Dialekty języka arabskiego

Dialekty arabskie (mapa nie jest precyzyjna i ignoruje języki mniejszości)

Dialekty języka arabskiego rozciągają się na całym obszarze świata arabskiego, ale występują także poza obszarem, gdzie dominuje język arabski (mowa o tzw. „wyspach języka arabskiego).

Istnieją dwa rodzaje podziału dialektów: systemowy – na dialekty beduińskie i ludności osiadłej (miejskie i wiejskie), oraz geograficzny.

Główny podział geograficzny na dialekty wschodnie i zachodnie przebiega wzdłuż granicy egipsko-libijskiej. Podstawową różnicą między obiema grupami jest forma czasownika w 1. osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego, a więc odpowiednio na Wschodzie jest to ʔaktub, a na Zachodzie naktub. Różnica w liczbie mnogiej polega na dodaniu sufiksu lub prefiksu. Na Wschodzie 1 osoba liczby mnogiej czasu teraźniejszego brzmi naktub, a na Zachodzie naktubu.

Na rozwój dialektów arabskich duży wpływ miały różne substraty – na terenie Bliskiego Wschodu substratem stał się głównie aramejski, w mniejszym stopniu także języki kananejskie, a w Afryce – języki berberyjskie.

Podział geograficzny dialektów języka arabskiego

Wschód

• Dialekty Półwyspu Arabskiego

wschodnie (północno-wschodnie lub nadżdyjskie)

zachodnie (hidżazyjskie)

południowe

północno-zachodnie

• Dialekty mezopotamskie

typu qəltu

typu gilit

• Dialekty syryjsko-palestyńskie

libańsko-środkowosyryjskie

północnosyryjskie

palestyńsko-jordańskie

• Dialekty egipsko-sudańskie

Delty Nilu

Kairu

południowe

centralne

Górnego Nilu

Zachód

• Dialekty hilalickie

sulajmickie

wschodniohilalickie

centralne hilalickie

dialekty Maʕqil

• Dialekty prehilalickie

wschodnie

zachodnie

Bibliografia

• Behnstedt P., Woidich M., Arabische Dialektgeographie. Eine Einführung, Brill, Leiden/Boston 2005
• Danecki J., Współczesny język arabski i jego dialekty, Dialog, Warszawa 2000
• Danecki J., Wstęp do dialektologii języka arabskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1989
• Durand O., Introduzione ai dialeletti arabi, Centro Studi Camito-Semitici, Mediolan 1994
• Fischer W., Jastrow O., Handbuch der arabischen Dialekte, Harrasowitz, Wiesbaden 1980
• Vollers K., Volkssprache und Schriftsprache im alten Arabien, Trübner, Straßburg 1906
• Jastrow O., Arabic Dialectology. The State of Art, "Israel Oriental Studies", Vol. XX, Eisenbrauns, Winona Lake 2002
• Zeitschrift für Arabische Linguistik Harrassowitz, Wiesbaden, od 1978 do dzisiaj

Linki zewnętrzne

• Zarejestrowane teksty dialektalne przechowywane w bibliotece semitystyki Uniwersytetu w Heidelbergu. semarch.uni-hd.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-07)].
• Porównanie języka arabskiego z dialektem egipskim i marokańskim
• George GRIGORE. L'arabe parlé à Mardin. Monographie d'un parler arabe périphérique