-żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń,
- prowadzenia jachtów żaglowych o powierzchni ożaglowania do 80 m² motorowo-żaglowych o długości całkowitej pokładu do 12 m i mocy silników do 110,3 kW (odpowiednio 150 KM) po morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym,
- pełnienia funkcji oficerskich na jachtach żaglowych i motorowo-żaglowych bez ograniczeń,
- pełnienie, po ukończeniu 21 lat, funkcji oficerskich bez ograniczeń na jachtach motorowych,
- zastrzeżenie: funkcję I oficera może pełnić dopiero po odbyciu w charakterze oficera jednego rejsu o czasie pływania co najmniej 200 godzin i po uzyskaniu stopnia jachtowego sternika morskiego,
- obsługa użytkowa silników o mocy do 110,3 kW (150 KM).
|
4 | jachtowy kapitan żeglugi bałtyckiej | - ukończenie 21 lat,
- posiadanie stopnia jachtowego sternika morskiego,
- pełnienie funkcji oficerskich co najmniej w dwóch rejsach pełnomorskich o łącznym czasie pływania nie mniejszym niż 500 godzin,
- samodzielne prowadzenie jachtu balastowego w rejsie po wodach wewnętrznych o łącznym czasie pływania nie mniejszym niż 100 godzin albo samodzielne prowadzenie przez kandydata jachtów balastowych w czasie pełnienia funkcji instruktora w morskim ośrodku żeglarskim wyznaczonym przez Polski Związek Żeglarski,
- wejście do trzech portów polskich morza otwartego w czasie rejsów, w których kandydat pełnił funkcje oficerskie.
| - prowadzenia jachtów żaglowych i motorowo-żaglowych – o powierzchni ożaglowania do 150 m² i długości całkowitej poniżej 17 m na akwenach:
- Morza Bałtyckiego ograniczonego od zachodu południkiem 10°E,
- innych mórz zamkniętych, na których skok pływu nie przekracza 0,5 m,
- pomiędzy portami jednego państwa, jeżeli jacht – rozpoczyna żeglugę, żegluje i kończy żeglugę na obszarze morza terytorialnego tego państwa, a żegluga uprawiana w sposób ciągły nie przekracza 500 mil morskich,
- pełnienie funkcji oficerskich na jachtach żaglowych i motorowych bez ograniczeń,
- prowadzenia jachtów żaglowych i motorowo-żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń,
- obsługi użytkowej silników o mocy do 110,3 kW (odpowiednio 150 KM).
|
5 | jachtowy kapitan żeglugi wielkiej | - posiadanie stopnia jachtowego kapitana żeglugi bałtyckiej,
- samodzielne prowadzenie co najmniej trzech rejsów pełnomorskich o łącznym czasie pływania nie mniejszym niż 800 godzin,
- pełnienie funkcji oficerskiej w rejsie po wodach pływowych z zawinięciem do portu pływowego, po uzyskaniu stopnia jachtowego sternika morskiego,
- wejście do trzech portów polskich morza otwartego w czasie rejsów, w których kandydat pełnił funkcję prowadzącego.
| - prowadzenie jachtu żaglowego i motorowo-żaglowego o długości całkowitej pokładu do 21 m po wodach morskich i śródlądowych;
- obsługa użytkowa silników o mocy do 110,3 kW (odpowiednio 150 KM)
|
5a | jachtowy kapitan żeglugi wielkiej
(pełne uprawnienia) | - posiadanie stopnia jachtowego kapitana żeglugi wielkiej;
- staż oficerski 500 godzin pływania na jachtach żaglowych i motorowo-żaglowych o długości całkowitej pokładu ponad 21 m;
- zgoda urzędu morskiego.
| - prowadzenie każdego jachtu żaglowego i motorowo-żaglowego.
- obsługa użytkowa silników o mocy do 110,3 kW (odpowiednio 150 KM)
|
1985 – 1996 (10,7 lat)
Patent sternika jachtowego z roku 1986 – awers
Patent st.j. z 1986 –
pełne uprawnienia – 1988
21 października 1985 – 6 lipca 1996
Zarządzenie Przewodniczącego GKKFiS z 31 lipca 1985 r. w sprawie stopni żeglarskich i motorowodnych. (M.P.85.29.201)[10]
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| brak stopnia | – | - jachty do 7 m² powierzchni ożaglowania lub do 3,68 kW (5 KM) mocy silnika
|
A | żeglarz lodowy | - ukończenie 10 lat;
- ukończenie szkolenia.
| - prowadzenie ślizgów lodowych o powierzchni żagla do 8 m².
- do ukończenia 16 lat pod nadzorem instruktora
|
B | sternik lodowy | - ukończenie 16 lat.
- patent żeglarza lodowego dla młodszych niż 18 lat
| - prowadzenie ślizgów lodowych bez ograniczeń.
|
1 | żeglarz jachtowy | - ukończenie 10 lat;
- ukończenie szkolenia.
| - pełnienia funkcji wykwalifikowanego członka załogi na jachtach żaglowych;
- prowadzenie jachtów żaglowych o powierzchni ożaglowania do 15 m², w porze dziennej i pod nadzorem po wodach śródlądowych i akwenach treningowych.
|
1a | żeglarz jachtowy
(pełne uprawnienia) | - posiadanie stopnia żeglarza jachtowego;
- ukończenie 16 lat.
- bez egzaminu
| - pełnienia funkcji wykwalifikowanego członka załogi na jachtach żaglowych;
- prowadzenia jachtów żaglowych o powierzchni ożaglowania do 20 m² powierzchni pomiarowej, po wodach śródlądowych i akwenach treningowych.
|
2 | sternik jachtowy | - ukończenie 16 lat.
- patent żeglarza jachtowego dla młodszych niż 18 lat.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń
- prowadzenie w porze dziennej jachtów żaglowych niezatapialnych o powierzchni ożaglowania do 40 m² w żegludze po morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym,
|
2a | sternik jachtowy
(pełne uprawnienia) | - posiadanie stopnia sternika jachtowego
- staż 200 godzin pływania w rejsach pełnomorskich.
- bez egzaminu.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń
- prowadzenie jachtów żaglowych o powierzchni ożaglowania do 40 m² po morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym,
- pełnienia funkcji oficerskich, z wyjątkiem funkcji I oficera, na jachtach żaglowych o powierzchni ożaglowania do 150 m², w rejsach, do których prowadzenia uprawniony jest jachtowy kapitan żeglugi bałtyckiej,
- pełnienie funkcji oficerskich na jachtach żaglowych o powierzchni ożaglowania do 80 m², w rejsach po morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym.
|
3 | jachtowy sternik morski | - ukończenie 18 lat,
- posiadanie stopnia sternika jachtowego z pełnymi uprawnieniami
- zaliczenie co najmniej 400 godzin pływania w rejsach pełnomorskich, w tym 100 godzin pełnienia funkcji oficerskich.
| - prowadzenie jachtów żaglowych i motorowo-żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń,
- prowadzenia jachtów żaglowych o powierzchni ożaglowania do 80 m² i motorowo-żaglowych o długości całkowitej pokładu do 12 m i mocy silników do 110,3 kW (odpowiednio 150 KM) po morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym,
- pełnienia funkcji oficerskich na jachtach żaglowych i motorowo-żaglowych bez ograniczeń,
- pełnienie, po ukończeniu 21 lat, funkcji oficerskich bez ograniczeń na jachtach motorowych.
- zastrzeżenie: funkcję I oficera może pełnić dopiero po odbyciu w charakterze oficera jednego rejsu o czasie pływania co najmniej 200 godzin i po uzyskaniu stopnia jachtowego sternika morskiego,
- obsługa użytkowa silników o mocy do 110,3 kW (150 KM).
|
4 | jachtowy kapitan żeglugi bałtyckiej | - ukończenie 21 lat,
- posiadanie stopnia jachtowego sternika morskiego,
- pełnienie funkcji oficerskich co najmniej w dwóch rejsach pełnomorskich o łącznym czasie pływania nie mniejszym niż 500 godzin,
- samodzielne prowadzenie jachtu balastowego w rejsie po wodach wewnętrznych o łącznym czasie pływania nie mniejszym niż 100 godzin albo samodzielne prowadzenie przez kandydata jachtów balastowych w czasie pełnienia funkcji instruktora w morskim ośrodku żeglarskim wyznaczonym przez Polski Związek Żeglarski,
- wejście do trzech portów polskich morza otwartego w czasie rejsów, w których kandydat pełnił funkcje oficerskie;
| - prowadzenie jachtów żaglowych i motorowo-żaglowych – o powierzchni ożaglowania do 150 m² i długości całkowitej poniżej 17 m na akwenach:
- Morza Bałtyckiego ograniczonego od zachodu południkiem 10°E,
- innych mórz zamkniętych, na których skok pływu nie przekracza 0,5 m,
- pomiędzy portami jednego państwa, jeżeli jacht – rozpoczyna żeglugę, żegluje i kończy żeglugę na obszarze morza terytorialnego tego państwa, a żegluga uprawiana w sposób ciągły nie przekracza 500 mil morskich,
- pełnienie funkcji oficerskich na jachtach żaglowych i motorowych bez ograniczeń,
- prowadzenia jachtów żaglowych i motorowo-żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń,
- obsługa użytkowej silników o mocy do 110,3 kW (odpowiednio 150 KM).
|
5 | jachtowy kapitan żeglugi wielkiej | - posiadanie stopnia jachtowego kapitana żeglugi bałtyckiej,
- samodzielne prowadzenie co najmniej trzech rejsów pełnomorskich o łącznym czasie pływania nie mniejszym niż 800 godzin,
- pełnienie funkcji oficerskiej w rejsie po wodach pływowych z zawinięciem do portu pływowego, po uzyskaniu stopnia jachtowego sternika morskiego,
- wejście do trzech portów polskich morza otwartego w czasie rejsów, w których kandydat pełnił funkcję prowadzącego.
| - prowadzenie jachtu żaglowego i motorowo-żaglowego o długości całkowitej pokładu do 21 m po wodach morskich i śródlądowych;
- obsługa użytkowa silników o mocy do 110,3 kW (odpowiednio 150 KM)
|
5a | jachtowy kapitan żeglugi wielkiej
(pełne uprawnienia) | - posiadanie stopnia jachtowego kapitana żeglugi wielkiej;
- staż oficerski 500 godzin pływania na jachtach żaglowych i motorowo-żaglowych o długości całkowitej pokładu ponad 21 m;
- zgoda urzędu morskiego.
| - prowadzenie każdego jachtu żaglowego i motorowo-żaglowego.
- obsługa użytkowa silników o mocy do 110,3 kW (odpowiednio 150 KM)
|
1996 – 1997 (brak przepisów – ponad 14 miesięcy)
7 lipca 1996 – 23 września 1997
Przez ponad 14 miesięcy nie było podstaw prawnych istnienia stopni żeglarskich.
1997 – 2005 (8,2 roku)
patent jachtowego sternika morskiego z 2005 r.
24 września 1997 – 30 listopada 2005
Stopnie te zostały wprowadzone Rozporządzeniem Rady Ministrów z 12 września 1997 r. w sprawie uprawiania żeglarstwa[11].
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
A | żeglarz lodowy | - ukończenie 12 roku życia,
- odbycie kursu szkoleniowego.
| - prowadzenie ślizgów lodowych, o powierzchni pomiarowej żagla do 6 m², pod nadzorem.
|
B | sternik lodowy. | - ukończenie 16 roku życia.
- posiadanie patentu żeglarza jachtowego dla młodszych niż 18 lat.
- odbycie kursu szkoleniowego.
| - prowadzenie ślizgów lodowych bez ograniczeń.
|
| brak stopnia | | - prowadzenie jachtów żaglowych do 10 m² po wodach śródlądowych bez ograniczeń
- prowadzenie jachtów żaglowych do 10 m² po wodach morskich do 2 Mm od brzegu, w porze dziennej.
- jachty motorowe do 5 kW (6,80 KM) po wodach śródlądowych bez ograniczeń i po wodach morskich do 2 Mm od brzegu, w porze dziennej
|
1 | żeglarz jachtowy | - ukończenie 12 roku życia,
- odbycie kursu szkoleniowego.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych pod nadzorem;
- prowadzenia jachtów żaglowych niezatapialnych, w regatach i na treningu pod nadzorem, po wodach morskich.
|
1a | żeglarz jachtowy
pełne uprawnienia | - żeglarz jachtowy;
- ukończenie 16 lat.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych,
- prowadzenia jachtów żaglowych niezatapialnych, w regatach i na treningu pod nadzorem, po wodach morskich.
|
2 | sternik jachtowy | - ukończenie 16 roku życia
- posiadanie patentu żeglarza jachtowego dla młodszych niż 18 lat;
- odbycie kursu szkoleniowego;
- odbycie co najmniej 2 rejsów po wodach morskich w czasie co najmniej 200 godzin.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych o powierzchni pomiarowej żagli do 40 m² po morskich wodach wewnętrznych i w żegludze po wodach morskich do 20 Mm od brzegu.
|
3 | jachtowy sternik morski | - ukończenie 18 roku życia,
- posiadanie patentu sternika jachtowego,
- udział minimum w 3 rejsach morskich w czasie co najmniej 600 godzin żeglugi, po uzyskaniu patentu sternika jachtowego.
- przynajmniej jeden z tych rejsów musi odbywać się po wodach pływowych o skoku pływu powyżej 1,5 m.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych o powierzchni pomiarowej żagli do 80 m² po wodach morskich.
|
4 | kapitan jachtowy | - posiadanie patentu jachtowego sternika morskiego,
- udział minimum w 2 rejsach morskich w czasie co najmniej 1000 godzin żeglugi, po uzyskaniu patentu jachtowego sternika morskiego, w tym:
- co najmniej 400 godzin samodzielnego prowadzenia jachtu.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych i morskich bez ograniczeń.
|
2005 – 2006 (brak przepisów – prawie 7 miesięcy)
1 grudnia 2005 – 23 czerwca 2006
Przez prawie 7 miesięcy nie było podstaw prawnych istnienia stopni żeglarskich.
2006 – 2007 (1,5 roku)
awers patentu żeglarza jachtowego z roku 2006
24 czerwca 2006 – 31 grudnia 2007
Wraz z nową ustawą o kulturze fizycznej[12] i wynikającym z niej wydanym 9 czerwca 2006 r. rozporządzeniem ministra w sprawie uprawiania żeglarstwa[13] zostały wprowadzone zmiany w systemie patentów i uprawnień żeglarskich. Z głównych zmian należy wymienić:
- sposób określania wielkości jachtu zmieniono z kryterium powierzchni ożaglowania na kryterium długości kadłuba,
- zlikwidowano stopnie związane z żeglarstwem lodowym,
- wprowadzono zakres bezpatencia,
- egzaminy i kursy są wymagane tylko dla stopni żeglarza oraz sternika jachtowego, natomiast wszystkie wyższe stopnie uzyskuje się poprzez odbycie stażu
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| brak stopnia | | - prowadzenie jachtów żaglowych o długości kadłuba do 5 m
- prowadzenie jachtów motorowych o mocy do 5 kW (6,80 KM)
|
1 | żeglarz jachtowy | - ukończenie 12 roku życia,
- ukończenie szkolenia,
- zdanie egzaminu na stopień żeglarza jachtowego.
| Pod nadzorem (prowadzonym w określonych przez rozporządzenie Ministra Sportu[14] warunkach) osoby pełnoletniej, posiadającej stopień żeglarza jachtowego lub wyższy (do ukończenia 16 roku życia):- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 8,5 m po wodach morskich w strefie 2 Mm od brzegu w porze dziennej.
|
1a | żeglarz jachtowy
pełne uprawnienia | - żeglarz jachtowy;
- ukończenie 16 lat.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 8,5 m po wodach morskich w strefie 2 Mm od brzegu w porze dziennej.
|
2 | sternik jachtowy | - ukończenie 18 roku życia,
- ukończenie szkolenia,
- odbycie co najmniej 2 rejsów po wodach morskich o łącznym czasie co najmniej 200 godzin,
- zdanie egzaminu na stopień sternika jachtowego.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 12 m po:
- wodach Morza Bałtyckiego i innych mórz zamkniętych
- innych wodach morskich w strefie do 20 mil morskich od brzegu.
|
3 | jachtowy sternik morski | - ukończenie 18 roku życia i posiadanie stopnia sternika jachtowego,
- odbycie co najmniej trzech rejsów pełnomorskich w czasie co najmniej 600 godzin żeglugi po uzyskaniu stopnia sternika jachtowego, w tym:
- 200 godzin żeglugi na statkach o długości od 12 do 18 m,
- jeden rejs powyżej 100 godzin żeglugi po wodach pływowych z zawinięciem co najmniej do dwóch portów, o średnim skoku pływu powyżej 1,5 m.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 18 m po wodach morskich.
|
4 | kapitan jachtowy | - posiadanie stopnia jachtowego sternika morskiego,
- odbycie co najmniej sześciu rejsów pełnomorskich w czasie co najmniej 1200 godzin żeglugi, po uzyskaniu stopnia sternika jachtowego, w tym:
- 400 godzin samodzielnego prowadzenia statku o długości całkowitej od 10 do 18 m po uzyskaniu stopnia jachtowego sternika morskiego,
- jeden rejs powyżej 100 godzin żeglugi na statku o długości całkowitej powyżej 20 m.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych i morskich bez ograniczeń.
|
2008 – 2010 (2,8 roku)
1 stycznia 2008 – 15 października 2010
Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o sporcie kwalifikowanym oraz niektórych innych ustaw[15] wraz z wydanym 9 czerwca 2006 r. rozporządzeniem Ministra Sportu w sprawie uprawiania żeglarstwa[16] nie wprowadza istotnych zmian w stopniach żeglarskich. Rozszerzono natomiast zakres bezpatencia, co umożliwiło prowadzenie o połowę większych jachtów bez konieczności posiadania żadnych dokumentów, między innymi bardzo popularnych na śródlądziu jachtów klasy Omega.
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| brak stopnia | | - prowadzenie jachtów żaglowych o długości kadłuba do 7,5 m
- prowadzenie jachtów żaglowych o mocy silnika do 10 kW (13,60 KM)
|
| INNE DOKUMENTY | | - uprawnienia do uprawiania żeglarstwa uzyskane w innym państwie, pozwalają uprawiać żeglarstwo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie posiadanych uprawnień potwierdzonych stosownym dokumentem.
|
1 | żeglarz jachtowy | - ukończenie 12 roku życia,
- ukończenie szkolenia,
- zdanie egzaminu na stopień żeglarza jachtowego.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 8,5 m po wodach morskich w strefie 2 Mm od brzegu w porze dziennej pod nadzorem osoby pełnoletniej,
- osoba nadzorująca musi posiadać stopień żeglarza jachtowego lub wyższy,
- nadzór prowadzony jest w określonych przez rozporządzenie Ministra Sportu[14] warunkach.
|
1a | żeglarz jachtowy
pełne uprawnienia | - żeglarz jachtowy;
- ukończenie 16 lat.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 8,5 m po wodach morskich w strefie 2 Mm od brzegu w porze dziennej.
|
2 | sternik jachtowy | - ukończenie 18 roku życia,
- ukończenie szkolenia,
- odbycie co najmniej 2 rejsów po wodach morskich o łącznym czasie co najmniej 200 godzin,
- zdanie egzaminu na stopień sternika jachtowego.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 12 m po:
- wodach Morza Bałtyckiego i innych mórz zamkniętych
- innych wodach morskich w strefie do 20 mil morskich od brzegu.
|
3 | jachtowy sternik morski | - ukończenie 18 roku życia i posiadanie stopnia sternika jachtowego,
- odbycie co najmniej trzech rejsów pełnomorskich w czasie co najmniej 600 godzin żeglugi po uzyskaniu stopnia sternika jachtowego, w tym:
- 200 godzin żeglugi na statkach o długości od 12 do 18 m,
- jeden rejs powyżej 100 godzin żeglugi po wodach pływowych z zawinięciem co najmniej do dwóch portów, o średnim skoku pływu powyżej 1,5 m.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 18 m po wodach morskich.
|
4 | kapitan jachtowy | - posiadanie stopnia jachtowego sternika morskiego,
- odbycie co najmniej sześciu rejsów pełnomorskich w czasie co najmniej 1200 godzin żeglugi, po uzyskaniu stopnia sternika jachtowego, w tym:
- 400 godzin samodzielnego prowadzenia statku o długości całkowitej od 10 do 18 m po uzyskaniu stopnia jachtowego sternika morskiego
- jeden rejs powyżej 100 godzin żeglugi na statku o długości całkowitej powyżej 20 m.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych i morskich bez ograniczeń.
|
2010 – 2012 (2 lata)
16 października 2010 – 15 października 2012
Wraz z uchwaloną 25 czerwca 2010 r. nową ustawą o sporcie[17] ważność straciły dotychczasowe przepisy regulujące tę dziedzinę. Ustawa stanowiła, iż zachowują ważność dotychczasowe patenty, pozostawiła zakres bezpatencia w niezmienionym kształcie, a także wprowadziła nowelizację ustawy z dnia z 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej[18], na podstawie której w drodze rozporządzenia ministra miał być określony system patentów i uprawnień żeglarskich. Ministerstwo Sportu i Turystyki nie wydało odpowiedniego rozporządzenia[19], w związku z tym obowiązywało dotychczasowe rozporządzenie dotyczące stopni żeglarskich, jednak tylko do 15 października 2012 (tego dnia minął dwuletni termin)[17].
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| brak stopnia | - w przypadku jachtów przeznaczonych do najmu, wymagane jest odbycie szkolenia z zakresu bezpieczeństwa na wodzie.
| - prowadzenie jachtów żaglowych o długości kadłuba do 7,5 m
- prowadzenie jachtów motorowych o mocy silnika do 10 kW (13,60 KM)
- uprawianie turystyki wodnej na jachtach motorowych o mocy silnika do 75 kW (101,97 KM) i o długości kadłuba do 13 m, których prędkość maksymalna ograniczona jest konstrukcyjnie do 15 km/h
|
| INNE DOKUMENTY | | - uprawnienia do uprawiania żeglarstwa uzyskane w innym państwie, pozwalają uprawiać żeglarstwo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie posiadanych uprawnień potwierdzonych stosownym dokumentem.
|
1 | żeglarz jachtowy | - ukończenie 12 roku życia,
- ukończenie szkolenia,
- zdanie egzaminu na stopień żeglarza jachtowego.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
|
1a | żeglarz jachtowy
pełne uprawnienia | - żeglarz jachtowy;
- ukończenie 16 lat.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 8,5 m po wodach morskich w strefie 2 Mm od brzegu w porze dziennej pod nadzorem osoby pełnoletniej,
- osoba nadzorująca musi posiadać stopień żeglarza jachtowego lub wyższy,
- nadzór prowadzony jest w określonych przez rozporządzenie Ministra Sportu[14] warunkach.
|
2 | sternik jachtowy | - ukończenie 18 roku życia,
- ukończenie szkolenia,
- odbycie co najmniej 2 rejsów po wodach morskich o łącznym czasie co najmniej 200 godzin,
- zdanie egzaminu na stopień sternika jachtowego.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 12 m po:
- wodach Morza Bałtyckiego i innych mórz zamkniętych
- innych wodach morskich w strefie do 20 mil morskich od brzegu.
|
3 | jachtowy sternik morski | - ukończenie 18 roku życia i posiadanie stopnia sternika jachtowego,
- odbycie co najmniej trzech rejsów pełnomorskich w czasie co najmniej 600 godzin żeglugi po uzyskaniu stopnia sternika jachtowego, w tym:
- 200 godzin żeglugi na statkach o długości od 12 do 18 m,
- jeden rejs powyżej 100 godzin żeglugi po wodach pływowych z zawinięciem co najmniej do dwóch portów, o średnim skoku pływu powyżej 1,5 m.
| - prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych bez lub z pomocniczym napędem mechanicznym o długości całkowitej do 18 m po wodach morskich.
|
4 | kapitan jachtowy | - posiadanie stopnia jachtowego sternika morskiego,
- odbycie co najmniej sześciu rejsów pełnomorskich w czasie co najmniej 1200 godzin żeglugi, po uzyskaniu stopnia sternika jachtowego, w tym:
- 400 godzin samodzielnego prowadzenia statku o długości całkowitej od 10 do 18 m po uzyskaniu stopnia jachtowego sternika morskiego
- jeden rejs powyżej 100 godzin żeglugi na statku o długości całkowitej powyżej 20 m.
| - prowadzenie jachtów żaglowych po wodach śródlądowych i morskich bez ograniczeń.
|
2012 – 2013 (brak przepisów - ponad 6 miesięcy)
16 października 2012 – 30 kwietnia 2013
16 października minął dwuletni okres na wydanie nowego rozporządzenia w związku z czym stare straciło ważność. Nowe rozporządzenie zostało ogłoszone 16 kwietnia 2013 i weszło w życie 1 maja 2013.
2013 – obecnie (9,4 roku)
od 1 maja 2013
Od 1 maja 2013 obowiązuje bieżący system patentów:
| lp. | nazwa stopnia | wymagania | uprawnienia |
|---|
| brak | | - prowadzenie jachtów żaglowych o długości kadłuba do 7,5 m
- prowadzenie jachtów motorowych o mocy silnika do 10 kW (13,60 KM)
- uprawianie turystyki wodnej na jachtach motorowych o mocy silnika do 75 kW (101,97 KM) i o długości kadłuba do 13 m, których prędkość maksymalna ograniczona jest konstrukcyjnie do 15 km/h
|
| INNE DOKUMENTY | | - uprawnienia do uprawiania żeglarstwa uzyskane w innym państwie, pozwalają uprawiać żeglarstwo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie posiadanych uprawnień potwierdzonych stosownym dokumentem.
|
1 | żeglarz jachtowy | - ukończenie 14 roku życia,
- zdanie egzaminu z wymaganej wiedzy i umiejętności.
| - prowadzenie jachtów żaglowych (które mogą być wyposażone w pomocniczy napęd mechaniczny) po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych (które mogą być wyposażone w pomocniczy napęd mechaniczny) o długości kadłuba do 12 m po morskich wodach wewnętrznych oraz pozostałych wodach morskich w strefie do 2 Mm od brzegu, w porze dziennej.
(uprawnienia do uzyskania 14 roku życia (zmiana przepisów) realizowane muszą być pod nadzorem) |
2 | jachtowy sternik morski | - ukończenie 18 roku życia,
- odbycie co najmniej dwóch rejsów po wodach morskich w łącznym czasie co najmniej 200 godzin żeglugi,
- zdanie egzaminu z wymaganej wiedzy i umiejętności.
| - prowadzenie jachtów żaglowych (które mogą być wyposażone w pomocniczy napęd mechaniczny) po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów żaglowych (które mogą być wyposażone w pomocniczy napęd mechaniczny) o długości kadłuba do 18 m po wodach morskich,
- motorowodnego sternika morskiego:
- prowadzenie jachtów motorowych po wodach śródlądowych,
- prowadzenie jachtów motorowych o długości kadłuba do 18 m po wodach morskich.
|
3 | kapitan jachtowy | - posiadanie patentu jachtowego sternika morskiego,
- po uzyskaniu patentu jachtowego sternika morskiego odbycie co najmniej sześciu rejsów po wodach morskich w łącznym czasie co najmniej 1200 godzin żeglugi, w tym:
- co najmniej 400 godzin samodzielnego prowadzenia jachtu o długości kadłuba powyżej 7,5 m
- co najmniej jeden rejs powyżej 100 godzin żeglugi na jachcie o długości kadłuba powyżej 20 m
- jeden rejs powyżej 100 godzin żeglugi po wodach pływowych z zawinięciem do co najmniej dwóch portów pływowych.
| - prowadzenie jachtów żaglowych (które mogą być wyposażone w pomocniczy napęd mechaniczny) po wodach śródlądowych i morskich bez ograniczeń.
- kapitana motorowodnego:
- prowadzenie jachtów motorowych po wodach śródlądowych i morskich bez ograniczeń.
|
Podstawa prawna
Zobacz też
Przypisy
- ↑ phm. Wiktor Wróblewski: Zmiany w systemie stopni żeglarskich. 2005-12-20. [dostęp 2021-02-08].
- ↑ Izba morska przy sądzie okręgowym w Gdyni: Orzeczenie Izby Morskiej sygn. akt I.M. 39/50; IMG 40/50 z 11 października 1950 r. (pol.). www.wypadkijachtow.pl, 2021-01-23. [dostęp 2021-01-24].
- ↑ Orzeczenie IM 52/53 Komsomolec i El Hakim, 1953, zatonięcie 2 jachtów, Basen Żeglarski Gdynia – Wypadki jachtów [dostęp 2021-03-20] (pol.).
- ↑ B. Kowalski, T. Szpakowski: Żeglarskie vademecum, Liga Przyjaciół Żołnierza, Warszawa, 1957. s. 192.
- ↑ Historia. Reforma stopni żeglarskich z 1951 roku. – CTW [dostęp 2021-03-20] (pol.).
- ↑ Czajka, 1960, utonięcie członka załogi, Zalew Wiślany – Wypadki jachtów [dostęp 2021-04-11] (pol.).
- ↑ Zarządzenie Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki z dnia 25 sierpnia 1969 r. w sprawie sportowych stopni żeglarskich i motorowodnych., isap.sejm.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Zarządzenie Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki z dnia 27 sierpnia 1974 r. zmieniające zarządzenie w sprawie sportowych stopni żeglarskich i motorowodnych., isap.sejm.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Zarządzenie Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu z dnia 8 stycznia 1981 r. w sprawie stopni żeglarskich i motorowodnych., isap.sejm.gov.pl [dostęp 2022-09-06] .
- ↑ Zarządzenie Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu z dnia 31 lipca 1985 r. w sprawie stopni żeglarskich i motorowodnych., isap.sejm.gov.pl [dostęp 2022-09-06] .
- ↑ Dz.U. z 1997 r. nr 112, poz. 729.
- ↑ Dz.U. z 2005 r. nr 85, poz. 726.
- ↑ Dz.U. z 2006 r. nr 105, poz. 712 zmienione przez rozporządzenie Dz.U. z 2006 r. nr 151, poz. 1088.
- ↑ a b c § 20. rozporządzenia Ministra Sportu z 9 czerwca 2006 r. w sprawie uprawiania żeglarstwa (Dz.U. z 2006 r. nr 105, poz. 712) zmienione przez rozporządzenie zmieniające Dz.U. z 2006 r. nr 151, poz. 1088.
- ↑ Dz.U. z 2007 r. nr 171, poz. 1208.
- ↑ Dz.U. z 2006 r. nr 105, poz. 712 zmienione przez rozporządzenie zmieniające Dz.U. z 2006 r. nr 151, poz. 1088.
- ↑ a b Dz.U. z 2010 r. nr 127, poz. 857.
- ↑ Dz.U. z 2017 r. poz. 2188.
- ↑ w przewidzianym dwuletnim terminie. Prace nad założeniami do projektu rozporządzenia w sprawie uprawiania turystyki wodnej. bip.msit.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-02)]..
Bibliografia
Patenty żeglarskie w Polsce
| patenty żeglarskie | |
|---|
| dawne patenty żeglarskie | - jachtowy kapitan żeglugi wielkiej
- jachtowy kapitan żeglugi bałtyckiej
- jachtowy sternik morski
- kapitan I klasy
- kapitan II klasy
- kapitan jachtowy
- sternik I klasy
- sternik II klasy
- sternik III klasy
- sternik jachtowy p.u.
- sternik jachtowy
- żeglarz
- żeglarz jachtowy
| | lodowe | - żeglarz lodowy
- sternik lodowy
|
|---|
|
|---|
| patenty motorowodne | | | mechaniczny | |
|---|
| holowanie | - licencja do holowania narciarza wodnego lub innych obiektów pływających
- licencja do holowania statków powietrznych
|
|---|
|
|---|
| dawne patenty motorowodne | - starszy sternik motorowodny
- morski sternik motorowodny
- motorowodny kapitan żeglugi bałtyckiej
- motorowodny kapitan żeglugi wielkiej
| | mechaniczny | |
|---|
| holowanie | - licencja na holowanie narciarza wodnego i statków powietrznych
|
|---|
|
|---|
