Demokracja socjalistyczna

Demokracja socjalistyczna (ros. социалистическая демократия) – typ demokracji, który rozwija się z proletariackiej demokracji okresu przejściowego od kapitalizmu do socjalizmu^[1].

Przekształcenie się państwa dyktatury proletariatu w ogólnonarodowe państwo socjalistyczne

Po rewolucji socjalistycznej powstaje demokracja proletariacka, która istnieje w całym okresie przechodzenia od kapitalizmu do socjalizmu^[2]. Całkowite i ostateczne zwycięstwo socjalizmu, utworzenie społeczeństwa klas pracujących i likwidacja wyzysku człowieka przez człowieka(ros.) znamionuje w politycznym życiu społeczeństwa przerastanie państwa dyktatury proletariatu w ogólnonarodowe państwo socjalistyczne, a demokracji proletariackiej — w ogólnonarodową demokrację socjalistyczną^[3]^[4]. Ponieważ klasa robotnicza jest najbardziej przodującą, zorganizowaną siłą społeczeństwa radzieckiego, realizuje ona swoją rolę kierowniczą również w okresie rozwiniętego budownictwa komunistycznego^[5].

Według ideologów radzieckich tylko socjalizm stwarza konieczne warunki ekonomiczne, społeczne i polityczne dla pełnego rozwoju demokracji^[6].

W społeczeństwie kapitalistycznym mamy demokrację okrojoną, nędzną, fałszywą, demokrację tylko dla bogaczy, dla mniejszości.

Włodzimierz Lenin, Państwo a rewolucja, 1917, Rozdział V, sekcja 2 "Przejście od kapitalizmu do komunizmu"

Ograniczony charakter demokracji burżuazyjnej(ros.) szczególnie wyraźnie przejawił się w epoce imperializmu, a tym bardziej w okresie dalszego zaostrzenia się jego ogólnego kryzysu^[7]. W warunkach socjalizmu demokracja nabrała nowego sensu, ponieważ zasięgiem swym objęła całe społeczeństwo, dzięki czemu stała się demokracją rzeczywiście ogólnonarodową^[8]. Jedną z charakterystycznych form przejawiania się demokracji socjalistycznej jest coraz szerszy i bezpośredni udział narodu w decydowaniu o doniosłych zagadnieniach państwowych. Wszystkie waźniejsze projekty ustaw są najpierw oceniane w dyskusji ogólnonarodowej^[9].

Obumieranie demokracji

Lenin uważał, że w procesie rozwoju państwa socjalistycznego demokracja obumrze wraz z obumieraniem państwa, ponieważ w każdym przypadku ma ona charakter polityczny, jest związana z państwem, opiera się na nim i je wykorzystuje. W ustroju komunistycznym zniknie ta cecha demokracji^[10].

W rzeczy samej proces obumierania państwa dokonuje się w drodze rozwoju i pogłębiania demokracji socjalistycznej, podnoszenia świadomości społecznej, dyscypliny i odpowiedzialności mas oraz wzrostu ich udziału w życiu publicznym; poprzez rozwój instytucji przedstawicielskich, różnych form samorządu społecznego i kontroli społecznej nad aparatem urzędniczym we wszystkich dziedzinach; w walce z biurokratyzmem, z oderwaniem aparatu administracyjnego od mas pracujących. Jest to zarazem proces swoistego umocnienia państwa i jego zespolenia ze społeczeństwem. Zakłada on też przestrzeganie zasad praworządności zarówno przez przedstawicieli władzy, jak i przez obywateli.

Stanisław Widerszpil, Fryderyk Engels o państwie w społeczeństwie socjalistycznym^[11]

Pojęcie demokracji socjalistycznej w oficjalnej doktrynie politycznej PRL

Ten artykuł zawiera treści wydzielone lub skopiowane z innego artykułu Wikipedii. Zawarta tu treść pochodzi w całości lub w części z artykułu Demokracja ludowa (wersja). Zobacz pełną listę autorów tego artykułu.
Treści pochodzące z Wikipedii są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Według Zygmunta Rybickiego i Andrzeja Werblana:

Demokracja socjalistyczna wiąże się nierozerwalnie z takimi zasadami, jak centralizm demokratyczny oraz system planowania i mieścić się musi w ramach założeń ustrojowych państwa socjalistycznego, którego funkcje wynikają zarówno z zadań wewnętrznych, jak i warunków międzynarodowych^[12].

W demokracji socjalistycznej nie ma miejsca dla pluralizmu politycznego:

W ramach ustroju socjalistycznego nie istnieją obiektywne klasowe podstawy, a także potrzeby pluralistycznej instytucjonalizacji różnic i platform politycznych. Jest natomiast potrzeba i są warunki dla rzeczywistej dyskusji nad problemami społecznymi i metodami ich rozwiązywania, dyskusji zmierzającej do wypracowywania optymalnych programów i decyzji oraz do osiągania na tej podstawie możliwie szerokiego zakresu jednomyślności w decydowaniu i działaniu. W ramach socjalistycznego systemu politycznego – którego ośrodkiem i siłą motoryczną jest partia klasy robotniczej – powstają warunki do rozwoju demokracji pośredniej i bezpośredniej, do żywego i bogatego życia politycznego^[13].

Oznacza to w praktyce, że ma funkcjonować tylko jedna partia polityczna, a dyskusja i krytyka mają się rozgrywać albo wewnątrz niej albo pochodzić od organizacji społecznych, zawodowych, młodzieżowych, związków zawodowych.

Krytyka władzy i dyskusja jest możliwa, jednak w ramach zakreślonych przez system (w ramach akceptacji socjalistycznej drogi rozwojowej); atak na jego instytucje, odwołanie do obcych ideologicznie sił politycznych, szerzenie dezinformacji i nieprawdziwych ocen są identyfikowane jako działania antysocjalistyczne i ostro zwalczane.

Partia robotnicza, zwykle określana po prostu jako partia, kieruje się zasadą określaną jako partyjne kierownictwo aparatem państwowym:

Chodzi o to, aby partia, rozumiana nie tylko jako jej kierownicze instancje, wywierała faktyczny wpływ na rozstrzyganie węzłowych zagadnień występujących w różnych ogniwach władzy i administracji państwowej...^[12].

Partia kieruje całą działalnością państwa. Sprawuje kontrolę nad działalnością jego organów i osób spełniających odpowiedzialne funkcje w aparacie państwowym.

W gospodarce stosowana jest gospodarka planowa, w przeciwieństwie do gospodarki rynkowej panującej w państwach kapitalistycznych.

Na szczeblu lokalnym ogniwa terenowe partii współpracują z radami narodowymi oraz z organami władzy i administracji w terenie na podobnych zasadach jak na szczeblu centralnym. Rady narodowe współpracują ze znajdującymi się na ich terenie przedsiębiorstwami państwowymi.

Przypisy

↑ Bielakow i in. 1964 ↓, s. 806.
↑ Fiedosiejew i in. 1978 ↓, s. 302-303.
↑ Bielakow i in. 1964 ↓, s. 914.
↑ Fiedosiejew i in. 1978 ↓, s. 303.
↑ Bielakow i in. 1964 ↓, s. 915.
↑ Szachnazarow i in. 1982 ↓, s. 64, 221.
↑ Spirkin 1968 ↓, s. 489.
↑ Bielakow i in. 1964 ↓, s. 807.
↑ Spirkin 1968 ↓, s. 500.
↑ Fiedosiejew i in. 1978 ↓, s. 311.
↑ Stanisław Widerszpil: Fryderyk Engels o państwie w społeczeństwie socjalistycznym, Państwo i Prawo, luty 1971.
↑ ^a ^b Zygmunt Rybicki, Andrzej Werblan: Historyczne miejsce demokracji socjalistycznej, Państwo i Prawo, nr 8–9, 1977.
↑ Zygmunt Rybicki, Andrzej Werblan: Historyczne miejsce demokracji socjalistycznej, Państwo i Prawo, nr 8–9, 1977. W innym miejscu wyjaśniają oni to następująco: „...rozwija się demokracja odrzucająca instytucjonalizację podziałów politycznych i konkurencję ugrupowań, opierająca się na współuczestnictwie wszystkich ludzi pracy w rządzeniu, w podejmowaniu decyzji i ich realizacji”.

Bibliografia

Aleksiej Bielakow, Fiodor Burłacki, Jurij Melwil, Abram Milejkowski, Sołomon Wygodzki, i in.: Podstawy marksizmu-leninizmu : podręcznik (Tyt. oryg.: Osnovy marksizma-leninizma). Pod redakcją Otto Kuusinena, tłumacz Regina Hekker i in.. Wyd. IV na podstawie II wydania rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 1964. (pol.).
Fiodor Fiedosiejew, Wiktor Afanasjew, Karen Brutenc, Fiodor Burłackij, Jurij Krasin, i in.: Naukowy komunizm. Pod redakcją Piotra Fiedosiejewa, tł. Mirosław Skwiecińskii. Wyd. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
Aleksandr Spirkin: Zarys filozofii marksistowskiej (Tyt. oryg.: Kurs marksistskoj fiłosofii). tł. Lucyna Smolińska. Warszawa: Książka i Wiedza, 1968. (pol.).
Gieorgij Szachnazarow, Aleksandr Boborykin, Jurij Krasin, Władimir Suchodiejew: Obszczestwowiedienije. Moskwa: Политиздат, 1982, seria: Учебник для выпускного класса сред. школы и сред. спец. учеб. заведений. (ros.).

Linki zewnętrzne

demokracja socjalistyczna. [w:] Historia [on-line]. Encyklopedia w INTERIA.PL. [dostęp 2021-04-01]. (pol.).

[CITEREFBielakowBurłackiMelwilMilejkowski1964806-1] Bielakow i in. 1964 ↓, s. 806.

[CITEREFFiedosiejewAfanasjewBrutencBurłackij1978302-303-2] Fiedosiejew i in. 1978 ↓, s. 302-303.

[CITEREFBielakowBurłackiMelwilMilejkowski1964914-3] Bielakow i in. 1964 ↓, s. 914.

[CITEREFFiedosiejewAfanasjewBrutencBurłackij1978303-4] Fiedosiejew i in. 1978 ↓, s. 303.

[CITEREFBielakowBurłackiMelwilMilejkowski1964915-5] Bielakow i in. 1964 ↓, s. 915.

[CITEREFSzachnazarowBoborykinKrasinSuchodiejew198264,_221-6] Szachnazarow i in. 1982 ↓, s. 64, 221.

[CITEREFSpirkin1968489-7] Spirkin 1968 ↓, s. 489.

[CITEREFBielakowBurłackiMelwilMilejkowski1964807-8] Bielakow i in. 1964 ↓, s. 807.

[CITEREFSpirkin1968500-9] Spirkin 1968 ↓, s. 500.

[CITEREFFiedosiejewAfanasjewBrutencBurłackij1978311-10] Fiedosiejew i in. 1978 ↓, s. 311.

[11] Stanisław Widerszpil: Fryderyk Engels o państwie w społeczeństwie socjalistycznym, Państwo i Prawo, luty 1971.

[autonazwa2-12] Zygmunt Rybicki, Andrzej Werblan: Historyczne miejsce demokracji socjalistycznej, Państwo i Prawo, nr 8–9, 1977.

[13] Zygmunt Rybicki, Andrzej Werblan: Historyczne miejsce demokracji socjalistycznej, Państwo i Prawo, nr 8–9, 1977. W innym miejscu wyjaśniają oni to następująco: „...rozwija się demokracja odrzucająca instytucjonalizację podziałów politycznych i konkurencję ugrupowań, opierająca się na współuczestnictwie wszystkich ludzi pracy w rządzeniu, w podejmowaniu decyzji i ich realizacji”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Dzieła	18 brumaire’a Ludwika Bonaparte Manifest komunistyczny Kapitał Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki
Marksistowska teoria społeczna	Awangarda klasy Baza Byt społeczny Formacja społeczna Klasa społeczna Klasa w sobie Komunizm pierwotny Materializm historyczny Nadbudowa społeczeństwa Proletariat Siły wytwórcze Stosunki produkcji Typologia państw w ujęciu marksistowskim Walka klas Środki produkcji Świadomość klasowa
Działacze	Karl Marx Friedrich Engels Karl Kautsky Róża Luksemburg Włodzimierz Lenin Lew Trocki Antonio Gramsci Slavoj Žižek
Filozofia	Filozofia marksistowsko-leninowska Materializm dialektyczny Determinizm ekonomiczny Ekonomia marksistowska Laborystyczna teoria wartości Kontrola robotnicza Socjologia marksistowska Socjalizm naukowy Marksistowska teoria prawa Opium ludu Obumieranie państwa
Zobacz też	Socjalizm Leninizm Deleonizm Komunizm Trockizm Neomarksizm Neokomunizm Luksemburgizm Goszyzm Teologia wyzwolenia Sytuacjonizm Austromarksizm Autonomizm Feminizm marksistowski Marksizm analityczny Postmarksizm Poznańska szkoła metodologiczna Rewizjonizm

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne