Degradacja (wojsko)

Degradacja Alfreda Dreyfusa, 13 stycznia 1895

Hermann Göring w więzieniu podczas samodegradacji, 22 maja 1945

Degradacja (łac. degradatio)^[1] – w wojsku odebranie dotychczasowego stopnia wojskowego i nadanie stopnia szeregowego. Nie należy mylić ze znacznie łagodniejszym środkiem karnym obniżenia stopnia wojskowego (w k.k. art. 325 – obecnie uchylony^[2]) .

Ceremonia degradacyjna znana w paru krajach jako cashiering polega w swym rytuale na złamaniu długiej białej broni przybocznej, zerwaniu guzików i epoletów, strąceniu czapki z głowy degradowanego (po uprzednim zerwaniu z niej emblematów), odznaczeń i innych następczych karach. Niekiedy (zwłaszcza w warunkach wojennych) publiczna ceremonia degradacji poprzedzała wykonanie wyroku śmierci.

W Polsce

Degradacja to środek karny stosowany wobec żołnierzy, wymieniony w art. 324 § 1 pkt 3 części wojskowej Kodeksu karnego.

Zgodnie z treścią art. 327 § 1 kk degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego. Paragraf 2 cytowanego artykułu stanowi, że sąd może orzec degradację w razie skazania za przestępstwo umyślne, jeżeli rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia pozwalają przyjąć, że sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego, a zwłaszcza w wypadku działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Artykuł 328 kk zawęża krąg podmiotowy. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu sąd może orzec degradację tylko wobec osoby, która w chwili popełnienia czynu zabronionego była żołnierzem, chociażby przestała nim być w chwili orzekania.

W razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa pozbawienia praw publicznych i degradacji lub wydalenia z zawodowej służby wojskowej sąd orzeka tylko pozbawienie praw publicznych (art. 332 § 1 kk). W razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa degradacji oraz wydalenia z zawodowej służby wojskowej sąd orzeka tylko degradację (art. 322 § 2 kk).

Żołnierze zdegradowani

• Isser Be’eri
• Adam Bromberg
• Stefan Dąb-Biernacki
• Alfred Dreyfus – w 1894 zdegradowany, w 1906 awansowany do stopnia majora
• Stanisław Dronicz
• Władysław Eminowicz (przywrócono mu rozkazem stopień podpułkownika)
• Henryk Grabowski
• Adam Kaczmarzyk
• Ryszard Kukliński – 1984 zdegradowany, w 1996 przywrócony do stopnia pułkownika
• Grigorij Kulik (zrehabilitowany pośmiertnie przywrócono mu stopień marszałka Związku Radzieckiego)
• Michał Rola-Żymierski (później awansowany do stopnia marszałka Polski)
• Lothar Sieber (pośmiertnie został awansowany do stopnia porucznika (Oberleutnant))
• Władysław Tryszczyło
• Czesław Wawrosz
• Stanisław Zarakowski

Przypisy