Deflacja (ekonomia)
Deflacja (z łac. deflo)[1] – długotrwały spadek przeciętnego poziomu cen w gospodarce przekładający się na wzrost siły nabywczej pieniądza[1].
W warunkach deflacji za tę samą ilość pieniędzy można kupować więcej towarów i usług. Przeciwieństwem deflacji jest inflacja.
Historia
Przed 1930 rokiem w większości państw rozwiniętych deflacja była tak samo częstym zjawiskiem jak inflacja[2]. Wraz ze spopularyzowaniem się teorii popytowych – głównie za sprawą Johna Maynarda Keynesa – zjawisko deflacji stało się rzadkie.
Współcześnie deflacja występuje bardzo rzadko, gdyż w polityce ekonomicznej większości państw dominuje presja na utrzymywanie stałej, niewielkiej inflacji, uważanej obecnie przez sporą część ekonomistów za korzystną dla gospodarki (zwolennicy interwencyjnej polityki podaży pieniądza). Występowanie deflacji (jak na przykład w latach 90. XX wieku w Japonii)[2] wiąże się zazwyczaj ze stagnacją gospodarczą przy jednoczesnym wysokim zadłużeniu wewnętrznym.
W sierpniu 2014 roku Główny Urząd Statystyczny i Narodowy Bank Polski zakomunikowały, że oznaki deflacji pojawiły się w Polsce[3] (po raz pierwszy od 1972 roku[4]).
W niektórych dziedzinach gospodarki obserwuje się częste spadki cen (np. telekomunikacja i informatyka, gdzie spadek cen urządzeń i usług nawet w skali jednego roku potrafi przekroczyć 50%), ale nie świadczy to bezpośrednio o deflacji – jest to efekt postępu technologicznego i wzrostu produkcji.
Przyczyny deflacji
- brak proporcjonalnej do wzrostu gospodarczego emisji pieniądza (kurcząca się podaż pieniądza)[5];
- recesja i silny spadek popytu[5];
- nadmierne wolne moce produkcyjne[5];
- nadmierne oprocentowanie lokat terminowych przez co tezauryzacja pieniądza staje się opłacalna;
- spłatę zobowiązań kredytowych przy braku emisji pieniądza i wstrzymaniu akcji kredytowej.
Skutki deflacji
- wzrost siły nabywczej pieniądza[2];
- konsumpcja i zamówienia przemysłu są odsuwane w czasie (w oczekiwaniu na niższe ceny), co może wywołać recesję[6];
- wzrost realnego zadłużenia (wzrost realnych stóp procentowych), co może prowadzić do upadłości przedsiębiorstw i banków[2].
Walka z deflacją
- emisja pieniędzy ożywiająca popyt – wyrównanie niedoboru pieniądza na rynku, który wywołał deflację;
- obniżenie stóp procentowych, dzięki czemu inwestycje w realną gospodarkę stają się bardziej opłacalne od tezauryzacji pieniędzy;
- ujemne oprocentowanie lokat terminowych jako opłata za „parkowanie” pieniądza (koncepcja niemieckiego ekonomisty Silvio Gesella);
- roboty publiczne zmniejszające bezrobocie, prowadzące do odbudowania popytu poprzez wypłacanie pensji robotnikom (koncepcja Johna Maynarda Keynesa);
- negatywny podatek dochodowy (NIT) – dofinansowanie najniżej zarabiających (koncepcja Miltona Friedmana).
Przypisy
- ↑ a b deflacja, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-02-20].
- ↑ a b c d Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 78. ISBN 978-1-57660-351-2.
- ↑ msz / PAP: NBP potwierdza: do Polski dotarła deflacja. tvn24 BiŚ, 2014-08-14. [dostęp 2014-08-18].
- ↑ JKW: Polska wpadła w deflację. Puls Biznesu, 2014-08-13. [dostęp 2014-08-18].
- ↑ a b c Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 79. ISBN 978-1-57660-351-2.
- ↑ Joseph Stiglitz: Teraz świat czeka Wielka Deflacja. forsal.pl/, 2009-11-03. [dostęp 2014-07-19].
Bibliografia
- Werner Onken: Gospodarka rynkowa bez kapitalizmu. userpage.fu-berlin.de. [dostęp 2014-07-19].