Derby sportowe

Derby – w sporcie: mecz z udziałem drużyn z jednego miasta lub regionu^[1]. Nazwa „derby” najprawdopodobniej pochodzi od meczu piłkarskiego rozgrywanego w angielskim mieście Derby (w jednej drużynie grali zawodnicy z jednej części miasta, a w przeciwnej drużynie z drugiej).

Derby w Polsce

(c) Kruczek89 z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

66. Derby Łodzi w 2007.

W Polsce największą popularnością ciesza się derby piłkarskie i żużlowe. Do najsłynniejszych derbów piłkarskich można zaliczyć:

• Derby Krakowa, tzw. Święta Wojna – jedne z najstarszych i najczęściej rozgrywanych derbów, sięgające 1908 roku^[2], rozgrywane pomiędzy najstarszymi wciąż istniejącymi polskimi klubami: Cracovią i Wisłą Kraków
• Derby Górnego Śląska, zwłaszcza tzw. Wielkie Derby Śląska pomiędzy najbardziej utytułowanymi polskimi klubami: Górnikiem Zabrze i Ruchem Chorzów – najczęściej rozgrywane derby w oficjalnych polskich rozgrywkach (120 meczów) i największe polskie derby aglomeracyjne
• Derby Warszawy – pojedynki dwóch najbardziej utytułowanych klubów stolicy, rozgrywane od 1921 r.
• Derby Łodzi – pojedynki dwóch najbardziej utytułowanych klubów Łodzi, rozgrywane od 1926 r.^[3], cieszące się popularnością od lat 70.
• Wielkie derby Lwowa – prawdopodobnie najstarsze polskie derby (1907^[4]), w których brały udział najstarsze polskie kluby, powstałe we Lwowie w latach 1903-1904, cieszące się popularnością w II Rzeczypospolitej
• Derby Trójmiasta – rozgrywane od lat 60. mecze najsilniejszych drużyn Trójmiasta: Lechii Gdańsk i Arki Gdynia
• Derby Poznania – rozgrywane od lat 40 XX wieku mecze rozgrywane między Lechem Poznań i Wartą Poznań oraz Olimpią Poznań, która przestała istnieć jako sekcja piłkarska w latach 90.
• Derby Rzeszowa – jedne z najczęściej rozgrywanych derbów w Polsce, obejmujące ponad 80 oficjalnych spotkań^[5] i jedne z najsłynniejszych derbów, spośród nigdy nierozgrywanych w polskiej Ekstraklasie

88. Derby Ziemi Lubuskiej w 2015 r.

W żużlu derby mają wymiar regionalny, najsłynniejsze to:

• Derby Ziemi Lubuskiej – spotkania najpopularniejszych klubów sportowych z województwa lubuskiego: Stali Gorzów i Falubazu Zielona Góra
• Derby Pomorza – spotkania najsilniejszych i najbardziej utytułowanych klubów żużlowych północnej Polski: Polonii Bydgoszcz i KS Toruń.
• Derby Małopolski – spotkania najsilniejszych i najbardziej utytułowanych klubów żużlowych południowo-wschodniej Polski: Stali Rzeszów i Unii Tarnów

Inne dyscypliny:

• Derby Trójmiasta w rugby – derby czołowych polskich klubów rugby union: Lechii Gdańsk i Arki Gdynia
• Derby Małopolski w hokeju na lodzie – mecze najbardziej utytułowanych małopolskich klubów hokejowych: Cracovii i Podhala Nowy Targ^[6]
• Derby Warszawy w koszykówce – spotkania koszykarskich zespołów Polonii i Legii^[7]

Derby w Europie

Old Firm Derby w 2008.

Derby wiecznych wrogów w koszykówce(gr.) w 2008.

Do najsłynniejszych derbów w Europie należą:

• Derby Mediolanu w piłce nożnej – jedyne w Europie derby miasta pomiędzy dwoma triumfatorami piłkarskiej Ligi Mistrzów: Interem Mediolan i A.C. Milan
• Wieczne derby Serbii pomiędzy najsłynniejszymi i najbardziej utytułowanymi drużynami w Belgradzie i wśród Serbii: Crveną zvezdą i Partizanem. Są to także jedne z najsłynniejszych derbów całego Półwyspu Bałkańskiego. Rywalizacja odbywa się w większości sportów zespołowych, z czego najsłynniejsze są derby w piłce nożnej i koszykówce.
• El Derbi Madrileño – derby Madrytu pomiędzy Realem a Atlético
• Derby Manchesteru pomiędzy zespołami Manchester City F.C. i Manchester United F.C.
• Old Firm Derby – derby Glasgow z udziałem największych szkockich klubów: Celtic F.C. i Rangers F.C.
• Derby wiecznych wrogów(gr.) – derby aglomeracji ateńskiej z udziałem najbardziej utytułowanych greckich klubów: Olympiakos SFP i Panathinaikos AO. Poza piłką nożną rozgrywane także w koszykówce^[8].
• Wieczne derby (Rumunia)(rum.) – derby Bukaresztu pomiędzy najbardziej utytułowanymi rumuńskimi klubami: Steauą i Dinamo
• Derby della Capitale – derby Rzymu pomiędzy S.S. Lazio i Romą
• Derby Turynu w piłce nożnej pomiędzy Juventusem a Torino FC
• Derby północno-zachodniej Anglii(ang.) – derby regionalne pomiędzy najbardziej utytułowanymi angielskimi klubami: Manchester United F.C. i Liverpool F.C.
• Derby północnego Londynu pomiędzy Arsenalem i Tottenhamem Hotspur
• Derby Moskwy (CSKA–Spartak) – derby najbardziej utytułowanych moskiewskich klubów: CSKA i Spartaka. Rywalizacja odbywa się w większości sportów zespołowych.
• Wieczne derby (Bułgaria)(bułg.) – derby Sofii pomiędzy najbardziej utytułowanymi bułgarskimi klubami: Lewskim i CSKA. Rywalizacja odbywa się w większości sportów zespołowych.

Derby na świecie

Superclásico w 1943.

• Superclásico – derby Buenos Aires pomiędzy najbardziej utytułowanymi klubami miasta, Boca Juniors i River Plate, nazywane niekiedy największymi derbami świata^[9][10].
• Urugwajski Klasyk(hiszp.) – derby Montevideo z udziałem najbardziej utytułowanych urugwajskich klubów: Club Nacional de Football i CA Peñarol.
• Klasyk Milionów(port.) – derby Rio de Janeiro pomiędzy CR Flamengo i CR Vasco da Gama.
• Derby Teheranu(pers.) – derby Teheranu pomiędzy najbardziej utytułowanymi irańskimi klubami: Esteghlal i Persepolis.

Ponadregionalne rywalizacje klubowe

Mianem derbów niekiedy określa się także rywalizację najsilniejszych lub najpopularniejszych klubów poszczególnych krajów, np.:

• El Clásico pomiędzy FC Barcelona a Realem Madryt w Hiszpanii,
• Derby d’Italia pomiędzy Juventusem a Interem Mediolan we Włoszech,
• Derby Westfalii pomiędzy Borussią Dortmund a FC Schalke 04 w Niemczech,
• Der Klassiker pomiędzy Borussią Dortmund a Bayernem Monachium w Niemczech,
• Wieczne derby Chorwacji(chorw.) pomiędzy Dinamo Zagrzeb a Hajdukiem Split^[11]
• De Klassieker(niderl.) pomiędzy Ajaksem i Feyenoordem w Holandii,
• O Clássico(port.) pomiędzy FC Porto i SL Benfica w Portugalii,
• Le Classique pomiędzy Olympique Marsylia i Paris Saint-Germain we Francji,
• Derby Ukrainy pomiędzy Dynamem Kijów i Szachtarem Donieck na Ukrainie.
• Mianem Derby Polski nazywano, w zależności od układu sił w polskiej piłce nożnej, np. starcia Legii Warszawa z Górnikiem Zabrze^[12], Wisłą Kraków^[13], Lechem Poznań^[14] i Widzewem Łódź^[15].

Przypisy