Dialekt południowo-zachodniokajkawski

Dialekty kajkawskie według podziału Belicia

Dialekt południowo-zachodniokajkawski^[1], dialekt prigorski^[1] (serb.-chorw. južno-zapadni kajkavski dijalekt) – jeden z dialektów wyodrębnianych w grupie serbsko-chorwackich dialektów kajkawskich m.in. przez Aleksandra Łukjanienkę i Aleksandra Belicia^[1].

Obszar użycia dialektu południowo-zachodniokajkawskiego obejmuje zasadniczo krainę Prigorje^[1]. Zajmuje on tereny pierwotnie czakawskie, stąd wiele cech (a nawet archaizmów) typowo czakawskich w gwarach tego dialektu^[1].

Cechy językowe

Cechami charakterystycznymi dialektu prigorskiego są:

• rozwój grup *šč, *žǯ w miękkie s’ i z’, zapewne przez pośrednie *s’t’, *z’d’^[2],
• jery *ъ, *ь kontynuowane przez e, a w zgłoskach sufiksalnych przechodzące często w a^[3],
• rodzaj harmonii głosowej przypominający tę w dialekcie rezjańskim lub prekmurskim, np. silȉti ‘solić’, sôl ‘sól’, dopełniacz sȅli ‘soli’, nižȉca ‘nóżka’, nȅga ‘noga’, s nigûm ‘nogą’, kirìti ‘koryto’, kilèni ‘kolano’ < psł. *soliti, solь, *soli, *nožica, *noga, *s nogojǫ, *koryto, *kolěno^[3].

Do cech dialektu prigorskiego nawiązujących do bliskiego obszaru czakawskiego należą^[1]:

• rozwój prasłowiańskich *ť, *ď w c’ (lub č́) i j, np. svêⁱč́a, meja^[2],
• rozwój prasłowiańskiej samogłoski nosowej *ǫ w u, np. ruka, zub < psł. *rǫka, *zǫbъ^[2],
• końcówka narzędnika liczby pojedynczej rzeczowników żeńskich zakończonych na spółgłoskę, która często brzmi -u (wobec -o, -ūm lub -ōm w innych gwarach kajkawskich)^[4].

Do dialektów sztokawskich nawiązuje:

• częsty zanik głoski *χ, np. iža, mê < *χiža, *mъχъ, lub jej zastępowanie przez v, np. vûvo < *uχo^[5],
• czas przyszły tworzony z czasownikiem posiłkowym ‘chcieć’ typu č́u ti dat ‘dam ci’^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Franciszek Sławski: Zarys dialektologii południowosłowiańskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.