Demonologia

Skrzydlaty Człowiek (Odilon Redon)

Edward Kelly ewokujący ducha zmarłej osoby

Demonologia (gr. δαίμων, daimon + λογος, logos – nauka o demonach) – dział religioznawstwa i teologii, którego przedmiotem są demony – byty lub moce i siły, które zajmują pośrednią pozycję między bogami (Bogiem) a ludźmi.

W teologii chrześcijańskiej demonologia jest częścią angelologii.

W religioznawstwie demonologia to składowa część doktryny religijnej, podejmująca zagadnienia genezy demonów, ich charakteru oraz istoty, a także znaczenia w danym systemie religijnym bądź mitologicznym, zajmująca się również związanymi z nimi kwestiami eschatologicznymi, jak również jest to dział etnografii i historii religii poświęcony badaniu wyobrażeń o demonach, ich przedstawieniom w kulturze itp.

Demonologia w tradycji protestanckiej

W tradycji protestanckiej podstawą refleksji demonologicznej jest traktat Daemonologie Jakuba I Stuarta. Ma on formułę dialogu co pozwala na konfrontacje różnych poglądów na ten sam temat.

W części pierwszej trzyczęściowego traktatu ma miejsce ogólne określenie magii jako powodowanie zjawisk nadnaturalnych nie za pozwoleniem Boga (cuda) lecz przy pomocy diabelskiej. Następnie ma miejsce rozróżnienie czynności magicznych na: czary (witch-craft) i nekromancję (necromancy) za pomocą skutków tych działań: zmian materialnych bądź pozyskiwanie wiedzy.

W części drugiej rozważany jest materialny charakter działań magicznych i postawione pytanie dotyczące iluzoryczności materialnych skutków magii, autor wskazuje, że autorem iluzji może być szatan, który zwodzi zarówno czarującego jak i przeświadczonego o skuteczności czarów. Ta część kończy się jednak zapewnieniem drugiej osoby dialogu, że nie można negować mocy diabła gdyż jest to równoznaczne z negowaniem mocy Boga.

W części III traktatu następuje rozróżnienie różnych rodzajów nadprzyrodzonych istot nieczystych i próba usensownienia ich obecności w świecie stworzonym przez Boga oraz ocena skuteczności egzorcyzmów odprawianych przez katolików. Traktat wiele pytań pozostawia otwartych, pojawia się kwestia materialnej skuteczności bądź iluzoryczności magii. Postawione jest pytanie na czym polega grzech czarów: czy na zmienianiu porządku świata, czy na nieposłuszeństwu wobec Boga? Wreszcie autor próbuje porównania argumentów za istnieniem magii: teologicznych (zaczerpniętych z Pisma) i empirycznych.

Zobacz też

• upadły anioł
• goecja
• nekromancja
• egzorcyzm
• czarnoksięstwo
• ewokacja

Bibliografia

• Wiktor Werner, Wpływ protestanckiej tradycji religijnej na ukształtowanie się standardu przyrodoznawstwa w USA, [w:] Bożena Płonka-Syroka [red.], Studia z dziejów kultury medycznej. Tom VII, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2003, s. 51-74
• Wiktor Werner, Proces w Salem jako błąd lekarski. Polowanie na czarownice w wieku XVII i nowożytna medycyna. Studium analogii. „Medycyna Nowożytna, Studia nad Kulturą Medyczną”, Tom 12, z. 1, 2005, s. 5-16.
• James I, Daemonologie, from the series Bodley Head Quartos published by John Lane, The Bodley Head Ltd., London 1922

Linki zewnętrzne

• Elyonim veTachtonim. Elektroniczna baza aniołów, demonów, duchów i potworów w Biblii i Talmudzie babilońskim.