Deksketoprofen

Ten artykuł od 2020-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Deksketoprofen

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas (2S)-2-(3-benzoilofenylo)propanowy Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. dexketoprofenum
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C16H14O3
Masa molowa	254,28 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	22161-81-5
PubChem	667550
SMILES CC(C1=CC=CC(=C1)C(=O)C2=CC=CC=C2)C(=O)O
InChI InChI=1S/C16H14O3/c1-11(16(18)19)13-8-5-9-14(10-13)15(17)12-6-3-2-4-7-12/h2-11H,1H3,(H,18,19)/t11-/m0/s1 InChIKey DKYWVDODHFEZIM-NSHDSACASA-N
Właściwości Temperatura topnienia 75–78 °C[1] logP 3,095
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H315, H319, H335, H400 Zwroty P P261, P273, P301+P310, P305+P351+P338 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Szkodliwy (Xn) Zwroty R R36/37/38, R22, R50/53 Zwroty S S26, S60, S61 Numer RTECS CY1572790
Podobne związki
Podobne związki	benzofenon, ketoprofen
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	M01 AE 17 M02 AA 27
Farmakokinetyka Działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgoraczkowe Wiązanie z białkami osocza i tkanek 99% Wydalanie głównie z moczem

Deksketoprofen (łac. dexketoprofenum) – organiczny związek chemiczny zbudowany z reszty benzofenonu i kwasu propionowego. Należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Jest czystym enancjomerem o konfiguracji S(+), stanowiącym część budowy chemicznej racemicznego ketoprofenu, zachowującym typowe działanie macierzystego NLPZ, podczas gdy enancjomer R(–) jest pozbawiony takich właściwości.

Zastosowanie

Deksketoprofen zalicza się do grupy silnych leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych^[2]. Znajduje on szerokie zastosowanie w lecznictwie – od bólu ostrego po chirurgicznym usunięciu zęba i bólu pooperacyjnego po bóle przebijające w nowotworowych bólach kości czy też migrenie. Badania kliniczne przeprowadzone na kilku modelach bólu wykazały skuteczne działanie przeciwbólowe trometamolu deksketoprofenu. Ponadto badania kliniczne przeprowadzone w zakresie opanowaniu bólu pooperacyjnego wykazały, że Dexak 50 roztwór do wstrzykiwań lub koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji, podawany jednocześnie z opioidami pozwalał na istotne zmniejszenie dawki opioidów. W badaniach nad bólem pooperacyjnym, w których pacjenci otrzymywali morfinę za pomocą pompy infuzyjnej, kontrolowanej przez pacjenta, pacjenci leczeni deksketoprofenem wymagali istotnie mniejszej dawki morfiny (od 30% do 45% mniej), niż pacjenci w grupie placebo.

Mechanizm działania

Leki z grupy NLPZ mają wspólny mechanizm działania polegający na hamowaniu cyklooksygenaz (COX). W organizmie ludzkim występują one pod dwiema postaciami:

• COX-1 – postać konstytutywna, obecna stale w organizmie i ważna dla wielu procesów fizjologicznych. To z jej hamowaniem związane są głównie efekty uboczne leczenia NLPZ ze strony układu pokarmowego.
• COX-2 – postać indukowana, wyzwalana w toku procesu zapalnego. Jej hamowanie może zwiększać ryzyko wystąpienia powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego np. zawału serca.

Deksketoprofen to sól trometaminowa deksketoprofenu (DKP.TRIS – trometamol deksketoprofenu, ang. dexketoprofen trometamol). Połączenie z trometaminą przekłada się na łatwą rozpuszczalność w wodzie (ponad 100 razy lepiej niż czysty kwas) i przewodzie pokarmowym, gdzie lek całkowicie zostaje przyswojony. Główną drogą eliminacji deksketoprofenu jest sprzęganie z glukuronidami, a następnie wydalanie przez nerki. W badaniach klinicznych początek działania przeciwbólowego uzyskiwano po 30 minutach od podania leku i trwa ono do 4–6 h. Cząsteczka trometaminy jest szybko hydrolizowana w osoczu krwi. Pozwala to na odzyskanie przez deksketoprofen lipofilności, umożliwiając przechodzenie do ośrodkowego układu nerwowego.

Wskazania

• bóle zębów – np. po ekstrakcji zęba trzonowego
• ból miesiączkowy
• ból pooperacyjny
• bóle głowy
• migrena
• bóle mięśniowo-szkieletowe
• nowotworowe bóle kości
• ostry ból dolnego odcinka kręgosłupa
• rwa kulszowa
• kolka nerkowa

Przeciwwskazania

• nadwrażliwość na deksketoprofen
• nadwrażliwość na inne leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub którąkolwiek substancję pomocniczą produktu leczniczego
• wystąpienie napadu astmy, skurczu oskrzeli, ostrego nieżytu błony śluzowej nosa, pokrzywki czy obrzęku naczynioruchowego po podaniu substancji o podobnym mechanizmie działania (np. kwas acetylosalicylowy lub inne NLPZ)
• czynna choroba wrzodowa żołądka
• krwawienia z przewodu pokarmowego
• przewlekła niestrawność
• stwierdzona perforacja lub krwawienie z przewodu pokarmowego związane z wcześniejszym leczeniem NLPZ
• choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelit
• astma oskrzelowa
• ostra niewydolność serca
• umiarkowana lub ciężka niewydolność nerek (klirens kreatyniny <50 ml/min)
• ciężkie zaburzenia czynności wątroby
• skaza krwotoczna lub inne zaburzenia krzepnięcia
• trzeci trymestr ciąży i okres laktacji
• u pacjentów z ciężkim odwodnieniem (spowodowanym przez wymioty, biegunkę lub niedostateczną podaż płynów)
• jeśli w wywiadzie występowała fotoalergia lub reakcje fototoksyczne podczas leczenia z ketoprofenem lub fibratami.

Sposób podawania

Deksketoprofen może być podany doustnie, domięśniowo lub dożylnie.

• Postać farmaceutyczna doustnego leku w tabletkach – przeznaczona do objawowego leczenia bólu o nasileniu małym do umiarkowanego, np. bólu mięśniowo-kostnego, bolesnego miesiączkowania czy bólu zębów.
• Postać farmaceutyczna doustnego preparatu rozpuszczalnego – pozwala osiągnąć szybkie maksymalne stężenie leku w osoczu już po 15-20 min. Maksymalne stężenie (Cmax) jest odpowiednio 30% wyższe po podaniu granulatu w porównaniu do tabletek
• Postać farmaceutyczna roztworu do wstrzykiwań/koncentratu do sporządzania roztworu do infuzji – podawana dożylnie lub domięśniowo w celu objawowego leczenia ostrego bólu o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego, gdy doustne podanie leku nie jest odpowiednie, np. w przypadku bólu pooperacyjnego czy bólu okolicy lędźwiowo-krzyżowej.

Stosując lek doustnie w przypadku ostrego bólu i konieczności jego szybkiego uśmierzenia, zaleca się podawanie preparatu na 30 minut przed posiłkami. Lek cechuje krótki okres półtrwania – ok. 0,35 h w fazie dystrybucji (podanie doustne i domięśniowe/dożylne), a od 1 do 2,7 h (podanie domięśniowe/dożylne) lub 1,65 h (podanie doustne) w fazie eliminacji.

Dawkowanie

W leczeniu słabego i umiarkowanego bólu (DKP.TRIS w postaci doustnej):

• zalecana dawka początkowa – 12,5 mg co 4-6 h lub 25 mg co 8 h;
• całkowita dawka dobowa – nie powinna przekraczać 75 mg;
• dla osób starszych lub z niewydolnością nerek czy wątroby maksymalna dawka dobowa jest mniejsza i wynosi 50 mg.

Nie zaleca się przewlekłego stosowania leku, a leczenie powinno być kontynuowane tylko tak długo, jak długo utrzymuje się ból.

W leczeniu bólu umiarkowanego i ciężkiego (DKP.TRIS w postaci parenteralnej):

• zalecana dawka – 50 mg co 8-12 h;
• dawkę można powtórzyć po 6 h w razie potrzeby;
• całkowita dawka dobowa – nie powinna przekraczać 150 mg.

Leczenie parenteralne powinno ograniczać się do okresu ostrych objawów (nie dłużej niż 2 dni), a gdy tylko stan kliniczny na to pozwoli, należy przejść na podawanie doustne.

Preparaty dostępne w Polsce

• Preparaty proste: Auxilen, Dektac, Dexak, Dextin, Kerdex, Ketesse^[3].
• Preparaty złożone: Skudexa (z tramadolem)^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Deksketoprofen (pol.). Karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich.
• Deksketoprofen – podsumowanie (ang.). PubChem Public Chemical Database.
• G.A. Green, Understanding NSAIDs: from aspirin to COX-2. Clin Cornerstone 2001, nr 3 (5), s. 50–60.
• Ulotka informacyjna 50-ChPL_clean_30 Czer 2011.
• Ulotka informacyjna SL_12.5_opakowanie_16 Czer 2011.
• Ulotka informacyjna 12.5_25_ChPL_30 Czer 2011.
• J. Woroń, I. Filipczak-Bryniarska, K. Krzanowska, J. Wordliczek, Izomery – nowoczesne rozwiązania w farmakologii bólu. Medical Tribune 2012, nr 13 i 14.
• J.R. Vane, Introduction: mechanism of action of NSAIDs. Br. J. Rheumatol 1996, nr 35(Suppl. 1), s. 1–3.