Dependencja Rossa

Dependencja Rossa
Ross Dependency
Flaga Nowej Zelandii
Herb Nowej Zelandii
Flaga Nowej ZelandiiHerb Nowej Zelandii
Hymn:
God Defend New Zealand – hymn państwowy
God Save the King – hymn królewski
Język urzędowy

angielski

Status terytorium

dependencja

Zależne od

Nowej Zelandii

Głowa terytorium

Karol III

W jego imieniu

administrator rządu Cindy Kiro

Powierzchnia
 • całkowita


750 000 km²

Waluta

dolar nowozelandzki (NZD)

Rok utworzenia

przekazanie przez Wielką Brytanię
1923

Mapa Nowej Zelandii

Dependencja Rossa (ang. Ross Dependency)[1] – obszar na kontynencie Antarktydy i przyległych wyspach, uznawany przez Nową Zelandię za część państwa.

Nazwa

Nazwa terytorium pochodzi od nazwiska Jamesa Clarka Rossa (1800–1862), brytyjskiego oficera Royal Navy, odkrywcy i badacza Arktyki i Antarktydy[2].

Geografia

Dependencja Rossa obejmuje obszar Antarktydy od bieguna południowego do 60°S na północy i od południka 160°E do południka 150°W[3]. Obejmuje ok. 15% powierzchni Antarktydy, co oznacza, że jest przedostatnim pod względem wielkości terytorium, do którego roszczone są prawa na kontynencie[4]. W jej skład wchodzą: Lodowiec Szelfowy Rossa, Wyspa Rossa, Wyspy Balleny’ego, Wyspa Scotta i inne sąsiednie wyspy[5]. Obszar ma charakter strategiczny – Lodowiec Szelfowy Rossa stanowi dogodny punkt eksploracji Antarktydy, Morze Rossa może stanowić potencjalne miejsce wydobycia gazu i ropy naftowej, a sam obszar stanowi dogodną lokalizację dla satelitarnych stacji naziemnych[4].

Na Wyspie Rossa znajduje się całoroczna nowozelandzka stacja naukowa Scott Base zbudowana w 1957 roku[6]. Ponadto na obszarze Dependencji Rossa znajdują się dwie inne całoroczne stacje polarne: McMurdo (amerykańska) oraz Amundsen-Scott (amerykańska) znajdująca się na biegunie południowym (tylko częściowo leży ona na obszarze Dependencji Rossa)[3].

Całkowita powierzchnia obszaru wynosi ok. 750 000 km², w tym ląd stały to 350 000 km²[3]. Najwyższym wzniesieniem jest Góra Kirkpatricka (4528 m n.p.m.)[3].

Historia

Znaczek poczty nowozelandzkiej wydany dla Dependencji Rossa

Obszar Dependencji został zajęty w 1923 roku przez Wielką Brytanię i w tym samym roku został przekazany Nowej Zelandii[3][5]. Wielka Brytania budowała roszczenia do terytorium na podstawie odkryć i roszczeń poczynionych przez brytyjskich polarników – Jamesa Clarka Rossa (1800–1862) z lat 1841–1843, Roberta Falcona Scotta (1868–1912) i Ernesta Shackletona (1874–1922) z początku XX wieku[7].

Nowa Zelandia jest sygnatariuszem Układu Antarktycznego, który wszedł w życie 23 czerwca 1961 roku i przewiduje m.in.: wykorzystanie obszaru Antarktyki wyłącznie do celów pokojowych, zakaz wszelkich działań militarnych; wolność badań naukowych w Antarktyce i współpracę międzynarodową, przede wszystkim w zakresie wymiany informacji oraz wymiany personelu między stacjami i ekspedycjami[8]. Sam układ nie rozstrzyga roszczeń wysuniętych przed jego podpisaniem, lecz poprzez zobowiązanie stron do współpracy, powoduje, że sprawy terytorialne zeszły na drugi plan, przynajmniej na okres trwania układu[9].

Niektóre rządy Nowej Zelandii martwiły się, czy państwo stać na utrzymanie terytorium[10]. W okresie od lat 50. do 70. XX w. niektórzy politycy wysuwali propozycja zrzeczenia się roszczeń i oddania Antarktydy pod rządy ONZ[10]. W 1983 roku Dependencja Rossa stała się częścią Królestwa Nowej Zelandii (ang. Realm of New Zealand)[4].

Nowa Zelandia utrzymuje stałą obecność na obszarze Dependencji, utrzymując całoroczną stację badawczą i prowadząc wiele programów badawczych i ochrony środowiska[4]. Interesy Nowej Zelandii w Antarktydzie reprezentowane są przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Handlu[4].

Nowozelandzka poczta wydaje specjalne znaczki pocztowe dla Dependencji Rossa[11].

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Beroe cucumis stamp.jpg
Autor: Collection Georges Declercq, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stamp representing a beroe cucumis
Antarktyda-Dependencja Rossa.png
(c) I, Aotearoa, CC-BY-SA-3.0
Location of Ross Dependency, New Zealands antarctic territory
Coat of arms of New Zealand.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat of Arms of New Zealand (1956-Present)
  • The Coat of Arms depict a shield with four quadrants divided by a central "pale". The first quadrant depicts the four stars on the flag of New Zealand; the second quadrant depicts a golden fleece, representing the nation's farming industry; the third depicts a sheaf of wheat for agriculture; and the fourth quadrant depicts crossed hammers for mining. The central pale depicts three galleys, representing New Zealand's maritime nature and also the Cook Strait. The Dexter supporter is a European woman carrying the flag of New Zealand, while the Sinister supporter is a Maori Warrior holding a Taiaha (Fighting weapon) and wearing a Kaitaka (flax cloak). The Shield is topped by the Crown of St. Edward, the Monarch of New Zealand's Crown. Below is a scroll with "New Zealand" on it, behind which (constituting the "heraldic compartment" on which the supporters stand) are two fern branches.