Denków

Denków

Osiedle Ostrowca Świętokrzyskiego
Figura św. Floriana na Rynku Denkowskim
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	ostrowiecki
Miasto	Ostrowiec Świętokrzyski
Data założenia	1564
Prawa miejskie	1564–1870
W granicach Ostrowca Świętokrzyskiego	29 września 1954[1]
SIMC	0947350
Populacja (1943[2]) • liczba ludności	2336
Położenie na mapie Ostrowca Świętokrzyskiego Denków
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Denków
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Denków
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego Denków
50°55′50″N 21°25′17″E/50,930556 21,421389
Portal Polska

Kościół św. Stanisława, widok od strony Denkowa

Denków – osiedle samorządowe Ostrowca Świętokrzyskiego, położone w jego wschodniej części. Dawniej samodzielne miasto, a od 13 stycznia 1870 osada typu miejskiego^[3]. Włączone w granice Ostrowca w 1954.

Denków jest punktem początkowym dwóch szlaków rowerowych:

• czerwonego im. Mieczysława Radwana prowadzącego wokół Ostrowca Świętokrzyskiego
• zielonego im. Witolda Gombrowicza biegnącego przez miejsca związane z życiem i dziejami rodziny Witolda Gombrowicza

Zasięg terytorialny

Osiedle obejmuje ulice: Browarną, Garncarską, Niewiadomą, Ostrowiecką, Podstawie, Rudzką, Rynek Denkowski, Spółdzielczą, Tomaszów, Topolową, Wiśniową, Wschodnią, Zieloną oraz cześć zabudowań przy ulicy Mostowej (nieparzyste numery 1–39 oraz parzyste 2–32) i Samsonowicza (nieparzyste 7–55 oraz parzyste 18–40)^[4].

Historia

Miasto założył na gruntach wsi Denków Stanisław Michowski w 1564^[5]. Początkowo nosiło ono nazwę Wielki Michów. Prawa miejskie otrzymało na mocy przywileju wydanego 3 stycznia 1564 przez króla Zygmunta Augusta. Ten sam przywilej zezwalał na organizowanie w mieście dwóch jarmarków w roku i na cotygodniowy targ.

Kościół św. Stanisława od frontu

W 1578 było tutaj 14 rzemieślników, 2 gorzelników oraz młyn. Od XVII wieku miasto nazywane było Denkowem. Od tego czasu sąsiednia wieś nosi nazwę Denkówek. Denków był ośrodkiem garncarstwa i tkactwa. Mieszkańcy swoje wyroby spławiali Wisłą do Gdańska.

W XVII w. miasto nabyli Siemianowscy, którzy ufundowali nowy kościół. Po nich Denków był kolejno własnością rodów Małachowskich i Kotkowskich.

W 1743 pożar zniszczył część drewnianej zabudowy miasta. Jednak już w 1775 było tu 125 domów. Pod koniec XVIII wieku w mieście znajdował się młyn, browar, ratusz, a także dwie karczmy. W 1812 na Rynku powstała kaflarnia Józefa Petrowskiego. Miasto prywatne Królestwa Kongresowego położone było w 1827 roku w powiecie opatowskim, obwodzie opatowskim województwa sandomierskiego^[6]. W 1827 było tu 114 domów i 625 mieszkańców. W 1833 urodził się jeden z przywódców Powstania Styczniowego, Karol Majewski. W 1840 nad Kamienną, Ignacy Kotkowski, dzierżawca dóbr bodzechowskich, wybudował 2 fryszerki. Wraz z 4 innymi i wielkim piecem w Bodzechowie tworzyły one kompleks hutniczy. W 1853 powstała wytwórnia kafli i fajansu Gabriela Weissa. W 1864 Denków miał 770 mieszkańców (w tym 91 Żydów). Znajdował się tu przykościelny szpital oraz austeria.

13 stycznia 1870 Denków utracił prawa miejskie i został włączony do gminy Częstocice w powiecie opatowskim w guberni kieleckiej^[3]. Mieszkańcy Denkowa sami zabiegali o tę decyzję, licząc na zmniejszenie podatków. Większość mieszkańców osady utrzymywała się w tym czasie z rolnictwa. W latach 1870–1954 Denków należał do gminy Bodzechów (w parafii Denków) w powiecie opatowskim w guberni kieleckiej. W 1885 Denków miał 98 domów i 659 mieszkańców. W mieście wyrabiano kafle piecowe do kuchni angielskich oraz garnki. W 1903 powstała tu pierwsza szkoła publiczna. W późniejszych latach został wyłączony z gminy Częstocice i włączony do gminy Bodzechów^[7][8].

W II RP przynależał do woj. kieleckiego, gdzie 2 listopada 1933 wszedł w skład gromady o nazwie Denków w gminie Bodzechów, składającej się z osady Denków, osiedla karczemnego Bodzechów, wsi Denków Poduchowny, wsi Młynisko, osiedla Młyn Denkowski i wsi Podstawie^[9].

Podczas II wojny światowej włączony do Generalnego Gubernatorstwa (dystrykt radomski, powiat opatowski), nadal jako gromada w gminie Bodzechów, licząca 2336 mieszkańców^[2].

Po wojnie w województwa kieleckim, jako jedna z 16 gromad gminy Bodzechów w powiecie opatowskim^[10].

29 września 1954 Denków wyłączono z gminy Bodzechów i włączono do Ostrowca Świętokrzyskiego^[1], gdzie w późniejszych latach otrzymał status osiedla.

Zabytki

• Barokowy kościół św. Stanisława Biskupa z końca XVII w., przebudowywany w XVIII i XIX w.
• Cmentarz założony w 1798, z klasycystyczną kaplicą rodziny Kotkowskich
• Figura św. Floriana z 1803 na Rynku Denkowskim
• Kaplica św. Jana Nepomucena z XIX w., przy ulicy Spółdzielczej

Przypisy

Bibliografia

• Waldemar Brociek Przewodnik. Ostrowiec Świętokrzyski i okolice. Część I, Kielce 1997
• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880–1885, Tom I, s. 957

Linki zewnętrzne

• Denków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 957 .
• Denków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 402 .