Deep Impact
| ||
 Wizja artystyczna sondy po oddzieleniu impaktora | ||
| Inne nazwy | EPOXI | |
| Zaangażowani | NASA | |
| Indeks COSPAR | 2005-001A | |
| Rakieta nośna | Delta II | |
| Miejsce startu | Cape Canaveral Air Force Station, Stany Zjednoczone | |
| Cel misji | Tempel 1 | |
| Cel misji | 103P/Hartley | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | ||
| Czas trwania | ||
| Początek misji | 12 stycznia 2005 (18:47:08[1] UTC) | |
| Koniec misji | 20 września 2013 | |
| Wymiary | ||
| Wymiary | 3,2 m × 1,7 m × 2,3 m[1] | |
| Masa całkowita | sonda: 650 kg, impaktor: 370[1] kg | |
Deep Impact (późniejsza nazwa: EPOXI) – sonda kosmiczna wystrzelona przez NASA 12 stycznia 2005 roku z kosmodromu na przylądku Canaveral, której celem było zbadanie składu jądra komety Tempel 1, a później także obserwacja jądra komety 103P/Hartley. Nigdy wcześniej tego typu misje nie były prowadzone. Poprzednie misje kosmiczne do komet, takie jak Giotto i Stardust, były misjami, które przekazały jedynie zdjęcia i zbadały powierzchnię jądra komety na odległość. Misja Deep Impact jako pierwsza dokładnie przeanalizowała materiał z powierzchni komety i dlatego otrzymała duży rozgłos w mediach. Lot sondy odbywał się z prędkością 28,6 km/s i był przewidziany na 174 dni[2].
9P/Tempel
Przed przelotem sonda wykonała manewry w celu uniknięcia zderzenia z jądrem. Komunikacja między Ziemią a próbnikiem i impaktorem działała zgodnie z oczekiwaniami. Sonda wykonała trzy korekty w dwóch ostatnich godzinach przed przelotem. 4 lipca 2005 o godzinie nastąpiło uderzenie specjalnego elementu (tzw. impaktora) w kometę Tempel 1, co utworzyło krater o średnicy 120 m i głębokości 25 m. Sonda wykonała zdjęcia odsłoniętego jądra komety, dostarczając wielu nowych informacji. Uderzenie impaktora, poruszającego się z prędkością 37 000 km/h, było porównywalne z wybuchem 4,5 ton dynamitu. Należy jednak zaznaczyć, że to impaktor poprzedzał kometę w ruchu orbitalnym wokół Słońca, będąc od niej wolniejszym o 10,2 km/s. Dlatego, rozpatrując ruch względem Układu Słonecznego, to kometa uderzyła w impaktor, taranując go jak przeszkodę na swoim torze. Większość danych zgromadzonych było przechowywane na pokładzie sondy i w kilka następnych dni przekazane zostały na Ziemię. Sonda wykonała około 4500 zdjęć.
Dalsze plany
Ponieważ po wykonaniu przewidzianych badań komety Tempel 1 okazało się, że sonda w dalszym ciągu może pracować, NASA zdecydowała o przedłużeniu misji i skierowaniu sondy w kierunku komety 85P/Boethin. Sonda miała dokonać przelotu w grudniu 2008 roku. Jednak kiedy do listopada 2007 roku komety nie udało się ponownie zaobserwować, a zatem wyznaczyć z dostateczną precyzją jej orbity, podjęto decyzję o zmianie celu misji[3]. Nowym celem stała się kometa 103P/Hartley (Hartley 2).
Obserwacje planet pozasłonecznych
W trakcie lotu do komety 103P/Hartley sonda została wykorzystana do obserwacji tranzytujących planet pozasłonecznych, z możliwością wykrywania ciał o wielkości zbliżonej do Ziemi wokół pięciu wytypowanych wcześniej gwiazd, posiadających odkryte już planety przypominające wielkością gazowe olbrzymy należące do Układu Słonecznego.
W związku z rozszerzeniem programu badań misję przemianowano na EPOXI (Extrasolar Planet Observation and Deep Impact Extended Investigation - Obserwacje planet pozasłonecznych i rozszerzone badania Deep Impact)[4]
103P/Hartley
Aby osiągnąć drugi główny cel misji, sonda Deep Impact przeleciała obok Ziemi w dniu 31 grudnia 2007 roku, aby zmienić trajektorię. 4 listopada 2010 o 14:01 UTC sonda przeleciała w pobliżu jądra komety Hartley 2. Kilka minut później nastąpiła planowa przerwa w łączności z sondą, spowodowana ustawieniem jej anten względem radioteleskopów na Ziemi. Sonda wykonała kilka tysięcy zdjęć komety, a wśród nich takie przedstawiające pojedyncze wyrzuty materii tworzącej komę. Sonda badała też zmiany jasności, temperatury i skład jądra.
Zakończenie misji
Po przelocie obok komety 103P/Hartley na pokładzie sondy nie zostało już wiele paliwa. Sprzęt naukowy był jednak wciąż w dobrym stanie i pod koniec 2011 roku zadecydowano o skierowaniu sondy w stronę ostatniego celu – planetoidy z grupy potencjalnie niebezpiecznych asteroid o oznaczeniu (163249) 2002 GT. Zakładano, że jeżeli paliwa wystarczy na naprowadzenie sondy na odpowiednią trajektorię, minie ona planetoidę w 2020 roku. O ile pozwoliłby na to stan sondy i budżet NASA, mogłaby wtedy przeprowadzić obserwacje[5].
Plany te przekreśliła jednak utrata łączności z sondą. 8 sierpnia 2013 statek po raz ostatni odpowiedział na sygnały z Ziemi. Naukowcy z NASA próbowali przywrócić łączność przez ponad miesiąc[6]; oficjalnie zakończenie misji ogłoszono 20 września[7]. Przypuszczalną przyczyną utraty łączności był błąd w oprogramowaniu komputerów pokładowych uniemożliwiający poprawne odczytywanie daty po 11 sierpnia 2013, co w konsekwencji doprowadziło do utraty kontroli nad położeniem sondy i utraty zasilania[8].
Przypisy
- ↑ a b c Deep Impact/EPOXI (ang.). W: NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2013-09-06].
- ↑ William E. Lamie: Case study: NASA's „Deep Impact” employs embedded systems to score bullseye 80 million miles away (ang.). mil-embedded.com, 13 stycznia 2006. [dostęp 2007-06-06].
- ↑ The Deep Impact extended mission is going to take a little longer The Planetary Society Weblog
- ↑ NASA EPOXI Flyby Reveals New Insights Into Comet Features (ang.). NASA, Jet Propulsion Laboratory, 2010-11-04. [dostęp 2010-11-05].
- ↑ Stephen Clark: Deep Impact sets path for asteroid encounter in 2020. spaceflightnow.com, 2011-12-17. [dostęp 2012-08-25].
- ↑ NASA loses contact with veteran comet probe (ang.). SEN, 2013-09-05. [dostęp 2013-09-06].
- ↑ Deep Impact mission ends, leaves bright comet tale (ang.). Phys.org, 2013-09-20. [dostęp 2013-09-21].
- ↑ Dan Vergano: NASA Declares End to Deep Impact Comet Mission (ang.). National Geographic, 2013-09-20. [dostęp 2018-08-05].
Linki zewnętrzne
- Na żywo: sonda Deep Impact w pobliżu komety Hartley 2
- Wiadomości o badaniach komety Hartleya 2
- Strona projektu Deep Impact
- Strona projektu EPOXI
- Strona informacyjna projektu EPOXI
| ||||||||||||||||
Media użyte na tej stronie
Comet Tempel 1 67 seconds after it collided with Deep Impact, taken by the high-resolution camera on the flyby spacecraft. The image reveals ridges, scalloped edges and possibly impact craters formed long ago.
Computer rendering of the Deep Impact space probe after separation of the impactor.
Image of Comet Hartley 2. This image was captured by NASA's EPOXI mission between Nov. 3 and 4, 2010, during the spacecraft's flyby of comet Hartley 2. It was captured using the spacecraft's Medium-Resolution Instrument.