De Bornholmske Jernbaner

Bornholmskie Koleje Żelazne (duń. De Bornholmske Jernbaner, skr. DBJ) – spółka kolejowa działająca w latach 1934-1968, eksploatująca koleje wąskotorowe (1000 mm) na Bornholmie.

Mapa linii kolejowych
Muzeum Kolei Żelaznej w Nexø

Inicjatywa budowy kolei żelaznej na Bornholmie pojawiła się po raz pierwszy w 1875 r. Od początku budziła kontrowersje, czy jest sens ekonomiczny budowy sieci kolejowej na tej niewielkiej wyspie (588 km kw.). Mimo sprzeciwu wielu mieszkańców, w 1890 r. z inicjatywy lekarza P. V. E. Hansena i inżyniera J. Fagerlunda rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na ten cel, która zakończyła się sukcesem. 13 grudnia 1900 r. Bornholmskie Kolejowe Towarzystwo Akcyjne (Det bornholmske Jernbaneselskab A/S) otworzyło pierwszą 37 km linię pomiędzy Rønne, Åkirkeby i Nexø – największymi miasteczkami Bornholmu. Budynki stacyjne w stylu funkcjonalizmu zaprojektował bornholmski architekt Mathias Bidstrup. Mimo że linia kolejowa była bardzo kręta i nierówna, kolej już w pierwszym roku eksploatacji przyniosła zysk, przewożąc ok. 150 000 osób oraz ok. 35.000 ton towarów. W początkowym okresie używano lokomotyw parowych, w 1930 r. wprowadzono lokomotywy spalinowe, a w 1949 r. autobusy szynowe. Maksymalna prędkość wynosiła: pociągów osobowych – 45 km/godz., towarowych – 30 km/godz. Ze względu na wzrastające zapotrzebowanie na usługi transportowe, mimo dużych trudności technicznych (zwłaszcza w północnej części wyspy), rozbudowa sieci dróg kolejowych oraz ich bocznic trwała do 1916 r. Budynki stacyjne na kolejnych liniach projektowali architekci: Kay Fisker, Aage Rafn i Ove Funch–Espersen. W 1934 r. linie kolejowe Bornholmu połączono organizacyjne w jedną spółkę De Bornholmske Jernbaner, która zajmowała się także transportem drogowym oraz komunikacją morską pomiędzy portami i przystaniami wyspy. W szczytowym okresie rozwoju łączna długość sieci kolejowej na Bornholmie wynosiła ponad 90 km i składała się z następujących odcinków:

Makieta stacji DBJ w Rønne (Muzeum Bornholmu w Rønne)
  • Rønne-Nexø (RNJ), funkcjonowała od 13 grudnia 1900 do 28 września 1968, długość: 36,87 km (linia ta miała później zbudowaną bocznicę pomiędzy Åkirkeby a Almindingen).
  • Rønne-Allinge-Sandvig (RAJ), funkcjonowała od 6 maja 1913 do 15 września 1953, długość: 31,2 km
  • Almindingen-Gudhjem (AGJ) funkcjonowała od 27 czerwca 1916 do 18 sierpnia 1952, długość: 18,2 km

Po II wojnie światowej, ze względu na konkurencję ruchu kołowego, eksploatacja kolei na Bornholmie zaczęła przynosić straty i ostatecznie w 28 września 1968 r. zaprzestano ją wykorzystywać. Były to ostatnie koleje wąskotorowe w Danii.

Droga rowerowa na nasypie kolejowym w pobliżu Almindingen

Tory kolejowe zdemontowano, natomiast infrastrukturę sieci kolejowej (nasypy, mosty, przekopy) częściowo przebudowano i włączono w sieć dróg rowerowych, z których obecnie słynie ta wyspa.

Bornholmskie Koleje Żelazne były przedsięwzięciem, które w ciągu 68 lat swojej działalności istotnie przyczyniło się do rozwoju gospodarczego i społecznego wyspy oraz do rozwoju turystyki (istniał m.in. zwyczaj, że turystów na stacjach witał personel hoteli i pensjonatów). Spuścizną kolei bornholmskich są piękne trasy rowerowe (ok. ¼ długości z 300 kilometrowej sieci unikalnych ścieżek rowerowych na wyspie poprowadzono po trasach dawnych torów) oraz niektóre budynki kolejowe włączone m.in. do europejskiego projektu spuścizny architektonicznej.


Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie