Deuter

Deuter
← deuter →
Wygląd
bezbarwny
deuter świecący w lampie wyładowczej
deuter świecący w lampie wyładowczej
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.deuter, D, 1
(łac. deuterium)
Właściwości metaliczneniemetal
Masa atomowa2,01410178 u
Stan skupieniagazowy
Gęstość0,180 kg/m³
Numer CAS7782-39-0
PubChem24523
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Deuter (2H, D) – stabilny izotop wodoru występujący naturalnie[1]. W wodzie morskiej (SMOW) występuje w ilości około 1 atomu na 6420 atomów protu (wodoru zwykłego, 1H) (około 0,02 grama w 1 litrze wody)[2].

Jądro deuteru (deuteron) składa się z jednego protonu i jednego neutronu, podczas gdy jądrem protu jest jeden proton. Masa atomowa deuteru jest około dwukrotnie większa od izotopu 1H i wynosi 2,0140 u.

Deuter został odkryty w 1931 roku przez Harolda Claytona Ureya, chemika z Columbia University, za co otrzymał on Nagrodę Nobla z chemii w 1934 roku[3].

Ze względu na małą masę i mały przekrój czynny (0,11 σ/fm²) deuter jest dobrym moderatorem szybkich neutronów[4]. Związki deuteru (np. ciężka woda) wykorzystywane są w reaktorach jądrowych.

Deuter może zastępować zwykły wodór we wszystkich związkach, co skutkuje zwykle niewielkimi, lecz stosunkowo łatwymi do zmierzenia, zmianami ich właściwości fizycznych i chemicznych. Woda zawierająca atomy deuteru nosi nazwę ciężkiej wody. W zależności od składu izotopowego wodoru ciężka woda może mieć wzór:

  • HDO – jeden z dwóch atomów wodoru jest zastąpiony atomem deuteru
  • D2O – obydwa atomy wodoru są zastąpione atomami deuteru

Zobacz też

Przypisy

  1. Deuter, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-30].
  2. Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06723-6.
  3. Jarosław Włodarczyk, Nobel za deuter, Wirtualny Wszechświat, 8 stycznia 2001 [dostęp 2020-04-11] (pol.).
  4. Jerzy Sobkowski, Małgorzata Jelińska-Kazimierczuk: Chemia jądrowa. Warszawa: Adamantan, 2006, s. 82. ISBN 83-7350-080-4.

Media użyte na tej stronie

Deuterium discharge tube.jpg
Autor: Alchemist-hp (talk) (www.pse-mendelejew.de), Licencja: FAL
Spectrum = gas discharge tube filled with deuterium D2. Used with 1,8kV, 18mA, 35kHz. ≈8" length.