Deszcz koronalny

Obraz deszczu koronalnego (prawa krawędź Słońca) w widmie 304 Å, zarejestrowany przez instrument AIA SDO. SDO rejestrował jedną klatkę co 12 sekund, więc każda sekunda filmu odpowiada 6 minutom czasu realnego. Film zarejestrowano pomiędzy 4:30 UTC 19 lipca a 2:00 UTC 20 lipca 2012 czyli w okresie 21,5 godziny.

Deszcz koronalny (ang. coronal rain, CRN) – rodzaj protuberancji słonecznej[1]. Zjawisko występuje w koronie Słońca, kiedy gorąca plazma w koronie ochładza się i kondensuje w silnym polu magnetycznym, po czym wolno spływa z dużych wysokości na powierzchnię (fotosferę) Słońca[2], wzdłuż lekko zakrzywionych trajektorii[1]. Spływ materii zachodzi w dolnych częściach łuków pętli pola magnetycznego, silnie wyciągniętych ku koronie.

Prędkość opadającej materii jest w zakresie 50–100 km/s[1], a jej temperatura około 50 000 K[3]. Przyspieszenie opadania materii jest wolniejsze, niż wynikałoby to z siły grawitacji Słońca, co jest prawdopodobnie spowodowane „oporem” ciśnienia gazu[4] lub sił magnetycznych[5].

Zjawisko deszczu koronalnego zostało odkryte na początku lat siedemdziesiątych XX w. (prace Kawaguchiego w 1970, Leroya w 1972). Początkowo uważano je za niezwykłe i rzadkie zjawisko, ale ostatnie obserwacje za pomocą Swedish Solar Telescope (SST), teleskopu na satelicie Hinode oraz Solar Dynamics Observatory (SDO) pokazały, że jest ono wszechobecne w aktywnych rejonach korony słonecznej. Ostatnie obserwacje wskazują, że deszcz koronalny jest strukturą dynamiczną, włóknistą (z racji układania się wzdłuż linii pola magnetycznego), o dość krótkim czasie trwania (1–10 minut), niewielkim rozmiarze (200 km lub mniej)[5].

Z uwagi na fakt, że linie pola magnetycznego Słońca są niewidoczne, obserwacje deszczu koronalnego pozwalają pośrednio badać proces tworzenia się i przestrzennego formowania tego pola[4].

Przypisy

  1. a b c Zakład heliofizyki i fizyki kosmicznej: Akronimy zjawisk aktywnych. W: Katalog zjawisk aktywnych obserwowanych za pomocą małego koronografu w obserwatorium we Wrocławiu [on-line]. IA UWr. [dostęp 2013-04-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  2. July 2012: Coronal Rain (ang.). NASA's GSFC Scientific Visualization Studio, 2012-07. [dostęp 2013-04-01].
  3. Deszcz koronalny na Słońcu. W: Astronomiczne zdjęcie dnia [on-line]. NASA, 2013-02-26. [dostęp 2013-04-01].
  4. a b On-disk coronal rain (ang.). arXiv:1203.2077v1 [astro-ph.SR], 2012-03-09. [dostęp 2013-04-01].Sprawdź autora:2.
  5. a b P. Antolin, E. Verwichte. Transverse oscillations of loops with coronal rain observed by Hinode/Solar Optical Telescope. „The Astrophysical Journal”. 11pp (736:121), s. 1, 2011-08-01. The American Astronomical Society. DOI: 10.1088/0004-637X/736/2/121. 

Media użyte na tej stronie

Coronal Rain.ogv
A movie of the coronal rain (right limb of sun) in the 304 Å wavelength. The footage in this video was collected by the Solar Dynamics Observatory's AIA instrument. SDO collected one frame every 12 seconds so each second in this video corresponds to 6 minutes of real time. The video covers 4:30 UTC on July 19th to 2:00 UTC on July 20th, a period of 21 hours and 30 minutes.